خاویر میلی؛ یک سال بعد
تورم به سرعت در حال سقوط است؛ نرخ تورم ماهانه از 25 درصد ماه دسامبر به حدود 3.5 درصد
فعلی کاهش یافته است. بازار سهام حدود 125 درصد رشد کرده و اوراق قرضه نیز به رشد خود ادامه
می‌دهد و بانک مرکزی امسال 19 میلیارد دلار خالص به ذخایر خود اضافه کرده است. اینها توصیفاتی
است که امروزه تمامی نشریات دنیا از آرژانتین به دنیا مخابره می‌کنند.
بر مسند قدرت تمامی این تحولات، خاویر میلی نشسته است، رئیس‌جمهوری که در زمان کمپین‌های
انتخاباتی‌اش در سال گذشته میلادی، کمتر کسی او را مهم به حساب می‌آورد. اما میلی نشان داد مهم
است، و راه‌حل‌هایی برای خروج آرژانتین از بحران دارد، راه‌حل‌هایی که تقریبا برای بقیه دنیای
اقتصاد، راه‌حل‌هایی در حد شوخی و طنز بود؛ اما میلی نشان داد از دل همان شوخی و طنز در نظر
دیگران، که اره برقی نمادش بود، واقعیتی را بیرون خواهد کشید. واقعیتی که با جمله مشهورش در
گفت‌وگوی خود با هفته‌نامه اکونومیست گفته است: «من از دولت متنفرم»!
او به جنگ با سوسیالیسم برخاست و وعده آوردن بازارهای آزاد را به آرژانتین داد. حالا او بعد از
گذشت یک سال توجه رهبران جهان را به خود جلب کرده است. رهبرانی که پیشتر نگاه تحقیرآمیزی به
او داشتند، اکنون توجهشان به برنامه‌های اقتصادی میلی جلب شده است. شاید بتواند از او الگو گرفت.
شاید هم این برنامه‌ها تنها در آرژانتین کارآمد باشند. شاید این تنها سطح قابل روئیت مسائلی‌ست که در
آرژانتین رخ می‌دهد، شاید در عمق چیز دیگری حاکم باشد… شایدهای بسیاری وجود دارند اما آنچه که
مشخص است این است که میلی برای ادامه کار خود چشم به آغاز ریاست‌جمهوری ترامپ دوخته است
تا احتمالا بقیه راه را با کمک این رئیس‌جمهور غیرقابل پیش‌بینی ایالات متحده طی کند.
«من هرگز آرام نمی‌شوم. تمام روز را عملا کار می‌کنم. ساعت 6 صبح بیدار می‌شوم، دوش
می‌گیرم و ساعت 7 صبح پشت میز کارم هستم. و تمام روز را تا ساعت 11 شب کار می‌کنم. من از
کارم لذت می‌برم. من از کاهش هزینه‌های عمومی لذت می‌برم. من عاشق اره برقی هستم.» این
توصیفاتی‌ست که میلی از خود به خبرنگار نشریه اسپکتیتور داده است.
دولت میلی توانسته کاری را به سرانجام رساند که کمتر کسی فکر می‌کرد بدون ایجاد شورش در
خیابان‌های این کشور آمریکای جنوبی امکان‌پذیر است: کاهش میلیاردها دلار هزینه‌های عمومی و
ایجاد مازاد مالی منظم پس از سال‌ها کسری بودجه.
بانک مرکزی آرژانتین در حال تلاش برای ایجاد ذخایر ارز خارجی است این درحالی‌ست که سطح
ذخایر این بانک در زمان روی کار آمدن دولت در ماه دسامبر بسیار ضعیف بود. بانک مرکزی امسال
ذخایر خود را 19 میلیارد دلار خالص بیشتر کرده و خریدهای ارزی در هفته‌های اخیر پس از رکود
در اواسط سال سرعت بیشتری یافته است. علاوه بر کاهش شدید تورم، سرمایه‌گذاران خوشبین‌‌ترند و
دولت تقریبا 20 میلیارد دلار از سپرده‌های دلاری را به بانک‌های محلی بازگردانده است.
بر اساس گزارش رویترز، تمرکز بر توقف چاپ پول، کاهش هزینه‌ها با ریاضت اقتصادی دردناک
و بازسازی ذخایر باعث کاهش تقاضا برای دلار و افزایش تقاضا برای پزو شده و تقویت پول ملی را در
بازارهای موازی به ارمغان آورده است.
این امر باعث شده شکاف بین نرخ ارز رسمی و موازی به میزان قابل توجهی کاهش یابد. شکاف
گسترده در سال‌های اخیر، که تقریبا به 200 درصد رسید، اقتصاد این کشور تولیدکننده غلات را به
شدت مخدوش و تجارت را پیچیده کرده بود.
