ترکیه سوار بر هرج و مرج ناتو به دنبال نفت در لیبی

سیریل ویدرشاون | مرکز استراتژی و خطرات جهانی

به گزارش «انرژی امروز» سیریل ویدرشاون  در اویل پرایس نوشت: آینده جهش گاز شرق مدیترانه به مشکل بغرنجی تبدیل شده است. از یک طرف با شیوع پاندمی کرونا و از سویی دیگر با کاهش شدید تقاضا در بخش نفت و گاز در کل دنیا، باعث شده است بسیاری از پروژه های نفت و گاز در قبرس، لبنان، اسرائیل و یونان با تاخیر مواجه شوند.

شرکت های بزرگ نفتی بودجه های پروژه های اکتشاف و تولید فراساحلی را قطع کرده اند و هنوز تصمیمی برای ادامه پروژه های بزرگ گازی در سال های آتی در شرق مدیترانه ندارند.

در سوی دیگر ماجرا تنش ژئوپولیتیکی و نظامی بین ترکیه و دیکر بازیگران منطقه، قبرس، مصر، یونان و حتی اسرائیل شدت گرفته است. آنکارا به شدت از دولت طرابلس در لیبی حمایت می کند که با ژنرال خلیفه حفتر در شرق در نبرد است که همین امر نه فقط منازعه قدرت در لیبی را تغییر می دهد بلکه آنکارا را به عنوان عضو ناتو در مقابل روسیه و امارات متحده عربی قرار می دهد.

حرکت نیروی نظامی ترکیه در لیبی نه تنها باعث می شود که درهای بزرگترین دارنده منابع نفتی آفریقا بر روی شرکت های ترک باز شود بلکه حوزه نفوذ این کشور در شرق مدیترانه را هم گسترده تر می کند و ترکیه را در تقابل با مصر و احتمالا فرانسه قرار می دهد.

در سال 2020، تقابل بین نیروهای نظامی ناتو (ترکیه-فرانسه) یا هم پیمانان آنها (امارات متحده عربی، مصر، اسرائیل) در خاورمیانه دیگر غیرقابل تفکر است. رویکرد آنکارا در لیبی بیانگر استراتژی نظامی ترکیه است که به دنبال پایگاه های نظامی در منطقه است.

در سوم جولای، وزیر دفاع ترکیه، خلوصی آکار، و ژنرال یاشار گولر، با امضای یادداشت تفاهم همکاری بین دو کشور از لیبی دیدن کردند. اصلی ترین نقطه تمرکز این دیدار توسعه همکاری های نظامی بین دو کشور و آموزش مشاوران نظامی بر اساس یادداشت تفاهم همکاری بین دو کشور بود که در دسامبر سال 2019 امضا شده بود.

بر همین اساس ترکیه و لیبی موافقتانه به شدت مورد ناقشه EEZ را امضا کردند که حق و حقوق ترکیه در شرق مدیترانه را به رسمیت می شناسد، و آنکار را در تقابل با قبرس، یونان و مصر قرار می دهد.

در دهم ماه ژوئن ناوچه نیروی دریایی فرانسه مستقر در مدیترانه خواستار بازرسی یک کشتی باری تانزانیایی شده بود که توسط یک ناوچه ارتش ترکیه اسکورت می‌شد. فرانسوی‌ها از سوی ناتو وظیفه بازرسی در این بخش دریا را به عهده دارند اما به محض نزدیک شدن ناوچه فرانسوی به این کشتی باری، ناو ترکیه اقدام به مقابله کرد و اجازه نداد کشتی نظامی فرانسوی نزدیک شود.

فرانسه و به طور غیر مستقیم دیگر اعضای ناتو از جمله ایتالیا و یونان، در لیبی از ژنرال خلیفه حفتر حمایت می کنند در حالی که بعد از آخرین شکست این ژنرال در حمله به طرابلس، نیروی های وی تحت فشار زیاد هستند. مصر هم اکنون به جمع هشدار دهندگان به ترکیه پیوسته است و به ترکیه هشدار داده است که نیروهای دولت وفاق ملی GNA نباید از خط مرزی شهر سرت عبور کنند. این شهر یک شهر استراتژیک نفتی در لیبی است.

