شکست استاد؛ درباره مسعود درخشان نقش شاگردانش در اقتصاد ایران
«تأمل در نظام اقتصادی ایران» عنوان مناظره‌ای بود که دوشنبه‌شب در شبکه افق با حضور موسی غنی‌نژاد و مسعود درخشان برگزار شد. در این برنامه درخشان اظهاراتی داشت که موجب واکنش‌های متعددی در رسانه‌های رسمی و غیررسمی شده است. او بنیان‌گذار و رئیس سابق دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق است و بسیاری از مدیران اقتصادی کنونی و سابق همچون داود منظور، حجت‌الله عبدالملکی و سیداحسان خاندوزی در دولت رئیسی دست‌پرورده اندیشه اقتصاد اسلامی درخشان بوده‌اند. همچنین با توجه به حضور در دانشگاه علامه طباطبایی تعدادی از اقتصاددان‌های نهادگرا همچون فرشاد مومنی و حسین راغفر نیز تحت تعلیم اندیشه‌های اقتصادی او بوده‌اند. از دیگر شاگردان او، محسن رضایی است.
به گزارش «انرژی امروز» از روزنامه هم‌میهن؛ مسعود درخشان در این مناظره به انتقاد از طرفداران اقتصاد بازار آزاد پرداخت و گفت: «لیبرال یعنی مقلد کسی نبودن یک تعریف جدید از لیبرالیسم است. شما چگونه مقلد هایک نیستید وقتی که سه مجلد از او ترجمه کرده‌اید، اما هیچ نقدی بر آن ننوشته‌اید. یکی از کتاب‌هایی که ترجمه کرده‌اید عنوانش این است؛ سراب عدالت، این به نظر شما نقد ندارد؟ قطعا بنده مخالف دولتی هستم که کینز از آن صحبت می‌کند، دولت کینز، دولت سرمایه‌دار است، اما آن دولتی که ما در ایران با آن مواجه هستیم، چنین نیست. من طرفدار سیاست‌های اقتصادی براساس اسلام هستم یعنی سازمان برنامه و بانک مرکزی ما باید اسلامی عمل کند. نظم خودجوش وجود ندارد و این امر یک فریب است.» درخشان تاکید کرد: «در ساختار‌های اقتصاد ایران تحولی به وجود نمی‌آید، چراکه روحیه انقلابی بین مسئولان ما وجود ندارد. من طرفدار سیاست‌های اقتصادی براساس اسلام هستم یعنی سازمان برنامه و بانک مرکزی ما باید اسلامی عمل کند. عامل اصلی مشکلات کشور نیز در حال حاضر تعدد بانک‌هاست، بایستی همه این بانک‌ها در یک بانک ادغام شوند.» موسی غنی‌نژاد در پاسخ گفت: «لیبرالیسم مفهوم مخالف بندگی برای انسان است، بلکه همه انسان‌ها برابرند. لیبرالیسم یعنی حاکمیت قانون. در کشور حاکمیت قانون وجود ندارد. بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی محصول سرمایه‌داری رفاقتی است. آمریکا را به‌عنوان یک دولت سلطه‌جو قبول دارم. به‌عنوان مثال آمریکا یکی از بزرگ‌ترین جنایات را در حق ویتنام کرد، اما این دو کشور اکنون نزدیک‌ترین رابطه را با هم دارند.» او تاکید کرد: «بلا‌هایی که آمریکا بر سر ویتنام آورد، هزار برابر آسیب‌هایی است که به ما زده، اما ما در ابتدای انقلاب با اشغال سفارت توسط چپ‌های اسلامی سنگی را بیهوده به چاه انداختیم که تا به امروز درگیر آن هستیم. تحریم‌هایی که آمریکا علیه ایران ایجاد کرده کاملا مخالف لیبرالیسم است و من از همین رو با این دست قبیل سیاست‌های دولت آمریکا مخالفم. بدون اطلاع امام از دیوار سفارت بالا رفتند.»
