به دنبال تثبیت قدرت
ترامپ می‌داند که ابهام منبع قدرت است
ترامپ: برگترین افتخار من این خواهد بود که نه فقط یک بار، یا دو بار، بلکه سه و حتی چهار بار رییس‌جمهور شوم.»
به گزارش «انرژی امروز» از هفته نامه صدا، وقتی از کارشناسان سیاسی و قضایی ایالات متحده پرسیده می‌شود که آیا امکان دارد ترامپ برای بار سوم و چهارم به ریاست‌جمهوری برسد، قاطعانه «نه» بلندی می‌گویند که قانون چنین اجازه‌ای به هیچ کس نمی‌دهد و بعد زیر لب تکرار می‌کنند البته ترامپ به هیچ قانونی پایبند نیست.
قانون اساسی ایالات متحده محدودیت دو دوره‌ای برای روسای جمهور این کشور تعیین کرده است. با این حال، ترامپ ایده ماندن طولانی‌تر در قدرت را مطرح کرده و به دنبال هموار کردن راه برای رسیدن به چنین ایده‌ای‌ست. هرچند او به ظاهر گاه در میان رسانه‌ها می‌گوید به دنبال ریاست‌جمهوری سوم یا چهارم نیست اما در سخنرانی‌هایش در جمع هوادانش می‌گوید «آیا باید دوباره رییس‌جمهور شوم؟ شما بگویید» و می‌داند جواب این «شما بگویید» در میان خیل طرفدارانش چیست.
کاملا واضح است: سازمان ترامپ کلاه و تی‌شرت‌هایی را به فروش می‌رساند که روی آنها نوشته شده «ترامپ ۲۰۲۸». این پیراهن‌ها که ۳۶ دلار قیمت دارند، عبارت «قوانین را بازنویسی کنید» را نیز روی خود دارند.
خود ترامپ در گفت‌وگو با ان‌بی‌سی نیوز گفته است که در مورد احتمال تلاش برای سومین دوره ریاست جمهوری «شوخی نمی‌کند» و در مصاحبه‌ای با «Meet the Press» هم اظهار داشت که «روش‌هایی» وجود دارد برای دور زدن محدودیت دو دوره‌ای که در قانون اساسی تعیین شده است. این گفت‌وگویی بود که برای اولین بار ترامپ در آن اعلام کرد که به طور جدی این ایده را بررسی می‌کند، ایده‌ای که بیشتر اوقات همه یک شوخی تلقی‌اش می‌کردند.
ترامپ در آغاز دومین هفته بازگشت به قدرت، در جریان سخنرانی خود در جمع جمهوری‌خواهان مجلس نمایندگان در طول تعطیلات سالانه‌شان در فلوریدا، این ایده را مطرح کرد که محدودیت دوره ریاست جمهوری ممکن است قابل مذاکره باشد.
ترامپ با شوخی و خنده با حضار گفت: «من پول زیادی برای رقابت بعدی جمع‌آوری کرده‌ام که فکر می‌کنم نمی‌توانم از آن برای خودم استفاده کنم، اما ۱۰۰ درصد هم مطمئن نیستم چون نمی‌دانم. گویا اجازه ندارم دوباره نامزد شوم. مطمئن نیستم. آیا اجازه دارم دوباره نامزد شوم؟»
در ۶ فوریه، در واشنگتن، دوباره به این احتمال اشاره کرد که دوران ریاست جمهوری‌اش می‌تواند بیش از دو دوره چهار ساله باشد. او گفت: «می‌گویند من نمی‌توانم دوباره نامزد شوم؛ این قانون است. بعد کسی گفت، «فکر نمی‌کنم بتوانی». اوه.»
ترامپ در ماه نوامبر در حالی که با جمهوری‌خواهان مجلس نمایندگان در مورد تصاحب کاخ سفید و هر دو مجلس کنگره صحبت می‌کرد، به شوخی گفت که آنها می‌توانند به طولانی‌تر شدن ریاست جمهوری‌اش کمک کنند. ترامپ گفت: «گمان می‌کنم دیگر نامزد نخواهم شد مگر اینکه بگویید، او آنقدر خوب است که باید کاری کنیم». و قبلا در طول اولین دوره ریاست جمهوری خود، در یک تجمع انتخاباتی در سپتامبر 2020 در نوادا به هوادارانش گفت که محدودیت دوره‌ها قطعی نیست. او گفت: «ما قرار است چهار سال پیروز کاخ سفید باشیم. و بعد از آن، مذاکره خواهیم کرد، درست است؟ زیرا احتمالا بر اساس نحوه برخورد با ماست و پس از آن نیز حق داریم چهار سال دیگر داشته باشیم.» اما وقتی خبرنگار نیویورک تایمز در روز انتخابات از ترامپ پرسید که آیا مبارزات انتخاباتی 2024 آخرین مبارزات انتخاباتی او خواهد بود، گفت: «فکر می‌کنم همینطور باشد.»
