باتلاق ونزوئلا
مادورو برای تحکیم قدرت خود هم از طرفداران چاوز و هم از پایگاه حمایتی خود برخوردار است و گفته میشود که در سالهای اخیر با برخی گروههای چریکی منطقه از جمله جنبش فارک در کلمبیا هم همکاری دارد و به آنها اجازه داده است که از طریق خاک ونزوئلا دست به قاچاق مواد مخدر بزنند. اکنون با انتشار سند استراتژی امنیت ملی آمریکا در سال۲۰۲۵ میتوان درک بهتری از بحران ونزوئلا داشت. درحالیکه ترامپ در مارس۲۰۱۶ به دنبال گفتوگو با مادورو بود، در ۳ماه گذشته ناگهان در چرخشی آشکار به سمت تشدید بحران نظامی ونزوئلا پیش رفت و اکنون بزرگترین لشکرکشی نظامی آمریکا در آمریکای لاتین در حال رخ دادن است.
اما اهمیت ونزوئلا در چیست؟ ونزوئلا در محل تقاطع سه مساله مهم برای آمریکا قرار دارد. مساله اول افزایش مستمر نفوذ روسیه و مخصوصا چین در آمریکای لاتین از طریق ونزوئلا است. کشورهایی مانند ونزوئلا، نیکاراگوئه، کوبا و هندوراس و تا حدی کمتر کلمبیا مواضع ضدآمریکایی اتخاذ کردهاند و ترامپ نگران آن است که ادامه این روند باعث رشد و تقویت موج آمریکاستیزی در آمریکای لاتین شود؛ امری که میتواند استراتژی ترامپ را در بازگشت به دکترین مونرو مختل کند.
مساله دوم تجارت مواد مخدر و فعالیت گروههای جرائم سازمانیافته در آمریکای لاتین است. هر چند، بنا به گزارشهای موثق، ونزوئلا مرکز اصلی تولید کوکائین نیست. با این همه، آمریکا با تروریستی اعلام کردن دو گروه قاچاق مواد مخدر یعنی گروه «ترند آراگو» و «گروه خورشید» اعلام کرده است که مادورو در رأس یک دولت طرفدار باندهای مواد مخدر قرار دارد و از این طریق تلاش میکند که با قاچاق مواد مخدر به آمریکا، دولت ترامپ را تحت فشار قرار دهد.
بنابراین، خاتمه دادن به بحران ونزوئلا آنگونه که مطلوب واشنگتن بوده، اهمیت زیادی برای ترامپ دارد و به نوعی اولین آزمون جدی برای استراتژی او در سند استراتژی امنیت ملی یعنی چرخش به سمت آمریکای لاتین محسوب میشود. اگر ترامپ، بدون برکناری مادورو، آمریکای جنوبی را ترک کند به اعتبار او خدشه وارد میشود؛ اما اگر دست به حمله زمینی بزند، پایگاه او در داخل آمریکا و در میان طرفدارانش تضعیف خواهد شد. شاید به همین دلیل است که ترامپ به سیا دستور داده است که همانند رویه مداخلهگرایانه آمریکا در دهه۱۹۹۰ به شیوههای غیرنظامی در ونزوئلا مداخله کند و مادورو را وادار به کنارهگیری از قدرت کند.
اما ابهامات و تردیدهای زیادی در مورد اقدام نظامی علیه ونزوئلا وجود دارد؛ ابهام نخست به این برمیگردد که اپوزیسیون این کشور انسجام و توانایی لازم را برای مدیریت دوران گذار ندارد. از طرف دیگر مردم بیطرفی که در گذشته شاهد ناکامی اپوزیسیون در ونزوئلا و حتی شاهد فرار خوآن گوایدو بهعنوان رهبر اپوزیسیون بودند، در مورد حمایت همهجانبه از اپوزیسیون فعلی و رهبر آن یعنی ماریا کورینا ماچادو که برنده جایزه نوبل شده است، تردیدهایی دارند.
مساله دوم به این برمیگردد که اقدام نظامی زمینی آمریکا در ونزوئلا میتواند باعث تداوم آشفتگی و بینظمی در این کشور شود. در شرایط مناسب، ۸ تا ۱۸ ماه طول میکشد تا نفت ونزوئلا دوباره به بازار جهانی برگردد، اما در صورتی که اقدام نظامی مانند اقدام نظامی آمریکا در سال۲۰۰۳ در عراق رخ دهد، مدیریت تبعات آن چیزی فراتر از انتظار خواهد بود و میتواند ونزوئلا را به یک منبع بحران طولانی در نظام بینالملل و تجارت جهانی تبدیل کند؛ چیزی که بیتردید مطلوب آمریکا نیست.
در این میان نباید از پایگاهی که مادورو در سالهای اخیر برای خود درست کرده است، غافل شد. او در حال حاضر علاوه بر ارتباط محکمی که با ارتش دارد، نیروهای شبهنظامی را هم بسیج کرده است تا بتواند در برابر حمله آمریکا به ونزوئلا از خود دفاع کند. اگر آمریکا دست به اقدام نظامی زمینی بزند، در آن صورت ممکن است که شرایط ونزوئلا شبیه شرایط عراق پس از سال ۱۹۸۰ و شاهد اقدامات تروریستی باشد که حتی میتواند به کشورهای همسایه مثل کلمبیا و برزیل سرایت کند و با توجه به موقعیتی که کارتلهای مواد مخدر و گروههای سازمانیافته طرفدار جرائم در آمریکای جنوبی دارند، این کشور میتواند به بهشت قاچاقچیهای مواد مخدر و گروههای مجرم بینالمللی تبدیل شود. این مساله میتواند تهدید مهاجرت و قاچاق مواد مخدر از جانب آمریکای لاتین را برای آمریکا مضاعف کند.
تمامی این ابهامات و تردیدها باعث شده است که ترامپ در انجام اقدام نظامی علیه ونزوئلا به کندی عمل کند. گفته میشود که سناریوی اقدام زمینی از دستورکار خارج است و دولت ترامپ مکانهایی را به عنوان مراکز قاچاق موادمخدر شناسایی کرده است و احتمال دارد در صورت خودداری مادورو از ترک قدرت، این مکانها را مورد حمله قرار دهد. از طرفی دیگر، مادورو اعلام کرده است که تحت هیچ شرایطی کشور را ترک نخواهد کرد. لذا معادله ونزوئلا رفتهرفته پیچیدهتر میشود و باید دید که آیا ترامپ خطرات و ریسکهای ناشی از اقدام علیه مادورو را خواهد پذیرفت یا نه؟