مسعود درخشان کیست؟
مسعود درخشان، استادتمام اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی است. او در سال ۱۳۲۸ در تهران متولد شد و در سال ۱۳۵۰ پس از اخذ مدرک کارشناسی اقتصاد از دانشگاه تهران با استفاده از بورسیه تحصیلی به انگلستان رفت تا کارشناسی ارشدش را در رشته اقتصادسنجی و دکتری اقتصاد ریاضی و بهینه‌سازی از دانشگاه‌های آکسفورد و لندن دریافت کند. او موسس دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) است و از سال 1361 تا 1371 ریاست آن را برعهده داشته است. او در رزومه کاری‌اش مشاور سابق معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی در دو دوره (دوره آقایان دکتر داودی و زاهدی‌وفا)، همچنین دبیر و رئیس کمیته علمی نخستین کنگره اندیشه‌های اقتصادی حضرت امام خمینی(ره)، برنده پانزدهمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران برای تألیف کتاب اقتصادسنجی در دو مجلد، برنده جایزه جهانی سومین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی در نظریه‌پردازی اقتصاد اسلامی در سال 1394، یکی از پنج دانشمند برتر کشور در سال 1397 به گزینش بنیاد ملی نخبگان و دریافت جایزه بنیاد البرز و چهره ماندگار دانشگاه امام صادق(ع) به پاس 37 سال خدمات علمی و پژوهشی و تربیت شاگردان فراوان و نظریه‌پردازی در اقتصاد اسلامی در 1397 را در کارنامه خود دارد.
از جمله آثار او، اقتصادسنجی در دو جلد، ملاحظاتی در مفاهیم و نقش مالیات در اقتصاد اسلامی و اقتصاد متعارف، مشتقات و مدیریت ریسک در بازارهای نفت، فریب بزرگ؛ علم اقتصاد یا اقتصاد علم‌نما (که به مرحوم باقری‌کنی تقدیم شده است) اشاره کرد. او همچنین مجری طرح پژوهشی «بررسی وضعیت ذخایر اولیه و ثانویه مخازن نفتی كشور و امكان‌سنجی تولید و ازدیاد برداشت از طریق تزریق گاز در افق چشم‌انداز 1404» است.
فعالیت و مواضع سیاسی درخشان
درخشان از جمله حامیان و مشاور اقتصادی ستاد انتخاباتی سعید جلیلی در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۳۹۲ بود. او در کمپین انتخاباتی سعید جلیلی، به‌عنوان نظریه‌پرداز اقتصادی مشغول فعالیت تبلیغاتی بوده و در فیلم تبلیغاتی سعید جلیلی حضوری پررنگ داشته است. او در این فیلم تبلیغاتی به جای اظهارنظرهای اقتصادی و همچنین بدون هیچ توضیحی درباره روابط و خدمات متقابل فرزند خود با اسرائیل، از اینکه در تابلوهای خیابان‌ها، نام شهدا به انگلیسی هم نوشته می‌شود، انتقاد کرد. در آن زمان حسین دهباشی ادعا کرده که فرزند مسعود درخشان برای مدت‌ها پژوهشگر ارشد یکی از مهم‌ترین مراکز فوق‌پیشرفته تحقیقات نظامی جهان در اسرائیل بوده است و صرفا به‌خاطر «لطف بزرگان» تنبیه نشده است. اما مسعود درخشان مدت‌هاست تلاش می‌کند خود را نظریه‌پرداز اقتصاد اسلامی معرفی کند، تا چندی پیش به‌عنوان متخصص اقتصادسنجی و اقتصاد انرژی شناخته می‌شد و در دفتر مطالعات انرژی انگلستان مشغول به کار بود. مسعود درخشان درباره تحصیل فرزندش در دانشگاه‌های اسرائیل و اقامت طولانی او در آنجا (برخلاف قوانین کشور جمهوری اسلامی ایران) سکوت مطلق برگزیده بود. دانشگاه عبری اورشلیم کمک‌هزینه تحصیلی فرزند نظریه‌پرداز اقتصادی تیم سعید جلیلی را پرداخت کرده است. براساس اطلاعات مندرج در تارنمای دانشگاه آکسفورد لندن، جمشید درخشان، ضمن دریافت کمک هزینه تحصیلی از این دانشگاه، جایزه‌ای نیز از دانشگاه بن‌گورین اسرائیل دریافت کرده است. گفتنی است دانشگاه بن‌گورین به یادبود داوید بن‌گورین (نخستین نخست‌وزیر رژیم اسرائیل) تاسیس شده و کمک هزینه تحصیلی‌ای که به درخشان پرداخت شده، به یادبود گلدا مایر، نخست‌وزیر جنگ‌طلب اسبق اسرائیل، بورسیه گلدا مایر نام دارد. مسعود درخشان در این فیلم تبلیغاتی سعید جلیلی درباره استقبال از تحریم‌های بیشتر افزود:«اگر همین فردا تحریم‌ها لغو شد آن وقت من می‌گویم که ما همه باید عزا بگیریم. از نظر من در تاریخ صدساله کشور از آغاز تاریخ کشف نفت در کشور تا اکنون هیچ لطف الهی از ناحیه نفت بر مردم ایران نیامده، جز این تحریم اخیر.» او همچنین همه کسبه ایران را نیروهایی معرفی کرد که به اقتصاد کشور ضربه می‌زنند! او افزود: «این مسخره‌بازی بود که خبرگزاری‌های خارجی به راه انداخته بودند که اگر دلار برسد به قیمت ۲۰۰۰ تومان، نظام واژگون می‌شود، ولی الآن دلار به بیش از ۳۰۰۰ تومان رسید و بحمدالله نظام اسلامی پابرجا و محکم است.»
