درآمدی مطمئن با انرژی رایگان خورشیدی

ضرغام علی بازی| سرپرست روابط عمومی شرکت توزیع نیروی برق استان کهگیلویه و بویراحمد

دورانی که سفالگران و روحانیون معابد آتشکده‌ها در پیش از تاریخ، ارشمیدس در سال 278 قبل از میلاد و معماران ایران باستان از نور خورشید برای روشن نگه داشتن آتشکده‌ها، شکست سپاهیان روم و معماری سنتی بهره می‌بردند هیچگاه به ذهن شان خطور نمی‌کرد که قرن‌ها بعد، بشر در اوج دستیابی به فناوری‌های نوین دوباره باید به همان انرژی خورشیدی بازگردد تا بتواند به حیات خود ادامه دهد.

خورشید به‌عنوان یک رآکتور هسته‌ای طبیعی و منبع اساسی از انرژی تجدیدپذیر، بسته‌های کوچکی از انرژی به نام فوتون را آزاد می‌کند، فوتون‌ها در مدت‌زمان تقریبی شش دقیقه فاصله‌ی ۱۵۰ میلیون کیلومتری خورشید تا زمین را طی می‌کنند و البته این ذرات برای تولید انرژی خورشیدی و برآورده ساختن نیازهای انرژی جهانی کافی هستند.

سازمان ملل متحد در برنامه توسعه ارزیابی جهانی انرژی سال 2 هزار میلادی خود دریافت که پتانسیل سالانه انرژی خورشیدی ۱٬۵۷۵ تا ۴۹٬۸۳۷ اگزاژول (EJ) است. این مقدار چندین برابر مصرف انرژی جهان می باشد که در سال ۲۰۱۲ برابر ۵۵۹٫۸ اگزاژول بود و مقدار انرژی خورشیدی دریافتی توسط جهان از سه هزار تا 50 هزار اگزاژول (EJ) محاسبه شده که بسیار بیشتر از مجموع انرژی مصرفی جهانی ۶۰۰ EJ است و براین اساس می توان از قدرت عالی خورشید برای تولید انرژی استفاده کرد.

با استفاده از این انرژی، می توان آلودگی محیط را تا حدی کاهش داد زیرا یکی از تمیزترین و خالص ترین اَشکال انرژی است. استفاده از انرژی خورشیدی برای پخت و پز ساده است. و از سویی صنایع مختلف به دلیل استفاده از ماشین آلات و تجهیزات سنگین به برق در سطوح بالا احتیاج دارند. این منبع تغذیه را می توان از طریق انرژی تابشی خورشید تامین کرد و باعث کُنترل قبوض برق نیز می‌شود.

نصب پنل های خورشیدی بر روی ساختمان های مسکونی می تواند انرژی لازم برای گرم کردن آب را در ساختمان تامین کند و با چرخیدن این آب در ساختمان باعث گرم شدن محیط بدون استفاده از هیچ سوخت فسیلی شود. در مناطقی از جهان که دمای هوا به زیر صفر نمی رسد کلکتور خورشیدی در چنین سیستمی درست در داخل مخزن ذخیره آب قرار می گیرد و از سویی نیز با فرآیند تقطیر خورشیدی می‌توان از آب‌شور یا بدمزه آب آشامیدنی تولید کرد.

نور خورشید از ابتدای تاریخچه‌ی معماری بر طراحی ساختمان تأثیرگذار بوده است. روش‌های پیشرفته‌ی معماری خورشیدی و برنامه‌ریزی شهری در ابتدا توسط یونانی‌ها و چینی‌ها به کار رفتند، آن‌ها برای حداکثر استفاده از نور و گرما، ساختمان‌های خود را به سمت جنوب می‌ساختند.

صنعت کشاورزی و باغبانی بدنبال بهینه‌سازی انرژی خورشیدی دریافتی و افزایش بهره‌وری واحدها است. انرژی خورشیدی در کاربردهای کشاورزی مثل پمپ کردن آب، خشک کردن محصولات، جوجه‌کشی و خشک کردن کودهای کشاورزی هم نقش دارد.
یکی از اهداف مهندسین از دهه‌ی ۱۹۸۰ توسعه‌ی ماشین‌های خورشیدی بوده است. بعضی وسایل نقلیه از پنل‌های خورشیدی برای تأمین نیروی اضطراری از جمله تهویه‌ی هوا برای خنک کردن فضای داخل ماشین استفاده می‌کنند و به این صورت مصرف سوخت را کاهش می‌دهند.

انرژی خورشیدی جایگزین پایداری برای سوخت‌های فسیلی به شمار می‌رود. با‌اینکه سوخت‌های فسیلی تاریخ انقضا دارند؛ اما انرژی خورشید حداقل چند میلیارد سال در دسترس خواهد بود. علاوه براین، هرروز ۷۳ هزار تراوات انرژی خورشید به سطح زمین می‌رسد که 10 هزار برابر بیشتر از مصرف روزانه‌ی انرژی در جهان است. برای استفاده از این منبع انرژی عظیم تنها لازم است فناوری‌ موردنیاز آن پیاده‌سازی شود.

از آنجا که نور خورشید در اغلب کشورهای دنیا فراوان است، بنابراین می‌تواند هر کشوری را به یک تولید‌کننده‌ی انرژی بالقوه تبدیل کند و وابستگی کشورها به انرژی را کاهش دهد و از طرفی امنیت آن‌ها را افزایش دهد. انرژی خورشیدی تنها در سطح ملی، امنیت و استقلال را افزایش نمی‌دهد؛ بلکه در مقیاس‌های کوچک‌تر برای مثال با نصب پنل‌های خورشیدی روی بام خانه‌ها هم می‌توان نیروی برق موردنیاز هر خانوار را تأمین کرد.

