تکمیل نورداستریم۲ : غلبه سیاست در خط لوله گازی روسیه؟
اوکراین: بزرگ‌ترین بازنده این خط لوله
ساعت ۴۵ : ۸ صبح جمعه به‌وقت مسکو آخرین بخش خط لوله انتقال گاز روسیه به‌آلمان به‌نام نورداستریم۲ به‌سرانجام رسید و حالا فقط چراغ سبز آلمان باقی‌مانده تا گاز در این خط لوله زیردریایی ۱۲۰۰ کیلومتری که ۱۱ میلیارد دلار هزینه برداشته، جریان یابد. روسیه انتظار دارد انتقال گاز از خط لوله جدید تا پیش از پایان سال میلادی اجرایی شود و میزان صادراتش به‌آلمان ۵۵ میلیارد متر‌مکعب در سال افزایش پیدا کند که به‌معنای رشد ۱۰۰درصدی آن است.
به گزارش «انرژی امروز» از دنیای اقتصاد، بزرگ‌ترین بازنده این خط لوله اوکراین است چراکه روسیه خواهد توانست به‌پشتوانه آن، اقدام به‌قطع انتقال گاز از خط لوله نورداستریم یک که از اوکراین می‌گذرد بکند و در این صورت حدود یک‌میلیارد دلار سودآوری سالانه این کشور از بین خواهد رفت؛ اگرچه این اتفاق تا سال ۲۰۲۴ که توافق بین این دو کشور در این زمینه به‌پایان می رسد، رخ نخواهد داد. اوکراین همچنین نگران است حالا که روسیه نگرانی از بابت جریان صادرات گاز خود ندارد، سناریوی حمله نظامی به‌شرق این کشور را عملی کند.
از سوی دیگر، آمریکا از دو جهت مخالف نورداستریم۲ است: نخست اینکه می گوید این پروژه که حالا تکمیل شده وابستگی اروپا به‌روسیه به‌عنوان رقیب استراتژیکش را افزایش خواهد داد و مسکو خواهد توانست از گاز به‌عنوان ابزاری سیاسی بهره ببرد. مساله دوم اینکه صادرات گاز طبیعی مایع (LNG) آمریکا به‌اروپا مشتریان کمتری خواهد یافت که البته این کشور چنین انگیزه ای را برای مخالفت با نورداستریم۲ انکار می کند.
نورداستریم۲ نهایی شد
شرکت گازپروم روسیه که مالک خط لوله نورداستریم۲ است اعلام کرد که ساخت این پروژه عظیم را که مورد مناقشه بسیاری بوده به‌پایان رسانده است. این خط لوله سودآور می‌تواند صادرات گاز روسیه به‌آلمان را دو برابر کند، آن هم در زمانی که قیمت گاز به‌رکوردهای بالایی دست یافته و عرضه گاز پیش از زمستان بسیار پایین است. نورداستریم۲ که از طریق دریای بالتیک به‌آلمان می رسد، اوکراین یعنی دشمن سیاسی روسیه را دور می زند و می تواند یک منبع درآمد کی‌یف را قطع کند چراکه با ساخت این خط لوله، اهمیت خط لوله پیشین نورداستریم که از اوکراین عبور می کرد و این کشور به‌همین دلیل هزینه انتقال آن را دریافت می کرد، پایین می آید.
به گزارش خبرگزاری رویترز، با وجود اینکه رگولاتور آلمان هنوز اجازه آغاز جریان گاز از این خط لوله را نداده، تکمیل‌شدن آن به‌معنای این است که روسیه توانایی صادرات انرژی خود را به‌اروپا هم از مسیر دریای بالتیک در شمال و هم از طریق دریای‌سیاه در جنوب یعنی جایی‌که خط‌لوله ترک‌استریم جریان دارد، بهبود بخشیده است. گازپروم گفت: «رییس هیات‌مدیره، الکسی میلر در جلسه صبح در شرکت گازپروم گفت ساخت نورداستریم۲ به طور کامل ساعت ۸:۴۵به‌وقت مسکو تکمیل شد.»