در سال ۹۵ درخشان از جمله اساتیدی بود که در دیدار اساتید دانشگاه‌ها با مقام رهبری، راهکارهایی برای اجرای اقتصاد مقاومتی ارائه کرد.
مسعود درخشان در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ از محسن رضایی حمایت و اعلام کرد رساله دکترای رضایی که زیرنظر او بوده، در زمینه پول و اعتبار بوده است. او از محسن رضایی به‌عنوان صاحب‌نظری قوی و آگاه در مسائل پولی چه در ابعاد تئوریک و چه در جنبه‌های کاربردی نام برد. سیدیاسر جبرائیلی در توئیتش ویدئویی منتشر کرد که مسعود درخشان حمایت از رئیسی را بدیهی دانسته بود. مسعود درخشان در دوران دولت یازدهم از قراردادهای جدید نفتی که توسط وزارت نفت تدوین شده بود و مهر محرمانه بر آن خورده بود، به شدت انتقاد کرد و اجرای این قراردادها را بازگشت به دوران قبل از مصدق در ملی شدن صنعت نفت خواند.
نقد شعار انتخاباتی همتی توسط درخشان
مسعود درخشان شعار انتخاباتی عبدالناصر همتی یکی از کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری 1400 را نقد و بررسی کرده است. او در این مقاله چنین نوشته است: «کار لیبرال‌ها و دلباختگان غرب به جایی رسیده است که شعار سیاسی یکی از نامزدها در انتخابات ریاست جمهوری کشور عزیزمان عیناً برگرفته از فرهنگ سیاسی غرب است. آیا جای تعجب و تأسف نیست که شعار انتخاباتی همتی در کسوت استاد دانشگاه و سی سال سابقۀ مدیریت ارشد اجرایی دقیقاً همان شعارهای انتخاباتی اوباما و ترامپ است؟ چرا همتی شعاری را بکار برده است که باراک اوباما در خلال دوران ریاست جمهوری خویش نیز چندین بار آن را تکرار کرد و هم‌اکنون در فرهنگ سیاسی غرب یادآور نام اوباماست؟ شعار اول همتی- «من صدای بی‌صداها هستم.» برگرفته از شعار انتخاباتی ترامپ که قبل از او نیز اوباما چندین بار از آن استفاده کرده بود:
I am the voice of the voiceless. شعار دوم همتی- «من قدرت بی‌قدرتان هستم.» برگرفته از شعار انتخاباتی اوباما. درخشان در ویدئویی خطاب به همتی گفت: «آیندگان چه قضاوتی درباره انتخابات 1400 خواهند داشت؟ حضور همتی در انتخابات نوعی طنز سیاسی است تا واقعیت. اگر مسابقه طنزنویسی برگزار می‌شد، حتما جایزه اول از آن همتی می‌شد.»
شاگردان مهم استاد در دولت
تقریبا می‌توان عمده فارغ‌التحصیلان در دو دانشکده اقتصاد علامه طباطبایی و دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع) را جزو شاگردان مسعود درخشان دانست. نظریات او درباره اقتصاد اسلامی که در دانشگاه امام صادق مطرح و نهادینه شده است، این روزها بیش از هر زمان دیگری در مدیریت کشور دیده می‌شود، زیرا عمده مدیران کنونی دولت در این دانشکده درس خوانده‌اند.
سیداحسان خاندوزی، وزیر اقتصاد، حجت‌الله عبدالملکی وزیر سابق تعاون، کار و رفاه اجتماعی و دبیر شورای عالی مناطق آزاد، علی‌اکبر صالح‌آبادی، رئیس سابق بانک‌مرکزی، مجید عشقی، رئیس بورس اوراق بهادار، داود منظور، رئیس سازمان امور مالیاتی و رئیس جدید سازمان برنامه و بودجه، حسین قربانزاده، رئیس سازمان خصوصی‌سازی از امام صادقی‌های حاضر در کابینه رئیسی هستند. همچنین میثم لطیفی، رئیس سازمان اداری و امور استخدامی کشور، ریاست دانشکده مدیریت دانشگاه امام صادق را در کارنامه کاری خود دارد.
