فروپاشی اقتصادی قبل از سقوط

ین سال‌های 2011 تا 2022، «برنامه داده‌های درگیری اوپسالا» (UCDP که برنامه جمع‌آوری داده‌ها در مورد خشونت سازمان‌یافته در دانشگاه اوپسالا در سوئد است)، بیش از 407000 کشته در نبرد در سوریه را ثبت کرد. براساس این گزارش درگیری سوریه به یکی از طولانی‌ترین درگیری‌ها در تاریخ مدرن جهان تبدیل شده است. تا به امروز، درگیری در سوریه از نظر مدت‌زمان در رتبه دوم قرار دارد و تنها جنگ‌های داخلی افغانستان طولانی‌تر از درگیری‌های سوریه بوده است اما اگر میزان مرگ‌ومیر را در نظر بگیریم درگیری سوریه چهارمین درگیری مرگبار در سال 2023 بر اساس سرانه است.

به گزارش «انرژی امروز» از روزنامه هم میهن، این کشور با 27 مرگ به ازای هر 100000 نفر، تنها از درگیری‌ها در اوکراین با 117/2، در سومالی با 45/5 و در میانمار  با 31/9 تلفات سرانه کمتری دارد. پس از 13 سال جنگ هرروزه، اقتصاد سوریه در چنان بحرانی فرو رفت که دیگر هیچ امید نجاتی برای آن نبود. از سال 2011 لیره سوریه بیش از 99 درصد ارزش خود را نسبت به دوره قبل از آغاز جنگ از دست داد.

بانک جهانی در گزارشی که در ماه مه 2024 منتشر کرد نوشت: بیش از 69 درصد مردم سوریه اکنون در فقر زندگی می‌کنند اما رژیم اسد در ناامیدانه‌ترین اقدامات خود برای کاهش هزینه‌ها، یارانه‌ها را کاهش یا قطع کرده و با تشدید کنترل خود بر اقتصاد، بر مشکلات مردم عادی سوریه افزوده است. این مشکلات به حدی رسیده است که به برانگیختن اعتراضات در سراسر کشور، حتی در مناطقی که برای مدت طولانی ساکت مانده بودند، از جمله دمشق، نیز منجر شده است.

در سال 2020، نارضایتی‌های اقتصادی اعتراضاتی را در جنوب سوریه برانگیخت و از همان زمان به یک شورش محلی تبدیل شد و ادامه یافت. دولت سوریه کاهش کمک‌های بشردوستانه را عامل این شورش‌ها اعلام می‌کرد.

در عین حال کرم شعار و استیون هیدمن از موسسه خاورمیانه در اوت 2024 در مقاله‌ای در نهاد بروکینگز نوشتند با کاهش صادرات نفت ایران به سوریه در پایین‌ترین سطح خود از سال 2020، حمایت حامیان کلیدی همچنان رو به کاهش و مشکلات اقتصادی این کشور رو به افزایش است. براساس گزارشی که در ماه ژوئیه 2024 منتشر شد، صادرات نفت ایران به سوریه در سه‌ماهه دوم سال 2024 نسبت به سه‌ماهه قبل از آن 31 درصد و نسبت به مدت مشابه سال قبل 55 درصد کاهش داشته است.

این گزارش تاکید داشت که صادرات نفت خام ایران به سوریه به پایین‌ترین سطح خود از اواخر سال 2020 رسیده است. تداوم کسری‌های سرسام‌آور بودجه و دسترسی محدود به کمک‌های بشردوستانه، توانایی خانواده‌ها را برای برآورده کردن نیازهای اساسی با وجود قیمت‌های بالای مواد غذایی کاهش داد و دسترسی به خدمات ضروری به کمترین حد خود رسید و بیکاری سر به فلک کشید. اما در کنار جنگ، عوامل طبیعی هم وضعیت سوریه را هر روز وخیم‌تر از روز قبل کرد، در فوریه سال 2023 دو زمین‌لرزه ویرانگر و پس‌لرزه‌های پس از آن در استان‌های شمالی، خسارت‌های جانی و مالی وحشتناکی در مناطقی به بار آورد که پیشتر هم درگیر جنگ خانمان‌سوز بودند.