چه کسی چهار بار رئیس‌جمهور شد؟
مانع بر سر راه ترامپ برای ریاست‌جمهوری مجدد، اصلاحیه ۲۲ قانون اساسی ایالات متحده است. متمم بیست و دوم قانون اساسی که در سال ۱۹۵۱ تصویب شد، به وضوح می‌گوید: «هیچ شخصی بیش از دو بار به عنوان رئیس جمهور انتخاب نخواهد شد.» قبل از متمم بیست و دوم قانون اساسی، روسای جمهور می‌توانستند بیش از دو دوره نامزد شوند؛ اما تنها فرانکلین روزولت موفق شد بیش از دو انتخابات متوالی را برنده شود. در ۵ نوامبر ۱۹۴۰، فرانکلین دی. روزولت با تبدیل شدن به اولین رئیس جمهوری که برای سومین دوره انتخاب شد، سنت دیرینه‌ای را شکست که با جورج واشنگتن آغاز شده بود. روزولت برای چهارمین دوره متوالی وارد عرصه انتخابات شد و در ۲۰ ژانویه ۱۹۴۵ دوباره به قدرت رسید.
روزولت اولین و آخرین رئیس جمهوری بود که بیش از دو دوره متوالی در انتخابات ریاست جمهوری پیروز شد و چهار دوره ریاست جمهوری منحصر به فرد او تا حدودی نتیجه وضعیت سیاسی و اقتصادی زمانه‌ای بود که روزولت در آن رئیس‌جمهور شد. انتخاب او برای سومین دوره در حالی صورت گرفت که ایالات متحده همچنان در بحبوحه رکود بزرگ بود و جنگ جهانی دوم تازه آغاز شده بود. هرچند چندین رئیس جمهور پیش از او به دنبال سومین دوره ریاست جمهوری بودند، بی‌ثباتی تاریخی به روزولت اجازه داد تا استدلال محکمی برای ادامه قدرت داشته باشد.
به گزارش نشریه هیستوری، باربارا پری، استاد و مدیر مطالعات ریاست جمهوری در مرکز میلر دانشگاه ویرجینیا، می‌گوید: «با شروع جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۳۹، مسائل اقتصادی-داخلی و سیاست خارجی آمریکا رخ نمود. و اعتبار سیاسی خود روزولت هم مهم بود. با این اعتبار او در انتخابات ۱۹۳۶ با بیش از دو سوم آرای مردمی پیروز شده بود.»
در زمان روزولت قانون‌گذاران ایالات متحده با این استدلال مخالف بودند که محدودیت دوره برای جلوگیری از سوءاستفاده از قدرت ضروری است. دو سال پس از مرگ فرانکلین روزولت، بالاخره کنگره متمم بیست و دوم قانون اساسی را تصویب کرد که دوره ریاست جمهوری را به دو دوره محدود می‌کرد. بعد این متمم در سال ۱۹۵۱ تصویب شد. به اعتقاد پری: «سابقه یک فرد به ویژه در رابطه با ریاست جمهوری، می‌تواند بسیار قدرتمند باشد.»
دیگرانی هم بودند که برای سومین دوره ریاست‌جمهوری خود را به آب و آتش زدند اما موفق نشدند. طبق گزارش مرکز ملی قانون اساسی، اکثر تدوین‌کنندگان قانون اساسی مخالف محدودیت دوره‌های ریاست جمهوری بودند و اگرچه حدود ۲۰۰ بار اصلاحیه‌هایی برای اجرای آنها بین سال‌های ۱۷۹۶ تا ۱۹۴۰ پیشنهاد شد، اما هیچ‌کدام تصویب نشدند.
