عبور از تابستان داغ و ناترازی 20 درصدی برق کشور
کسری و به عبارتی ناترازی 20 درصدی تولید و مصرف برق کشور به زعم بسیاری از ناظران از مهمترین پاشنه آشیل‌های دولت سیزدهم بود که عبور از آن بدون قطعی و خاموشی به دیده تردید نگریسته می شد، اما 100 برنامه عملیاتی مدیریت مصرف به ثمر نشست و چراغ خانه‌ها روشن ماند.
به «انرژی امروز» از وزارت نیرو، دولت سیزدهم صنعت برق را در شرایطی سخت تحویل گرفت. تجربه تلخ سال گذشته هم در زمینه خاموشی‌های گسترده در بخش خانگی و هم در زمینه خسارت‌های وارد شده به صنایع و اصناف مختلف به‌گونه‌ای بود که حتی خوش‌بین‌ترین افراد چه در دولت و چه خارج از آن نمی‌توانستند نگرانی خود را در خصوص آنچه ممکن است در تابستان سال 1401 پیش آید پنهان کنند.
ناترازی 19 هزار مگاواتی میان تولید و مصرف برق در زمان اوج مصرف که علی‌اکبر محرابیان وزیر جدید نیرو در ماه‌های نخست مسئولیتش به آن اشاره کرد، رقم بزرگی بود که اگر بخواهیم به زبان ساده آن را بیان کنیم، معادل 20 درصد برق مصرفی کشور است، جبران این نا ترازی واقعاً کار ساده‌ای نبود و تصور برخی ناظران این بود که تأمین برق کشور به خصوص در اوج بار شبکه در تابستان به پاشنه آشیل دولت جدید تبدیل شود.
این در حالی بود که وزارت نیرو، برنامه‌ریزی برای عبور موفقیت‌آمیز از فصل تابستان را به‌طور جدی از زمستان سال قبل آغاز کرد و در همان زمان، از سوی این وزارتخانه اعلام شد که یک برنامه جامع شامل 100 راهکار عملیاتی در زمینه تولید و مصرف برای گذر از شرایط سخت تابستان در نظر گرفته شده است، برنامه‌ای که پیش از اجرا زوایا و ابعاد آن از سوی مدیران این وزارتخانه در اختیار اصحاب رسانه و افکار عمومی قرار گرفت.
یکی از عواملی که طی سال‌های گذشته باعث بروز مشکلاتی برای صنعت برق شد، کمبود تولید ناشی ازعدم ایجاد ظرفیت‌های نیروگاهی جدید و عدم تعمیرات به موقع نیروگاه‌ها بود که وزارت نیرو به خوبی این ضعف را پوشش داد و برنامه افزایش 6 هزار مگاوات ظرفیت جدید تولید برق و نیز انجام تعمیرات نیروگاهی قبل از اوج مصرف تابستان را در دستور کار قرار داد.
در موضوع مدیریت مصرف هم دولت ابتدا از خود شروع کرد و به منظور کاهش مصرف در ساعات گرم روز، ساعات کار ادارات دولتی را تغییر داد. در همین راستا مصوبه‌ای در هیئت‌وزیران به تصویب رسید که ادارات و دستگاه‌های دولتی و غیر‌دولتی را به کاهش 30 درصد مصرف برق به نسبت سال گذشته در ساعات اداری و کاهش 60 درصدی مصرف در ساعات غیر اداری مکلف می‌کرد، بر این اساس میزان مصرف، ادارات به ویژه ادارات پرمصرف به طور لحظه‌ای پایش شده و اهداف این مصوبه بر اساس اعلام وزیر نیرو محقق شد و توانست تا حد زیادی مصارف غیرضروری ادارات را کاهش دهد.
بخش صنعت هم یکی از بخش‌هایی بود که با توجه به مشکلات سال گذشته، وزارت نیرو برنامه ویژه‌ای برای آن در نظر گرفت و حتی شخص وزیر نیز نشست با فعالان این عرصه شرکت می‌کرد و در نهایت با یک تعامل اصولی با صاحبان صنایع توافق شد صنایع بزرگ تنها یک ماه درگیر برنامه مدیریت مصرف شوند و تا حدامکان از این زمان برای تعطیلات سالیانه و تعمیرات اساسی خود استفاده کنند، علاوه بر این که در صورت تمایل می‌توانستند در این یک ماه نیز شیفت‌های کاری شبانه خود را برقرار کرده و تولید داشته باشند، صنایع شهرک‌های صنعتی نیز یک روز کاری خود در هفته را به‌روزهای پنجشنبه و جمعه منتقل کرده و ضمن جلوگیری از مواجه نشدن صنایع با خاموشی‌های ناگهانی و به شدت خسارت‌بار، مصرف برق کشور به میزان قابل توجهی در ساعات اوج روز کاهش یافت، به عبارت دیگر بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده از ۶۳۰ هزار مشترک صنعتی در کشور، ۵۸۰ هزار مشترک بدون هیچ محدودیتی از انرژی برق استفاده کردند، برق ۴۹ هزار و ۵۵۸ مشترک صنعتی تنها به مدت ۱۲ ساعت در هفته جا به جا شده و 442 مشترک بزرگ صنعتی کشور از سه ماه محدودیت برقی تنها یک ماه مشمول مدیریت مصرف شدند.
