جزیره کوچکی در چین برای سلطه جهانی صنعت شیمی
عظمت صنعتی چین را در جزیره چانگ شینگ در شمال شرقی این کشور باید دید.
به گزارش «انرژی امروز» از اکونومیست، در دریای بوهای قطعهای از این صنعت عظیم وجود دارد: یک کارخانه پتروشیمی تخصصی که در سال ۲۰۱۲ افتتاح شد و از آن زمان تاکنون بیوقفه رشد کرده.
این کارخانه نشان از ترکیبی قدرتمند است از تسلط چین بر تولید جهانی: دستورالعملهای سیاستی، حمایت دولتی، مشوقهای محلی و کارآفرینان بیقرار.
برای بقیه جهان نیز داستانیست هشداردهنده. دیگر تولید کنندگان امیدوارند چین به دنبال مهار رقابت نفسگیر بین تولیدکنندگان داخلی باشد.
اما جزیره چانگ شینگ نشان میدهد که واقعبینانهتر است طور دیگری امیدوار باشند: کشورهای دیگر جایگزینی چین در زنجیرههای تأمین جهانی را دشوارتر خواهند یافت.
این داستان را میتوان تقریبا در مورد هر نوع کارخانه یا منطقهای در چین گفت. پایگاه تولیدی چین بسیار گسترده است.
اما جزیره چانگ شینگ در یک دهه از هیچ به یک محور ناشناخته صنعت جهانی بدل شده.
تا اوایل دهه 2000، چانگ شینگ عمدتا روستاهایی ماهیگیری بود که شهر دالیان ادارهاش میکرد. اما خط ساحلی عمیق آن یک نقطه قوت بزرگ بود.
برنامهریزان دولتی جزیره را به یک منطقه توسعه ویژه متمرکز بر مواد شیمیایی تبدیل کردند و مزایای متنوعی را از مجوزهای ساده گرفته تا یارانهها، برای شرکتهایی اعطا کردند که در آنجا سرمایهگذاری میکردند.
آنچه این وعدهها را قوی میکرد، نحوه واکنش بخش خصوصی چین بود. هزار کیلومتر آن طرفتر، یک تولیدکننده پلیاستر به نام هنگلی وجود داشت. اوجگیری آن در سال ۱۹۹۴ آغاز شد که یک زن و شوهر ریسک خرید یک شرکت نساجی دولتی ورشکسته را پذیرفتند.
اداره این شرکت نساجی کارآمدتر شد اما حاشیه سود پایین بود؛ پس این زن و شوهر در چانگشینگ فرصتی برای ارتقای زنجیره ارزش یافتند: تولید اسید ترفتالیک خالص (PTA)، پودر سفیدی که برای ساخت پلیاستر استفاده میشود. در سال ۲۰۱۰، هنگلی کلنگ اولین کارخانه PTA خود را در چانگشینگ به زمین زد.
بعد سرمایهگذاری هنگلی به ۲۵ میلیارد یوان (۳.۵ میلیارد دلار) رسید؛ تأسیسات چانگشینگ اکنون بزرگترین تولیدکننده PTA در جهان است.
و چین از یک واردکننده خالص این ماده در یک دهه پیش به تأمینکننده آن تبدیل شده و بیش از ۶۰٪ تولید جهانی را از آن خود کرد.
در نتیجه شرکتهایی در کانادا، اروپا و ژاپن همگی تولید PTA خود را کاهش داده یا تولید آن را متوقف کردهاند.
تجربه چانگشینگ نشان میدهد که چین چگونه بر دنیا مسلط میشود.
این منطقه توسعهای توسط دولت ملی به عنوان یک پروژه اولویتدار برای احیای شمال شرقی چین، منطقهای با رکود اقتصادی، تعیین شده.لازمه آن مشوقهای مالیاتی، قیمتگذاری ترجیحی زمین و اعتبار بانکهای دولتی بود.
اقتصاددانان صندوق بینالمللی پول تخمین زدهاند که هزینه مالی سیاست صنعتی چین حدود ۴.۴ درصد از تولید ناخالص داخلی است که بسیار بالاتر از کشورهای دیگر است.
اما چین فقط به صنعت پول تزریق نکرده. دولت به شرکتها دسترسی مستقیم به تخصص علمی داده. در فاصله کمتر از ده دقیقه رانندگی از تأسیسات گسترده هنگلی، پردیسی از موسسه شیمی فیزیک دالیان، شاخهای از آکادمی علوم چین، قرار دارد.
محققان این مرکز روشهای کارآمدتری تولید اسید ترفتالیک خالص ابداع میکنند. در نتیجه هنگلی موفق به «تجاریسازی سریع نتایج تحقیقات» میشود.
همان منطقی که هنگلی را از پلیاستر به PTA سوق داد، اکنون آن را به بخشهای ارزشمندتری از زنجیره تأمین سوق میدهد.
در سال ۲۰۱۹، هنگلی با مواجهه با هزینههای بالای پارازایلین وارداتی (PX)، ماده اولیه برای تولید PTA، شروع به تولید آن نیز کرد. یکی از مواد حیاتی برای PX، نفت خام است که هنگلی قصد ندارد چاه نفت حفاری کند. اما ابرنفتکش که میتواند بسازد!
آیا بقیه دنیا باید به این موضوع اهمیت بدهند که چین به یک قدرت برتر در صنعت PTA تبدیل شده است؟
برخی میگویند نه! کنترل زنجیره تامین پلیاستر چندان مشکل امنیت ملی به حساب نمیآید.
و PTA یک کالا است. کشورهای دیگر هم میتوانند کارخانههای خود را راهاندازی کنند. و تولیدات ارزان چین، کشورها را برای سرمایهگذاری در حوزههای مهمتر ترغیب میکند.
چنین تفکری سادهلوحانه است. بخش مواد شیمیایی به عنوان “صنعت صنایع” شناخته میشود زیرا این صنعت برای تولید انواع کالاها ضروریست.
ماده PTA فقط یک ماده شیمیایی است، اما تسلط چین در بسیاری از موارد دیگر گسترش یافته. و در حال افزایش است. از واشنگتن تا بروکسل همه بر روی عناصر خاکی کمیاب متمرکز شدهاند. و مواد شیمیایی را نادیده میگیرند.
و در این میان چانگشینگ میتازد: طرح جدید دولتی میخواهد جزیره را تبدیل به مرکز محصولات شیمیایی تخصصیتر کند.