اولیسس اس. گرانت در سال ۱۸۸۰ در سومین دوره مبارزات انتخاباتی خود شکست خورد، جیمز گارفیلد نامزد جمهوری‌خواهان برنده شد. تئودور روزولت در سال ۱۹۱۲ در سومین دوره غیر متوالی رقابت را به ویلیام هاوارد تافت باخت. و وودرو ویلسون در سال ۱۹۲۰ نامزدی دموکرات‌ها را از دست داد. هری ترومن، که پس از مرگ فرانکلین روزولت جانشین او شد، در زمان تصویب اصلاحیه بیست و دوم رئیس‌جمهور بود و بنابراین از قانون جدید معاف بود. ترومن در سال ۱۹۵۲ برای سومین دوره ریاست جمهوری خود مبارزه انتخاباتی کرد، اما پس از شکست در انتخابات مقدماتی نیوهمپشایر، از این سمت کناره‌گیری کرد.
مبارزات انتخاباتی روزولت برای سومین دوره ریاست جمهوری در حالی برگزار شد که ایالات متحده هنوز وارد جنگ جهانی دوم نشده بود و رئیس جمهور هنوز سعی داشت با الگویی انزواطلبانه، اوضاع را آرام کند اما همه می‌دانستند که بالاخره ایالات متحده وارد جنگ خواهد شد.
البته همه طرفدار ریاست‌جمهوری سوم روزولت نبودند. مرکز ملی قانون اساسی تاکید دارد که تصمیم او برای نامزدی برای دوره سوم باعث شد حامیان و مشاوران کلیدی دموکرات‌ها از کمپین‌اش خارج شوند. با وجود محبوبیت او، یک سوم آمریکایی‌ها، به ویژه تاجران و افراد ثروتمند، همچنان علیه او رأی دادند. آنها استدلال می‌کردند که او آمریکا را در مسیر سوسیالیسم قرار می‌دهد. معروف است که بودند کسانی که در صحبت کردن در مورد روزولت از ذکر نامش خودداری می‌کردند و او را «آن مرد» صدا می‌زدند. اما روزولت می‌دانست که رأی مردمی را دارد. او در واقع ایالات متحده را از دو فاجعه بزرگ قرن بیستم عبور داد.
اصلاحیه 22 چیست؟
طبق گزارش مرکز ملی قانون اساسی، در سال ۱۹۴۴ بحث محدودیت دوره‌های ریاست جمهوری دوباره مورد توجه قرار گرفت. جمهوری‌خواهان در خط مقدم این جنبش بودند، اگرچه بسیاری از دموکرات‌ها با سابقه هشت ساله تعیین شده توسط واشنگتن برای جلوگیری از حکومت استبدادی موافق بودند.
توماس دیویی، رقیب جمهوری‌خواه روزولت، در سخنرانی خود در سال ۱۹۴۴ گفت: «چهار دوره یا ۱۶ سال خطرناک‌ترین تهدیدی است که تاکنون برای آزادی ما پیشنهاد شده است.» روزولت اما با شکست دیویی با ۵۴ درصد آرای مردمی و کسب ۴۳۲ رأی الکترال در برابر ۹۹ رأی الکترال، چهارمین دوره ریاست جمهوری خود را آغاز کرد. روزولت در ۲۰ ژانویه ۱۹۴۵، مراسم تحلیف چهارمین دوره ریاست جمهوری‌اش را برگزار کرد اما در ۱۲ آوریل ۱۹۴۵، تنها چند هفته پیش از خودکشی هیتلر در۳۰ آوریل ۱۹۴۵ و تسلیم آلمان در جنگ جهانی دوم در ۸ مه ۱۹۴۵ درگذشت. پس از آن درخواست اصلاح قانون اساسی محدودیت دوره‌های ریاست جمهوری دو سال با رأی اکثریت دو سوم به نفع متمم بیست‌و‌دوم قانون اساسی تصویب شد.
در این اصلاحیه آمده است: «هیچ شخصی بیش از دو بار به سمت ریاست جمهوری انتخاب نخواهد شد و هیچ شخصی که بیش از دو سال در دوره‌ای که شخص دیگری به عنوان رئیس جمهور انتخاب شده است، سمت ریاست جمهوری را بر عهده داشته یا به عنوان کفیل ریاست جمهوری عمل کرده باشد، بیش از یک بار به سمت ریاست جمهوری انتخاب نخواهد شد.»