میلی در حالی ریاضت اقتصادی و کاهش یارانه‌ها را در دستور کار خود قرار داد که بر اساس
گزارش اندیشکده چتم‌هاوس حدود 60 درصد از آرژانتینی‌ها به نحوی از یارانه‌های عمومی اعم از
سوخت، حمل‌ونقل و برنامه‌های اشتغال عمومی بهره می‌برند.
هرچند آرژانتینی‌ها به مردی که با افتخار خود را زن ستیز و ناباور به تغییر اقلیم می‌داند بدبین
هستند، اما نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که او به‌رغم کاهش هزینه‌ها و ریاضت اقتصادی، به طور کلی
حمایت‌های مردمی از خود را حفظ کرده است. این حمایت مردمی کلید برنامه‌های اصلاحی او است،
زیرا تعداد کرسی‌های حزب او در کنگره خیلی کم است.
آیا خاویر میلی موفق شد؟
سایمون ویلسون | سردبیر اسبق نشریه ویک، ویراستار اقتصاد در راتلج و نویسنده کتاب «پول یا زندگی شما: اتحاد
دوباره کار و شادی»
هفته‌نامه مانی‌ویک
خاویر میلی، اقتصاددان سابق و آنارکو سرمایه‌داری‌ست که پاییز گذشته در انتخابات ریاست
جمهوری آرژانتین پیروز شد و تقریباً یک سال پیش بدون هیچ تجربه سیاسی قبلی، قدرت را به دست
گرفت. میلی که یک آزادی‌خواه است که سوگند خورد تا با «اره برقی» به جنگ مشکلات برود، برخی
از جمله ایلان ماسک و دونالد ترامپ از او به عنوان چراغ راه سرمایه‌داری ناب و قهرمان دولت کوچک
ستایش کرده‌اند. برخی دیگر او را یک پوپولیست راست افراطی دیوانه می‌دانند که برنامه ریاضت شدید
او به ناآرامی‌های مدنی توده‌ای ختم شده و بدبختی بیشتری را برای کشوری با 46 میلیون نفر ایجاد
می‌کند، کشوری که گرفتار بحران بدهی، حکومت بد و سطوح بالای فقر است.
تا به امروز، ریاست میلی بسیار راحت‌تر از آن چیزی بوده که بسیاری از مفسران انتظار داشتند. میلی
در مقام خود دقیقاً به مرکز متمرکز تبدیل نشده است، اما عملگراتر و رئیس‌جمهورتر شده است. زمانی او
چینی‌ها را «قاتلان» وحشی خطاب می‌کرد که آرژانتین نباید با آنها تجارت کند، اکنون دومین شریک
تجاری بزرگ کشورش را «یک شریک واقعاً فوق دوستانه» می‌خواند که «واقعا مرا شگفت‌زده
کرده‌اند.» لولا، رئیس جمهور برزیل، از نظر میلی یک «کمونیست فاسد» بود که باید برکنار شود، اما
پس از اینکه برزیل برای کمک به اخراج دیپلمات‌های آرژانتینی توسط ونزوئلا وارد عمل شد، روابط تا
حدودی از ژوئیه گرم شد. میلی در سرزمین خود، زمانی همه سیاستمداران را «کاست خونین» خوانده
بود. در مقام ریاست جمهوری، اما او با چپ میانه و راست میانه کار کرده است و در رای گیری کلیدی
کنگره در ماه ژوئن، حمایت لازم را برای برنامه اقتصادی خود به دست آورده است.
مایکل استات در فایننشال تایمز می‌نویسد اره برقی او مطمئناً مشغول بوده است. میلی از زمان به
قدرت رسیدن در دسامبر سال گذشته، «سال‌های کسری‌های سنگین دولت و چاپ پول» را با برنامه‌ای
از ریاضت شدید شامل توقف هزینه‌های سرمایه، کاهش حقوق و دستمزد دولت و کاهش حقوق
بازنشستگان و بخش دولتی به صورت واقعی، از بین برده است. دارایی عمومی آرژانتین در هشت ماهه
اول سال جاری 0.3 درصد از تولید ناخالص داخلی مازاد را ثبت کرد، در حالی که در پایان سال 2023
کسری 4.6 درصدی داشت. میلی 13 بخش از 22 بخش دولتی را تعطیل کرد، 30000 مقام را اخراج کرد
و بودجه فدرال را 32 درصد کاهش داد، یعنی یکی از سریع‌ترین و شدیدترین تعدیل‌های مالی در بین هر
کشور در زمان صلح.
میلی در کمپین انتخاباتی خود متعهد به تعطیل کردن بانک مرکزی آرژانتین و کنار گذاشتن پول ملی به
نفع دلاری‌شدن کامل بود و اعلام کرد که پزو «ارزش این چرندیات» را ندارد. در مقام ریاست جمهوری،
او با کاهش 50 درصدی ارزش پزو شروع کرد و تیمش در مورد برنامه‌هایی برای «رقابت ارزی» به
سبک پرو صحبت می‌کند، که در آن دلار و پزو پول قانونی هستند. هدف نهایی میلی این است که
کنترل‌های سرمایه و مبادله را بالا ببرد تا پزو آزادانه شناور شود، درنتیجه ارزش آن بیش از حد باقی
می‌ماند. استات می گوید از نظر اعتماد سرمایه گذاران بین‌المللی، نشانه‌های امیدوارکننده‌ای وجود دارد.
