تنش‌های ژئوپلیتیکی چه تاثیری بر صنعت خودروسازی دارند؟
تیره شدن روابط بین آمریکا و چین به معنای افزایش تنش‌های ژئوپلیتیکی، موانع تجاری جدید، رقابت یارانه‌ها، تغییر زنجیره تامین و محدودیت‌های سخت‌تر برای دسترسی به فناوری غربی است که بر صنعت خودروسازی سراسر دنیا تاثیر گذاشته است.
به گزارش «انرژی امروز» اکونومیست در ویژه‌نامه صنعت خودرو نوشت: خودروسازان جهان امروزه به اجبار از شرکت‌های خودروسازی چینی و مشتریانشان یاد می‌گیرند که آینده احتمالا چگونه خواهد بود. خودروسازان چینی هم در تلاش هستند تا بفهمند برای تسخیر غرب چه کاری باید انجام دهند. همانطور که شرکت‌های بزرگ دارای مراکز مهندسی و طراحی در چین هستند، شرکت‌های چینی نیز در آمریکا و اروپا مراکز طراحی و مهندسی دارند. اما حتی زمانی که خودروسازان خارجی در چین با مشکل مواجه می‌شوند، امیدهای چینی‌ها برای فروش میلیون‌ها خودرو در خارج از کشور ممکن است با یک چشم‌انداز سیاسی رو به وخامت مواجه شود.
تیره شدن روابط بین آمریکا و چین به معنای افزایش تنش‌های ژئوپلیتیکی، موانع تجاری جدید، مسابقه یارانه‌ها، تغییر زنجیره تامین و محدودیت‌های سخت‌تر برای دسترسی به فناوری غربی و اشتراک‌گذاری داده است. این‌ها حتی می‌توانند به جهانی‌زدایی از آنچه که از بسیاری جهات صنعتی کهن الگوی جهانی است، منجر شوند.
کاهش سهم بازار شرکت‌های خارجی در چین به این دلیل است که تصور می‌رود نرم‌افزار خودروهای برقی آنها به اندازه رقبای چینی آنها پیشرفته نیست. فروش برقی‌های سری آی‌دی فولکس واگن در چین ناامید کننده بود. کاهش فروش خودروهای بقی با کاهش یارانه‌های دولتی باعث شد تسلا قیمت‌ها را کاهش دهد و جنگ قیمت را در آغاز سال 2023 به راه انداخت. رشد احساسات ملی گرایانه در میان خریداران چینی و تلاش‌های بیشتر دولت برای تشویق شرکت‌های داخلی مانند BYD، چین را به کشوری سخت‌تر برای تجارت در آینده تبدیل خواهد کرد.
در عین حال، خودروسازان در حال پیکربندی مجدد زنجیره‌های تامین هستند تا کمتر نگرانی ژئوپلیتیکی داشته باشند درحالی که اتکا به چین یک مسئله رو به رشد است. طبق مطالعه دانشگاه شفیلد هالام، این کشور یکی از بزرگترین صادرکنندگان قطعات خودرو در جهان است، صادراتی به ارزش بیش از 45 میلیارد دلار در سال 2021 که یک چهارم آن مربوط به آمریکا بود.
در سال 2020، 12 شرکت چینی قطعات خودرو از نظر درآمد در بین 100 شرکت برتر جهان قرار داشتند. غوغای ناشی از بیماری کرونا باعث افزایش قیمت‌های حمل و نقل و افزایش عرضه قطعات خودرو شد. سیاست صفر کووید چین به معنای قرنطینه‌های گسترده بود که باعث تاخیرهای بیشتر شد. با این حال، ایجاد روابط جدید با تامین کنندگان از هند و شمال آفریقا تا مکزیک تجارت عمیق را شکل داده است. شرکت‌ها معمولاً تنها زمانی عرضه‌کنندگان را تغییر می‌دهند که مدل‌های جدیدی تولید کنند. با این حال، روند انتقال زنجیره‌های تامین از چین به وضوح در حال انجام است.
محدودیت‌های دسترسی به فناوری غرب نیز احتمالا بر این فرایند تاثیرگذار خواهد بود. آمریکا در تلاش است مانع دسترسی شرکت‌های چینی به فناوری پیشرفته شود، این ممنوعیت‌ها صادرات برخی نیمه‌رساناها به چین را هم دربرمی‌گیرد. و قانون چیپ‌ها که سال گذشته تصویب شد، یارانه‌های جدیدی را برای تولید نیمه‌رساناها در داخل ایالات متحده فراهم می‌سازد. شرکت‌های خودروسازی چینی ممکن است در زمینه خودروسازی و نرم‌افزارهای خودرویی پیشتاز جهان باشند، اما تقریباً به طور کامل به تراشه‌های وارداتی از آمریکا، اروپا و تایوان متکی هستند. برای رفع این شکاف، خودروسازانی مانند BYD و Geely در حال ساخت تراشه‌های خود هستند و استارت‌آپ‌هایی مانند Nio، Li Auto و Xpeng نیز چنین هدفی را دنبال می‌کنند. دولت چین قصد دارد میلیاردها دلار برای صنعت تراشه داخلی هزینه کند.