کیمبرلی وهل، استاد دانشگاه بالتیمور و نویسنده کتاب «چگونه قانون اساسی را بخوانیم و چرا» بر این باور است که همین جمله هیچ ابهامی باقی نگذاشته و هدف آن اعمال نظارت بر رئیس جمهور بوده است. او نگران تثبیت قدرت به روشی شاهانه است.
ولی این اصلاحیه 22 چقدر محکم است؟
آیا ترامپ می‌تواند قانون را دور بزند؟
خودش می‌گوید می‌تواند. اما، همه چیز هم به راحتی «می‌توانم» ترامپ نیست. ترامپ می‌گوید راه‌هایی برای دور زدن قانون وجود دارد. راه‌هایی که ترامپ از آنها حرف می‌زند کدامند؟
و سوال اصلی این است که آیا اصلا ترامپ می‌تواند متمم بیست و دوم قانون اساسی را دور بزند؟ اصلاح قانون اساسی برای دور زدن محدودیت دو دوره، کار بسیار دشواری خواهد بود.
برای اینکه یک رئیس‌جمهور بتواند پیشنهاد یک اصلاحیه را بدهد به دو سوم اکثریت در مجلس نمایندگان و سنا نیاز دارد، که بسیار بیشتر از اکثریت ناچیزی است که جمهوری‌خواهان اکنون در هر دو مجلس دارند. راه دیگر این است که دو سوم ایالت‌ها خواستار تشکیل کنوانسیون قانون اساسی شوند.
از طرفی تصویب یک اصلاحیه هم کار دشوارتری‌ست: سه چهارم از تمام مجالس قانونگذاری ایالتی یا کنوانسیون‌های قانون اساسی در سطح ایالت باید این اصلاحیه را تأیید کنند.
سه روز پس از سوگند ترامپ برای دوره دوم، یکی از متحدان این رئیس‌جمهور در مجلس نمایندگان، یعنی اندی اوگلز، جمهوری‌خواهی از تنسی، قطعنامه‌ای با احتمال موفقیت کم برای اصلاح قانون اساسی ارائه کرد تا مسیر را برای رسیدن ترامپ به دوره سوم هموار کند.
بخشی از قطعنامه که به ترامپ مربوط می‌شود، به این صورت بیان شده است: «هیچ شخصی بیش از سه بار به سمت ریاست جمهوری انتخاب نخواهد شد و پس از انتخاب شدن به‌صورت دو دوره متوالی، برای دوره دیگری انتخاب نخواهد شد.» اوگلز استدلال کرده که ترامپ برای انجام دستور کار خود و معکوس کردن سیاست‌های دولت بایدن به زمان بیشتری نیاز دارد.
اوگلز در بیانیه‌ای گفته: «او ثابت کرده است که تنها چهره در تاریخ مدرن است که قادر است به معکوس کردن روند زوال ملت ما و بازگرداندن عظمت به آمریکا و باید به او زمان لازم برای رسیدن به این هدف داده شود.»
شوخی است یا جدی؟
دن گلدمن، نماینده دموکرات نیویورک، کنایه‌های ترامپ در مورد ماندن در سمت ریاست جمهوری را چندان خنده‌دار نمی‌داند. کمی پس از آنکه ترامپ در ماه نوامبر اظهار داشت که جمهوری‌خواهان مجلس می‌توانند به هموار کردن راه او برای دوره سوم کمک کنند، این بار نوبت گلدمن بود تا بر عکس اوگلز قطعنامه‌ای را ارائه کرده و مجددا تأیید کند که متمم بیست و دوم قانون اساسی در مورد روسای جمهوری که دوره‌های غیر متوالی خدمت می‌کنند، هم صادق است.
گلدمن، که در جریان اولین استیضاح ترامپ در مجلس، مشاور ارشد بود، به بلومبرگ گفت: «نحوه عملکرد او طوری‌ست که اغلب ادعا می‌کند شوخی می‌کند، اما درواقع خیلی هم جدی‌ست. و او سال‌هاست که در مورد ماندن در قدرت پس از این دوره بعدی صحبت می‌کند.»
گلدمن در ماه فوریه در پاسخ به اقدام اوگلز، این طرح را دوباره ارائه کرد، اما برخی کارشناسان بر این باورند که شانس کمی برای بردن آن به صحن مجلس برای رأی‌گیری با مجلس تحت کنترل جمهوری‌خواهان خواهد داشت.