ساخت نورداستریم۲ که ۱۲۰۰کیلومتر از روسیه تا آلمان طول دارد پنج سال قبل آغاز شد. این پروژه ۱۱ میلیارد دلاری در پایان سال ۲۰۱۹ به‌در بسته خورد چراکه رئیس‌جمهور سابق ایالات‌متحده، دونالد ترامپ تحریم هایی را علیه این پروژه اعمال کرد.
ساخت این خط لوله یک سال بعد از سر گرفته شد که در عملیات جدید کشتی های خود روسیه درگیر پروژه شدند. این مسیر به‌همراه خط لوله نورداستریم که هم اکنون فعال است، صادرات گاز به‌آلمان را به۱۱۰ میلیارد متر‌مکعب در سال می‌رساند که حدود نیمی از کل صادرات گاز روسیه به‌اروپا در سال است. گازپروم بزرگ‌ترین تامین کننده گاز اروپا است که بیش از یک سوم بازار گاز این منطقه را در اختیار دارد. پنج شنبه روسیه گفت که تزریق تجاری گاز در این خط لوله تا زمانی که رگولاتور آلمانی چراغ سبزی ندهد، آغاز نمی‌شود. با این حال گازپروم گفته فعالیت های مورد‌نیاز پیش از شروع انتقال گاز با هدف بهره‌برداری از خط لوله تا پیش از پایان سال میلادی انجام خواهد شد.
مخالفان چه می گویند؟
اعلام تکمیل خط لوله جدید گازی روسیه با تردید کی یف مواجه شد که خطر از دست دادن میلیاردها دلار درآمد در صورت قطع انتقال گاز مسکو از طریق اوکراین را پیش‌روی خود می بیند.
توافق پنج ساله انتقال گاز روسیه با اوکراین پس از سال ۲۰۲۴ منقضی می شود. رئیس‌جمهور روسیه، ولادیمیر پوتین گفته اوکراین اگر خواهان ادامه انتقال گاز از کشورش است باید حسن‌نیت نشان دهد. به گزارش یورونیوز، اوکراین گفته است همچنان به‌مبارزه با نورداستریم۲ ادامه می دهد. در همین حال، روسیه خواهان اجرایی شدن «هرچه زودتر» خط لوله شده است.
مخالفان معتقدند این خط لوله وابستگی انرژی اروپا به‌مسکو را افزایش خواهد داد. ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین خط لوله جدید را یک سلاح قدرتمند ژئوپلیتیک توصیف کرده است. لهستان هم که نورداستریم۲ آن را دور می‌زند به‌این خط لوله اعتراض کرده است. به‌گفته این رسانه همین موضوع باعث خسارت یک میلیاردی اوکراین در سال می شود.
منتقدان در اروپا و آمریکا می گویند خط لوله نورداستریم یک خیانت به‌کی یف است که از زمانی‌که روسیه شبه‌جزیره کریمه را در سال۲۰۱۴ به‌خاک خود ملحق کرد، با این کشور روابط تنش‌آلودی داشته است. آن اتفاق موجب خلع رئیس‌جمهور سابق طرفدار کرملین اوکراین و شورش تجزیه طلبان شرق این کشور شد. اوایل سال‌جاری، روسیه همچنین ده‌ها هزار نیروی نظامی خود را در مرز با اوکراین مستقر کرد.
علاوه بر این، ترس این وجود دارد که نورداستریم۲ حمله نظامی احتمالی روسیه به اوکراین را تسهیل کند زیرا مسکو دیگر نگرانی در مورد زیرساخت گاز اوکراین برای تامین انرژی مشتریان اروپایی نخواهد داشت. دولت کی‌یف در بیانیه ای اعلام کرد: «اوکراین به‌مبارزه علیه پروژه سیاسی روسیه تا زمان تکمیلش و پس از آن و حتی بعد از شروع تحویل گاز ادامه می دهد.»
با این وجود، یکی از سخنگویان ریاست‌جمهوری اوکراین گفت این کشور از برلین و واشنگتن «تضمین» گرفته که گاز روسیه «برای دست کم ۱۰ سال دیگر» از خاک این کشور منتقل خواهد شد.
پس از سال‌ها تنش دیپلماتیک که برخی را به‌این باور رساند که خط لوله هرگز به‌پایان نمی‌رسد، تکمیل این خط لوله برای روسیه یک پیروزی است. ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور‌خارجه روسیه این پروژه را «یکی از بزرگ‌ترین سازه های انرژی» دانست.