حالا ژنرال السیسی عملا اعلام کرده است که اگر ترکیه و طرابلس به پیشروی های خود ادامه دهند مصر هم ارتش خود را برای دفاع از خلیفه حفتر اعزام خواهد کرد.

این بحرانی که ترکیه به عنوان عضو ناتو به وجود آورده است نگرانی های بسیاری را در سطح منطقه ایجاد کرده است.

یک تنش نظامی بین هم‌پیمانان نه تنها باعث خواهد شد که وضعیت ناتو در مقابل با روسیه تضعیف شود بلکه امنیت در شرق مدیترانه را هم با مشکل مواجه خواهد کرد. فرانسه در حال حاضر در حال لابی در مجامع جهانی برای تحریم ترکیه است. در 13 جولای، در نشست وزرای خارجی اتحادیه اروپا وضعیت روابط بین ترکیه و اتحادیه اروپا بررسی خواهد شد.

در حالی که همه چشم ها به سوی لیبی دوخته شده است، نگرانی ها از تحرکات نظامی ترکیه در شرق مدیترانه بیشتر هم شده است. تحرکات ترکیه در لیبی بر پایه استراتژی تملک شرق مدیترانه است. پروژه های نظامی آنکارا در قطر، در شاخ آفریقا، در سودان و حالا در لیبی حلقه نظامی به وجود آورده است که حداقل در نگاه عرب ها، کشورهای عربی را تهدید می کند.

تحرکات نظامی در شرق مدیترانه به طور رسمی از شرکت های نفت و گاز ترکیه برای اکتشاف منابع فراساحلی این سوخت های فسیلی حمایت می کند و از سویی برای قبرس و یونان هم یک تهدید مستقیم به حساب می آید.

استراتزی نظامی ناسیونالیسم متعصبانه Blue Homeland ترکیه اهداف کاملا مشخصی دارد. دکترین نظامی اردغان به دنبال استیلا بر دریای اژه، بیشتر مناطق مدیترانه و دریای سیاه است. تحرکات اخیر در شرق مدیترانه که فقط یونان و قبرس را درگیر نمی کند بلکه پای مصر و اسرائیل را هم وسط می کشد، شواهدی بر این ادعاست.

هرج و مرج فعلی در ناتو و بین اتحادیه اروپا می تواند همکاری های مشترک برای مقابله با اقدامات ترکیه در منطقه را با اخلال مواجه کند. در چند سال گذشته، تحلیل گران بر حمایت ایالات متحده از اقتصاد شرق مدیترانه و یکپارچگی انرژی از طریق مجمع گازی شرق مدیترانه متمرکز بودند.

سناتورها و کنگره ایالات متحده از یک سری تحرکات ضد ترکیه هم حمایت کرده اند، نمونه آن پایان تحریم نظامی قبرس بود. واشینگتن و به ویژه اتاق فکرهای ایالات متحده از جمله شورای آنتلانتک، تصویری مثبت از طرفداری از شرق مدیترانه (یونان، قبرس، مصر، و اسرائیل) چه از نظر سیاسی، چه اقتصادی و نظامی ارائه داده اند.

تحرکات ترکیه به نظر غیرواقعی می رسد واردوغان از این موضوع باخبر است. هم ناتو و هم اتحادیه اروپا در بروکسل مقرر دارند و بدون در نظر گرفتن تحرکات ترکیه از جلب توجه به خود اجتناب می کنند، یونان و قبرس هم هدف بعدی ترکیه در تحرکات نظامی خود خواهند بود.

انبار باروت شرق مدیترانه فقط یک تهدید برای آینده گاز فراساحلی این منطقه نیست. یک رویارویی نظامی در این منظقه، با شرکت ترکیه، تهدید کننده همه نوع تجارت در این منطقه است. یک تقابل نظامی می تواند منجر به بسته شدن تنگه داردالان (استانبول)، کانال سوئز (مصر) و مسیر بین لیبی و جزایر جنوب ایتالیا شود.

بازی قدرت منطقه ای آنکار نه فقط نگرانی برای شرق مدیترانه به همراه دارد بلکه برای منابع نفتی، صادرات گاز و تجارت بین آسیا و اروپا نیز تاثیر گذار است.

قمار منطقه ای اردوغان می تواند به فاجعه ای بزرگ ختم شود.