تلاش برای رفع ممنوعیت‌ها صادرات چین را با مشکل مواجه خواهد کرد. نگرانی از امنیت داده‌های جمع آوری شده از کاربران خودروهای ساخت چین هم وجود دارد. آمریکا در حال حاضر تعرفه‌های سنگینی را بر خودروهای چینی اعمال کرده: 27.5 درصد در مقابل 10 درصد وضع شده توسط اتحادیه اروپا. این امر شاید نتواند واردات خودروهای چینی را برای همیشه متوقف کند، زیرا مدل‌های ارزان‌تر هنوز می‌توانند رقابتی باشند. اما تأثیرات قانون کاهش تورم آمریکا که سال گذشته تصویب شد و یارانه‌های بزرگی را به خودروهای الکتریکی ساخت آمریکا با باتری‌هایی ساخته شده از مواد خام تهیه‌شده در آمریکا یا متحدان این کشور، می‌دهد، بیشتر برای بازگرداندن تولید به داخل خاک آمریکا بوده است.
نتیجه این تنش‌ها کاملا مشخص است. تسلا سرمایه گذاری در اروپا را برای تمرکز بر آمریکای شمالی کاهش داده و یک ابرکارخانه جدید در مکزیک خواهد ساخت. فورد میشیگان را برای ساخت کارخانه جدید باتری‌سازی انتخاب کرد. جی ام در یک معدن لیتیوم در نوادا سرمایه گذاری خواهد کرد. فولکس واگن به فکر جابجایی یک کارخانه باتری از اروپا است و تخمین می‌زند که ارزش آن به ۱۰ میلیارد دلار برسد. به نظر می‌رسد تعداد کمی از خودروسازان بتوانند در برابر فریب آمریکایی مقاومت کنند. اروپا در نظر دارد به این سیاست کمک‌های تجملاتی آمریکا پاسخ دهد. اما حتی بدون انگیزه‌های بزرگ، صنعت رو به منطقه‌ای‌تر شدن گذاشته است. خودروسازان ترجیح می‌دهند ساخت باتری‌هایی که حجیم هستند و بخش بزرگی از ارزش خودرو را تشکیل می‌دهند، نزدیک به محل ساخت و فروش خودرو انجام شود. شرکت‌های خودروسازی اتحادیه اروپا برنامه‌های خود را برای تضعیف قدرت چین در باتری‌سازی ادامه می‌دهند. انگیزه‌های جدید برای ساخت باتری‌های محلی می‌تواند به این معنا باشد که اروپا تا سال 2030 شاهد ایجاد 40 ابرکارخانه باتری‌سازی خواهد بود. بریتانیا که بین آمریکا و اتحادیه اروپا گیر افتاده است، نگرانی‌های خود را دارد.
اگر تنش بین چین و تایوان به جنگی تمام عیار تبدیل شود، این منطقه‌ای شدن که حالا روندی کند دارد سرعت می‌گیرد. حمله روسیه به اوکراین نشان داد که کشوری با صنعت خودروی کوچک با چه سرعتی تحت تاثیر قرار گرفته است. شرکت‌های خودروسازی غربی با کارخانه‌های تولیدی در روسیه مجبور شدند فعالیت خود را به حالت تعلیق درآورند یا به طور کامل از آن خارج شوند. رنو مجبور شد سهام خود را در روسیه، از جمله 68 درصد از سهام Avtovaz، بزرگترین خودروساز روسیه، بفروشد. فولکس واگن تولید را در این کشوربه حالت تعلیق درآورد و دارایی‌های این شرکت توسط دادگاه روسیه مسدود شد. تویوتا کارخانه روسی خود را تعطیل کرد. از قضا شرکت‌های خودروسازی چینی پس از آن سهم بیشتری از بازار روسیه را به دست آوردند.
افزایش تنش‌ها با چین علاوه بر خودرو، بر بسیاری از صنایع نیز تأثیر خواهد گذاشت. فناوری چینی، علاقه آمریکایی‌ها به پیکاپ‌های بزرگ و سلیقه اروپا برای خودروهای کوچک، همگی نشان از دنیایی دارد که اصلا یکنواخت و یک شکل نیست. با این حال، صنعت خودروی منطقه‌ای‌تر، محافظت‌شده‌تر و در نتیجه کمتر کارآمدتر، صنعت خودرو بهتری نخواهد بود.