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین هم در این‌باره عنوان کرد: «ما همه می خواهیم آلمان اجازه دهد تا تحویل گاز هرچه سریع تر آغاز شود.» آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان و ولادیمیر پوتین مرتبا تکرار کرده اند که نورداستریم۲ یک پروژه کاملا تجاری (و نه سیاسی) است.
آمریکا که تلاش می کند فروش دریایی LNG را به‌اروپا افزایش دهد و این گاز صادراتی را «مولکول‌های آزادی» خوانده، نگران نفوذ گازی قدرتمندانه‌تر روسیه در این منطقه است.
واشنگتن قویا با ساخت این خط لوله مخالفت کرده است اما در‌ماه جولای دولت جو بایدن تلاش کرد این مناقشه را به‌پایان برساند. آمریکا و آلمان به‌یک توافق برای اجازه تکمیل نورداستریم۲ بدون اعمال تحریم بر شرکت های آلمانی رسیدند. اما دو کشور متعهد شدند با هرگونه تلاش روسیه برای استفاده از خط لوله نورداستریم۲ به‌عنوان یک سلاح سیاسی مقابله کنند. بایدن همچنین موافقت کرده تا از اوکراین و لهستان از طریق تامین مالی انرژی جایگزین و توسعه پروژه‌ها حمایت کند.
مرکل که در تور اروپایی خود به‌سر می برد، برای آخرین دیدار به‌لهستان رفته که ریسک تحت‌الشعاع قرار گرفتن آن با تنش ها بر سر خط لوله گازی را پذیرفته است. مرکل که در شرق آلمان بزرگ شده، پیش از این به‌عنوان کسی که با دولت های اروپای مرکزی پساکمونیسم رابطه خوبی دارد شناخته می شد، اما نورداستریم۲، بزرگ‌ترین اقتصاد اتحادیه اروپا را در مقابل کشورهای اروپای‌شرقی و مرکزی قرار داده است. میشل بارانوفسکی، رئیس‌دفتر ورشو صندوق مارشال آلمان در این‌باره می گوید: «فکر می‌کنم مرکل از دیدگاه لهستان به‌عنوان خانم نورداستریم۲ این کشور را ترک خواهد کرد.»
انتظار برای چراغ سبز آلمان
اولها بلکوا، یک مدیر در اپراتور خطوط لوله گاز اوکراین به‌رویترز گفت: « (نهایی‌شدن) ساخت به‌معنای اجرایی‌شدن آن نیست و این اتفاق تا زمان تایید شدن خط لوله رخ نخواهد داد.»
در همین راستا، کارلوس تورس‌دیاز، رئیس بخش بازارهای برق و گاز در شرکت مشاوره ای ریستاد انرژی گفته برای جریان پیدا کردن گاز در خط لوله نورداستریم۲ زمان نیاز است. او ادامه داد: «واکنش خاصی از سوی بازار به‌این خبر تاکنون وجود نداشته، بنابراین من حدس می زنم این موضوع هم تایید می کند که بازار انتظار تحویل تجاری گاز در کوتاه مدت را ندارد.»
با این وجود کرملین می‌گوید «همه» به تایید‌شدن این خط لوله علاقه‌مندند. پیش از اینکه تنظیم کننده انرژی آلمان اقدام به‌تایید نورداستریم۲ کند، این خط لوله باید تحت‌قوانین تفکیکی اروپا قرار بگیرد که الزام می دارد مالکان خطوط لوله با تامین کنندگان گاز از طریق همان خط لوله متفاوت باشند تا رقابت عادلانه تضمین شود. شرکای غربی گازپروم یونیپر آلمان، وینترشال دی‌باسف، شرکت بزرگ نفت انگلیسی هلندی شل، او.ام.وی. اتریش و شرکت انژی فرانسه هستند.
رگولاتور آلمانی گفته نمی‌داند چقدر طول می‌کشد تا تصمیمی در مورد گواهی‌دادن به‌خط لوله بگیرد اما در صورتی که عملیات انتقال گاز بدون تایید آن آغاز شود، می تواند این کنسرسیوم را جریمه کند.