شکاف بین دلار در بازار سیاه و نرخ رسمی که فشارسنج مفیدی برای درک وضعیت اقتصادی‌ست، از
60 درصد ماه ژانویه به کمتر از درصد در اکتبر کاهش یافته است. اما بیشتر سرمایه‌گذاران خارجی
می‌خواهند قبل از باز کردن دسته چک‌هایشان ببینند اقدامات میلی چقدر دوام دارد. اکونومیست می‌گوید
که میلی «تاکنون کار قابل توجهی در دور انداختن توشه‌های مالی که آرژانتین را سنگین کرده است،
انجام داده است». اما تردیدها و سوالات بزرگ اقتصاد کلان را به هم زده و این چیز کمی نیست.
اما تورم به سرعت در حال سقوط است. نرخ تورم سالانه آرژانتین با حدود 200 درصد، بالاترین نرخ
تورم در جهان است. اما نرخ تورم ماهانه به شدت از 25 درصد در دسامبر به حدود 3.5 درصد در حال
حاضر کاهش یافته است و به کاهش نرخ بهره کمک می‌کند. بازار سهام در سال جاری رونق گرفته است
(حدود 125 درصد) و اوراق قرضه نیز رشد کرده است. و بانک مرکزی امسال 19 میلیارد دلار خالص
به ذخایر خود اضافه کرده است. با این حال، برنامه سخت ریاضتی رکودی را که از سال 2023 آغاز شد،
عمیق‌تر کرده است. صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی می‌کند که در سال 2024 اقتصاد این کشور 3.5
درصد کوچک شود. بیکاری در حال افزایش است و تعداد افرادی که در فقر زندگی می‌کنند به 53 درصد
رسیده است، بالاترین رقم در 20 سال گذشته و افزایش 11 درصدی در یک سال، یعنی اکنون تعداد فقرا
3.4 میلیون نفر بیشتر شده‌اند.
این کشور نقاط قوت اقتصادی زیادی دارد. بزرگترین صادرکننده روغن و کنجاله سویا در جهان،
دومین صادرکننده ذرت و سومین صادرکننده بزرگ دانه سویا در جهان آرژانتین است. این کشور سومین
ذخایر بزرگ لیتیوم را در جهان دارد و در نتیجه آرژانتین را به یک بازیگر کلیدی در گذار انرژی جهانی
تبدیل می‌کند و از سویی دارای ذخایر قابل‌توجهی از گاز شیل است که تاکنون مورد بهره‌برداری قرار
نگرفته است. آرژانتین اما با 44 میلیارد دلار بدهی همچنان بزرگترین بدهکار صندوق بین‌المللی پول
است. دولت میلی میلیاردها دلار لازم دارد تا به برداشتن کنترل‌های ارزی و سرمایه‌ای کمک کند که
خروج کشور از رکود را کند می‌کنند. میلی امیدوار است که یک روح خویشاوندی در دونالد ترامپ
کشف کرده باشد که شاید بر اساس آن به آرژانتین کمکی برسد. از سوی دیگر، تعرفه‌های وعده داده شده
ترامپ برعکس آزادی‌خواهی میلی در بازار است و افزایش دلار فشار برای کاهش شدید ارزش پزو را
بیشتر می‌کند و تورم را بار دیگر افزایش می‌دهد.
در حال حاضر، محبوبیت میلی برای رئیس‌جمهوری که بر چنین ریاضت‌های سختی نظارت می‌کند،
بسیار خوب است. این امر مهم است زیرا جنبش سیاسی نوپای او کرسی‌های کمی در کنگره دارد، ریاست
جمهوری او متکی به ائتلاف سازی با احزاب جریان اصلی است و معترضان به طور پراکنده به
خیابان‌ها آمده‌اند. یکی از مشکلات، دعواهای حقوقی با طلبکارانی است که از طریق دادگاه‌های ایالات
متحده و اروپا راه خود را باز می‌کنند. سباستین ماریل از مشاوران لاتام می‌گوید: «متاسفانه برای میلی،
[سد] سونامی قضاوت‌هایی که دو دهه است ایجاد شده، اکنون در حال شکستن است و احکام نهایی درهمه این پرونده‌های بزرگ در دوره چهار ساله ریاست‌جمهوری او صادر می‌شود». ماریل تخمین
می‌زند که احکام قضایی نامطلوب می‌تواند حدود 31 میلیارد پوند بدون بهره برای آرژانتین هزینه داشته
باشد. تا کنون برای میلی ریاست‌جمهوری سواری نسبتاً راحتی بوده است، اما ممکن است این سواری بعد
از این از راه‌های بسیار پر دست‌اندازی گذر کند».
