صعود بدون نقشه: پایانی ناروشن بر پاکسازی فوکوشیما

لشکری از مهندسین، دانشمندان و 5 هزار کارگر در حال پاکسازی نیروگاه فوکوشیما هستند، اما کارشان به کوه‌نوردانی شبیه است که به کوهی صعود می کنند که هیچ نقشه ای از آن در دست ندارند.

به گزارش «انرژی امروز» این هفته کارگران در نیروگاه فوکوشیما به یاد فاجعه طبیعی 10 سال گذشته در این محل که به عنوان بدترین فاجعه هسته ای بعد از چرنوبیل از آن یاد شده است یک دقیقه سکوت کردند.

آنها به یاد کسانی بودند که بعد از نشت راکتور هسته ای در یازدهم مارس 2011 باز هم به سر کارهای خود بازگشتند. کار تمیز کردن این مکان هسته‌ای یک شغل بسیار خطرناک و گران است. در یک دهه گذشته، لشکری از مهندسین، دانشمندان و 5 هزار کارگر در پروژه ای کار می کنند که بسیاری از آنها هیچ امیدی ندارند که عمرشان قد دهد پایان آن را ببینند.

هائوکی اوکوزومی، رییس موسسه تحقیقاتی فعال در از رده خارج کردن چنین نیروگاه هایی کار این کارگران پاک سازی کننده را به کوه نوردانی تشبیه می کند که به کوهی صعود می کنند که هیچ نقشه ای از آن در دست ندارند.

او به رویترز می‌گوید «احساسی که ما داریم این است، فکر می کنیم به قله کوه رسیده ایم اما با یک نگاه می بینیم قله ای دیگر هست و باز قله ای دیگر و همینطور ادامه دارد».

اوکوزومی و همکارانش باید راهی برای دفع 880 تن سوخت اورانیوم به شدت رادیواکتیو و نیز مقادیر بسیار زیادی بتن و فولاد قاطی شده با این سوخت بیابند که در یک دهه گذشته بعد از فاجعه بر جا مانده است.

هنوز هیچ ابزار رباتیکی برای انجام چینی کاری تولید نشده اند. هیچ برنامه ای هم وجود ندارد که بگوید قرار است این زباله های به شدت هسته ای را بعد از جمع آوری چه کار کنند.

دولت ژاپن می گوید شاید این پروژه 40 سال طول بکشد تا کامل شود. اما متخصصان خارج از تشکیلات دولتی می گوید باید دو برابر چنین زمانی را در نظر گرفت و شاید هم یک قرن.

نیروگاه هسته ای دایچی فوکوشیما متعلق به شرکت تپکو، که زمانی شش راکتور داشت، در یازدهم مارس یال 2011 در اثر زلزله 9 ریشتری و به دنبال آن سومانی سواحل آن به شدت آسیب دید.

این زلزله و سونامی ژنراتور تولید کننده برق و سیستم خنک کننده آن را از کار انداخت. راکتور به شدت داغ شد و انفجاری که در آن رخ داد باعث شد هسته های اورانیوم ذوب شوند. انتشار مواد رادیواکتیو باعث شد حدود 160 هزار نفر از مردم این منطقه برای همیشه خانه و زندگی خود را ترک کنند.

تا سال 2017 هنوز مهندسین درنیافته بودند که پاک سازی این زباله های هسته ای چقدر می تواند سخت باشد. در این سال بود که 5 ربات متخصص همین کار وارد تانکر تاریک محتوی آب آلوده ای شدند که برای خنک کردن اورانیوم به کار می رود. اما اشعه های رادیواکتیو موجود در این تانکرها این ربات ها را به کل از کار انداخت.

یکی از این ربات ها را شرکت توشیبا ساخته بود با نام «سانفیش کوچک». این ربات قد و قواره ای در حد و اندازه یک قرص نان داشت، و توانست نگاهی اجمالی به مرکز این هرج و مرج داشته باشد.

کنجی ماتسوزوکی، تکنسین ربات در توشیبا، که یکی از توسعه دهندگان سان‌فیش است، فکر می کرد می توانند سوخت ذوب شده را در ته راکتور بیابند.

اما اولین ویدئویی که سان‌فیش فرستاد آشوبی از ویرانی‌ها بود، تجهیزاتی واژگون شده در داخل راکتور، از مواد غیرقابل تشخیص قهوه‌ای و فلزات رادیواکتیو خطرناک.

ماتسوزوکی می‌گوید: انتظار داشتیم که این تاسیسات رادر هم شکسته ببینیم اما فکر نمی کردیم تا به این حد وحشتناک باشند.

اما برنامه توسعه ربات‌هایی که بتوانند این مواد هسته‌ای را جمع آوری کنند، برنامه ای که با همکاری اداره از رده خارج سازی نیروگاه های هسته ای بریتانیا 16 میلیون دلار خرج روی دست ژاپنی ها گذاشته است، تا سال 2022 به عقب افتاده است.

تپکو برنامه ریزی کرده است تا بتواند بخشی از این زباله ها را از داخل راکتور شماره 2 بیرون بیاورد تا بلکه کمکی باشد به کار عملیات اصلی.

این پروژه تا حدی هم موفق بوده است. حدود دو هزار [کیلو؟] از سوخت موجود در راکتورهای شماره 3 و 4 که اگر دوباره گرم شود می تواند به عنوان منبع جدید رادیواکتیو باشد، از این راکتورها بیرون کشیده شده است.

در بسیاری از بخش های فوکوشیما میزان تشعشات کاهش پیدا کرده است، یعنی منطقه ای به اندازه سنترال پارک نیویورک. در بیشتر بخش های این نیروگاه، 5 هزار کارگر دیگر نیازی به تجهیزات محافظتی ندارند، تجهیزاتی که در طول تابستان گرم و مرطوب این منطقه انجام کارها را سخت و زمان بر می کرد.

اما افزایش میزان آب آلوده در تانکر عملیات پاکسازی را با مشکل مواجه کرده است. هسته های ذوب شده با تزریق آب خنک نگه داشته می شوند.

آب سپس بیرون آورده شده  تصفیه می شود. تانکر ذخیره حالا به اندازه ای آب رادیواکتیو در خود دارد که می تواند 500 استخر در حد و اندازه استخرهای المپیک را پر کند. تپکو می گوید سال آینده ظرفیت این تانکرها پر خواهد شد.

بسیاری از تحلیلگران انتظار دارند دولت این آب مصرف شده را داخل اقیانوس تخلیه کند. اما اتحادیه های ماهیگیران مخالف آن هستند و کره جنوبی و چین هم به چنین کاری اعتراض دارند.

هنوز هم هیچ برنامه مشخصی وجود ندارد که بتوان نتیجه گرفت با این فاضلاب و زباله رادیواکتیو چکار باید کرد.

هیروشی میانو، سرپرست کمیته از رده خارج سازی نیروگاه در انجمن انرژی اتمی ژاپن، می گوید: اصلا ایده خوبی نیست که این آب را از راکتورها خارج و در جایی دیگر در همین سایت ذخیره کرد. بعد باید با آن چکار کرد؟ سوال های زیادی وجود دارد که باید برایشان پاسخی یافت.