ایران باوجود ۳۰۰ روز آفتابی از مجموع ۳۶۵ روز سال در بیش از دوسوم مساحت خود و متوسط تابش ۴/۵ تا ۵/۵ کیلووات ساعت بر مترمربع در روز یکی از کشورهای با پتانسیل بالا درزمینه‌ی انرژی خورشیدی است. طبق مطالعاتی که مرکز هوافضای آلمان (DLR) انجام داده، در مساحتی بیش از 2 هزار کیلومترمربع، امکان نصب بیش از ۶۰ هزار مگاوات نیروگاه حرارتی خورشیدی وجود دارد.

انرژی خورشیدی در ایران در میان مدارهای ۲۵ تا ۴۰ درجه عرض شمالی قرار گرفته است و ایران در منطقه‌ای واقع شده که به لحاظ دریافت انرژی خورشیدی در میان نقاط جهان در بالاترین رده‌ها قرار دارد. میزان تابش خورشیدی در ایران بین ۱۸۰۰ تا ۲۲۰۰ کیلووات ساعت بر مترمربع در سال تخمین زده شده که البته بالاتر از میزان میانگین جهانی است.

استفاده از نیروگاه های خورشیدی، قدمتی حدودا ۳۰ ساله در ایران دارند. اولین پروژه خورشیدی ایران در سال 1384 با ظرفیت تولیدی 30 کیلووات تحت نظارت وزارت نیرو در شهر طالقان استان البرز شروع به فعالیت کرد.

نیروگاه‌های خورشیدی در خردادماه امسال با تولید ۴۳۳.۱ مگاوات برق سهمی ۴۹ درصدی از تولید برق توسط کل انرژی های تجدیدپذیر را به خود اختصاص داده اند و این درحالی است که میزان تابش خورشید در کشورمان نسبت به سایر کشورهای منطقه از شدت بیشتری برخودار است.

مشترکان خانگی شبکه توزیع برق شهری می توانند با نصب نیروگاه خورشیدی در پشت بام منزل و یا هر مکان دیگر، درآمدی بین 800 هزار تومان تا یک میلیون و 200 هزار تومان در ماه کسب کنند.

هزینه سرویس و نگهداری بسیار کم و تقریبا صفر، عقد قرارداد فروش تضمینی برق در مدت 20 سال، برگشت سرمایه اصلی در طول پنج سال، کمک به حفظ محیط زیست برای کم کردن کار نیروگاههای برق و کاهش مصرف سوخت های فسیلی را می توان از مزایای نصب نیروگاه های خورشیدی در منازل خانگی دانست.

علاوه بر این موارد در شکلی دیگر می‌توان برق تولیدی از نیروگاه خورشیدی را در روز به مصرف رسانده و مازاد نیاز به شبکه برق شهری تزریق شود و البته حداقل سرمایه مورد نیاز این طرح برای اجرای نیروگاه پنج کیلووات خورشیدی 50 میلیون تومان بوده که در یک دوره ۴۰ ماهه، هزینه اولیه مشترکان برگشته و مابقی سود می‌شود.

آمار‌ها حاکی از آن است که کم‌استعدادترین منطقه کشور از نظر تابش خورشید که سواحل خزر است دو برابر کشور آلمان ظرفیت دارد؛ بنابراین با توجه به این‌که ایران سالانه بیش از ۲۹۰۰ ساعت از آفتاب بهره‌مند است، یکی از کشور‌های مناسب جهان در حوزه تولید انرژی‌های خورشیدی به شمار می‌رود؛ به گونه‌ای که مشترکان خانگی می‌توانند با خرید پنل خورشیدی و تاسیس نیروگاه روی پشت‌بام خانه خود، علاوه بر تامین نیاز، مازاد برق تولیدی‌شان را ۱۰ برابر گران‌تر به شرکت توزیع برق بفروشند.

در این راستا، از سال ۱۳۹۵ تاکنون، پیرو مصوبه وزیر نیرو درباره خرید تضمینی برق از نیروگاه‌های تجدیدپذیر، عقد قرارداد خرید تضمینی برق خورشیدی از مشترکان غیردولتی آغاز و سرمایه‌گذاری در این طرح به‌عهده مُشترک متقاضی است و وزارت نیرو موظف است با تمامی مشترکان متقاضی نصب مولد خورشیدی، مطابق با دستورالعمل‌های مربوطه قرارداد خرید تضمینی با مدت ۲۰ سال مُنعقد کند.

سازمان ساتبا در آذرماه امسال از احداث 500 مگاوات نیروگاه‌تجدیدپذیر تا پیک تابستان 1401 خبرداده و گفته است که 200 مگاوات آن بر اساس انجام تعهدات پیشین متقاضیان احداث، طبق قانون خرید تضمینی برق اجرایی خواهد شد و 300 مگاوات آن از طریق ساز کار و برنامه جدید وزارت نیرو صورت خواهد گرفت.

ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر احداث شده در ایران یک درصد ظرفیت برق است و این در حالیست که براساس قانون برنامه ششم توسعه کشور باید اکنون سهم پنج درصدی را از سبد برق کسب می‌کرد.

57 نیروگاه خورشیدی هم اکنون با تولید 2.5 مگاوات در استان کهگیلویه و بویراحمد فعال که تمامی این تولیدات به شبکه های توزیع نیروی برق این استان تزریق می‌شود.

احداث نیروگاه‌های خورشیدی در شرایط خشکسالی می‌تواند گام موثری برای بهبود بخشی به اقتصاد خانوارها و اقتصاد ملی باشد و از سویی بطورحتم استقلال و امنیت را برای کشورها بدنبال خواهد داشت.

منبع| پایگاه اطلاع رسانی وزارت نیرو پاون