جنگ و خشونت در سوریه به خودی‌خود باعث آوارگی هزاران نفر از مردم این کشور شده بود اما زلزله این مناطق آوارگی داخلی در این کشور را تشدید و میزان تلفات را افزایش داد.  از سویی تمام درگیری‌های خاورمیانه به نحوی به سوریه هم مربوط می‌شد. «پروژه داده‌های مکانی و رویدادی درگیری‌های مسلحانه (ACLED )» که یک سازمان غیرانتفاعی است، 201 رویداد درگیری همراه با 236 کشته مرتبط با حملات اسرائیل بین اکتبر 2023 تا مارس 2024 را تنها در سوریه ثبت کرده است.

حملات مکرر هوایی اسرائیل به فرودگاه‌های اصلی سوریه منجر به کاهش 42 درصدی پروازها در سه‌ماهه چهارم سال 2023 در مقایسه با سه‌ماهه قبل از آن شد. علاوه بر این تعداد این پروازها در مارس 2024 که ACLED  گزارش خود را منتشر کرد، هنوز به سطح پروازها قبل از شروع درگیری‌های جاری در خاورمیانه، یعنی قبل از 7 اکتبر 2023 نرسیده بود.

از ماه اکتبر، محور مقاومت حملات زیادی را به پایگاه‌های آمریکا در شمال شرق سوریه و اهداف اسرائیل در بلندی‌های جولان انجام داده‌اند، در کنار آن ارتش اسرائیل و آمریکا نقاط مختلفی را در سرتاسر سوریه هدف قرار داده‌اند که در نتیجه این حملات ده‌ها نفر از جمله غیرنظامیان کشته شده و خسارات گسترده به زیرساخت‌های غیرنظامی وارد آمد.

شاخص توسعه نور سوریه

در بررسی شاخص‌های اقتصادی مناطق مختلف دنیا، شاخصی وجود دارد به نام «شاخص توسعه نور شبانه (NLDI)». به‌ویژه اگر هیچ داده جامع و کاملی درباره فعالیت‌های اقتصادی یک کشور منتشر نشود، چنین شاخصی که با ماهواره‌ها قابل ردیابی‌ است کاربرد خواهد داشت. این شاخص کاربردهای گسترده‌ای دارد؛ از جمله نظارت بر بلایا، مطالعه آلودگی‌ها و توسعه مناطق شهری. شاخص NLDI جنبه‌هایی از فعالیت‌های انسانی مانند روشن بودن چراغ‌های شهر، سوختن شعله‌های گاز در فلرها، فعالیت قایق‌های ماهیگیری، آتش‌سوزی کشاورزی و غیره را بررسی می‌کند.

بررسی‌های این شاخص توسط بانک جهانی نشان از وضعیت وخیم اقتصادی سوریه در سال 2023 و در ادامه در سال 2024 داشت. بر اساس این شاخص فعالیت‌های اقتصادی به‌ویژه در امتداد مرزهای غربی سوریه به دلیل فعالیت تجاری ضعیف 1/2 درصد نسبت به سال قبل از آن کاهش یافت.

بر همین اساس داده‌های دریایی حاکی از کاهش تقریباً 10 درصدی ورودی بنادر سوریه در سال 2023 داشت، در این آمار حتی فعالیت‌های دریایی ثبت‌نشده تانکرهای نفتی عبوری از نزدیکی آب‌های سوریه هم محاسبه شده است.

در شاخص NLDI داده‌های شعله‌وری گاز شبانه در فلرها هم نشان‌دهنده کاهش سالانه 5/5 درصدی تولید نفت بود؛ کاهشی که بخشی از آن به دلیل آسیب‌های گسترده بر زیرساخت‌ها‌ به دلیل زلزله و درگیری‌های چندین‌ساله است.