در مراسم سالانه باشگاه جمهوری‌خواهان جوان نیویورک در ماه دسامبر، استیون کی. بنون، از معتمدان ترامپ، ایده ریاست جمهوری سه دوره‌ای را مطرح کرد. او با اشاره به گفتگوهایش با مایک دیویس، وکیل جمهوری‌خواه و حامی ترامپ، گفت که یک خلا در قانون اساسی می‌تواند به ترامپ اجازه دهد تا دوباره در سال ۲۰۲۸ نامزد شود.
بنون معتقد است «از آنجایی که عبارت به طور متوالی ذکر نشده است، نمی‌دانم، شاید دوباره در سال ۲۰۲۸ ترامپ بتواند نامزد شود؟ آیا شما موافق این هستید؟ ترامپ سال ۲۸؟» اظهارات بنون تشویق جمعیت را به همراه داشت.
ایده به ظاهر دور از ذهن دیگری توسط هواداران ترامپ به عنوان یک خلا بالقوه مطرح شده است. این ایده این است که جی دی ونس، معاون رئیس جمهور، در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۸ به پیروزی رسد درحالی که ترامپ را به سمت معاون رئیس جمهور انتخاب کرده است. بعد از انتخاب˚ ونس استعفا دهد تا ترامپ برای سومین دوره متوالی انتخاب شود. اما برخی از حقوقدانان می‌گویند که این مسیر با متمم دوازدهم قانون اساسی مغایرت دارد، متممی که بیان می‌کند «شخصی که از نظر قانون اساسی برای مقام ریاست جمهوری واجد شرایط نباشد، واجد شرایط معاونت ریاست جمهوری ایالات متحده نیز نخواهد بود.»
راه سومی هم وجود دارد؟
گویا وجود دارد. و آن این است که به‌طور کلی ترامپ قوانین را نادیده بگیرد و در انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده در سال 2028 شرکت کند. او طرفداران بسیاری دارد که بخش بزرگی از آنها ثابت کرده‌اند قانون یا موانع دیگر اصلا برایشان مهم نیست. دلیل؟ همان اتفاقی که در حمله به کاپیتول رخ داد. ترامپ نتایج انتخابات 2020 را نپذیرفت و طرفداران این رئیس‌جمهور در 6 ژانویه در اعتراض به اینکه چرا فرد محبوبشان رئیس جمهور نشده است به کاپیتول یورش بردند. آیا دوباره نمی‌توانند چنین کنند؟ چرا می‌توانند.
با این حال اکونومیست در گزارشی تصویری که اخیرا منتشر کرده است بر این باور است که هیچ مسیر معتبر قانونی برای ترامپ وجود ندارد که به ریاست جمهوری سوم برسد. اما فعلا هم هیچ نشانه محکمی وجود ندارد که معلوم شود ترامپ زمینه‌سازی می‌کند برای انتخابات آتی.
پس چرا اصلا چنین ایده‌ای مطرح شده است؟ پاسخ اکونومیست بسیار جالب و البته هوشمندانه است.
به اعتقاد تحلیلگران این نشریه، «متحدان ترامپ در داخل و خارج کاخ سفید با چاپلوسی کردن درباره دور سوم ریاست جمهوری ترامپ، چیزی از دست نمی‌دهند. و خود ترامپ هم شاید بخواهد از این بی‌ربطی سیاسی اجتناب کند. اما ترامپ با زنده نگه داشتن چنین ایده‌ای، مخصوصا وقتی که به انتهای دوره ریاست‌جمهوری خود می‌رسد و قدرتش رو به نقصان می‌رود، و توجه‌ها به سمت جانشینان احتمالی‌اش جلب می‌شود، اتهام «آدم بی‌اثر بودن» را کنار می‌زند».
به این معنی که ترامپ می‌خواهد به همه ثابت کند حتی اگر به انتهای دوره ریاست‌جمهوری و در نتیجه قدرت خود برسد، هنوز با شایعه بازگشت دوباره به قدرت، بتواند کسانی را دور و بر خود نگه دارد و به قولی حرفش برش داشته باشد.
اکونومیست می‌نویسد: ترامپ بهتر از همه می‌داند که ابهام منبع قدرت است.