بخش کشاورزی هم از جمله بخش‌های پرمصرف برق است و از این رو وزارت نیرو برای مشترکان این بخش مشوق ویژه‌ای در نظر گرفت که در صورت استفاده نکردن از موتورهای چاه آب به مدت 5 ساعت در ساعات گرم روز یعنی از ساعت 12 الی 18 که اساساً کارشناسان بخش کشاورزی آبیاری در این ساعات را غیراصولی و غیرعلمی می‌دانند، هزینه برق مصرفی آن‌ها در سایر ساعات شبانه‌روز رایگان می‌شد که این مشوق هم باعث صرفه‌جویی قابل توجهی از سوی کشاورزان گردید.
اما برنامه ویژه امسال وزارت نیرو برای مدیریت مصرف در بخش خانگی بود. وزارت نیروی دولت سیزدهم در ابتدای کار، تعرفه گذاری برق را مورد بازنگری قرار داد، به گونه‌ای که اگر مشترکان بیشتر از الگوی مصرف، از برق استفاده می‌کردند، بابت مصرف مازاد بر الگوی خود مشمول پرداخت تعرفه‌های غیریارانه‌ای می‌شدند و این افزایش تعرفه، متناسب با رشد مصرف به صورت پلکانی افزایش می‌یافت، اقدامی که به خودی خود عاملی مهم درتغییر رفتار و کاهش شمار مشترکان پرمصرف به شمار رفت.
برنامه دیگر وزارت نیرو در بخش خانگی موضوع پاداش به ازای کاهش مصرف و صرفه‌جویی بود که بر اساس آن به مشترکان خانگی در ازای هر کیلووات ساعت کاهش مصرف در چارچوب الگوی تعیین‌شده، معادل 5 برابر تعرفه برق مصرفی پاداش تعلق گرفت. براساس آمار شرکت توانیر بیش از 50 درصد از مشترکان بخش خانگی تاکنون مشمول دریافت این پاداش‌ها شده‌اند که رقمی بالغ بر 250 میلیارد تومان است و باعث شد که مشترکان خانگی بسیاری از مصارف غیرضروری خود را کاهش دهند. بر اساس آمارها حتی با احتساب و وجود تقاضا و مشترکان جدید، حدود 9.5 درصد از مصرف برق در بخش خانگی کاسته شده است.
در همین رابطه رایگان کردن قبوض مشترکان تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) و بهزیستی در صورت کاهش مصرف به میزان 50 درصد الگوی تعیین‌شده و یا مدیریت مصرف برق معابر عمومی دیگر اقداماتی بود که در کنار فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی گسترده به مردم مورد توجه قرار داشته است.
مجموعه اقدامات ذکرشده در کنار اقداماتی چون ارتقای توان و تعمیرات اساسی نیروگاه‌ها که تولید برق آن‌ها را به شکل قابل‌توجهی افزایش می‌داد، مدیریت بهینه ذخایر آب پشت سدها و به مدارتولید آوردن نیروگاه‌های برق آبی، افزایش واردات برق از کشورهای همسایه، کلید زدن احداث نیروگاه‌های اختصاصی صنایع بزرگ، تولید انرژی‌های تجدیدپذیر و .. از جمله مواردی بود که وزارت نیرو برای مدیریت ناترازی برق در فصل تابستان در نظر گرفت توانست تا الان هم اکنون یعنی هفته آخر مردادماه خاموشی‌های قابل انتظار ناشی از کمبود برق را مدیریت کند.
موفقیتی که البته با مشارکت و همکاری مطلوب مشترکان برق در تعرفه‌های مختلف حاصل شده است و بار دیگر ثابت کرد که موفقیت، امری اتفاقی نیست و در صورتی که برنامه‌های اصولی و کارشناسی شده در نظر گرفته شود، قطعاً با همکاری و همیاری مردم محقق خواهد شد، هر چند به اعتقاد مدیران صنعت برق کشور این موفقیت به معنای به پایان مشکلات نیست، بلکه در افق برنامه‌های بلندمدت و میان‌مدت صنعت برق و با اقداماتی چون افزایش ظرفیت 35 هزار مگاواتی نیروگاه‌ها که در برنامه‌های ارائه شده از سوی وزیر نیرو به مجلس آمده است، باید به فکر حل اساسی مشکلات صنعت برق بود.