بانک جهانی در گزارش سال گذشته خود آورد که ارزش پوند سوریه به میزان قابل توجهی 141 درصد در برابر دلار آمریکا کاهش یافته و برآورد کرد که تورم قیمت مصرف‌کننده تا 93 درصد افزایش یافته و این جهش تورمی با کاهش یارانه‌های دولتی تشدید شده است. پس از زلزله فوریه 2023، جریان کمک به سوریه کاهش یافت و دسترسی به کمک‌های بشردوستانه چالش‌برانگیزتر شد.

بر اساس آمار سرویس ردیابی مالی سازمان ملل متحد (FTS)، کل بودجه کمک‌های بشردوستانه به سوریه در سال 2023 به 2/8 میلیارد دلار رسید یعنی 5 درصد کمتر از سال قبل. کاهش کمک‌های خارجی، همراه با افزایش قیمت‌ها و کاهش دسترسی به کالاهای ضروری، چالش‌های رفاهی خانواده‌های سوری را عمیق‌تر کرد. براساس گزارش «بررسی اجمالی وضعیت بشردوستانه سوریه (HSOS)»، دسترسی به خدمات بهداشتی، سیستم‌های فاضلاب و بازارهای مواد غذایی در مناطقی از شمال سوریه که بیشترین آسیب را از زلزله دیدند، رو به وخامت گذاشت. افزایش آسیب‌پذیری مالی به طور فزاینده‌ای خانوارها را به خرید کالاهای اعتباری به عنوان یک استراتژی برای بقا ترغیب کرد.

بانک جهانی می‌گوید تولید ناخالص داخلی واقعی سوریه در سال 2024 تا 1/5 درصد کاهش یافت. البته این پیش‌بینی قبل از فروپاشی حکومت اسد و بر این فرض استوار بود که درگیری منطقه‌ای تا حد زیادی تا انتهای سال جاری مهار خواهد شد، اما در واقعیت چنین نشد و در مقابل تورم در کوتاه‌مدت به دلیل اثرات کاهش ارزش ارز، همراه با کمبودهای مداوم و کاهش یارانه‌های غذا و سوخت به طور غیرقابل کنترلی افزایش یافت.

تشدید تنش‌های منطقه‌ای و سقوط رفاه خانوارها

یکی از عوامل تاثیرگذار بر فروپاشی اقتصادی سوریه، تشدید تنش‌های منطقه‌ای بود. این تنش‌ها خطرات بسیار زیادی برای اقتصاد سوریه به‌همراه آورد. تشدید حملات برون‌مرزی به زیرساخت‌های اقتصادی آسیب رساند و زنجیره تامین را مختل و هزینه‌های لجستیک را افزایش داد. تنش‌های شدید پس از حوادثی مانند بمباران کنسولگری ایران در دمشق توسط اسرائیل در 1 آوریل 2024، باعث افزایش حملات از سوی گروه‌های مسلح و اسرائیل شد.

همان زمان موسسات کمک‌رسان هشدار می‌دادند که درگیری منطقه‌ای گسترده‌تر قیمت کالاها را در کل خاورمیانه افزایش می‌دهد، این افزایش قیمت برای سوریه حالت تشدید‌شونده دارد زیرا این کشور واردکننده خالص غذا و سوخت است. اما عوامل تاثیرگذار بر این فروپاشی تنها به این مسائل ختم نشد. تغییر مسیر کمک‌های بین‌المللی از سوریه به غزه و لبنان به دلیل درگیری‌های مداوم در این مناطق، بحران انسانی سوریه را تشدید، سوءتغذیه را بدتر و فقر را عمیق‌تر کرد و شیوع بیماری‌ها را افزایش داد.

درگیری سوریه تأثیر مخربی بر رفاه خانواده داشت و باعث وخامت شدید شرایط زندگی و افزایش شاخص‌های فقر شد. بر اساس داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط سازمان‌های بشردوستانه، فقر شدید از سطح ناچیز در سال 2009 به حدود 25 درصد تا اواسط سال 2022 افزایش یافت. عوامل خارجی متعددی از جمله بحران مالی 2019 در لبنان، همه‌گیری کووید-19 و حمله روسیه به اوکراین، باعث سقوط سطح رفاه خانوارهای سوری شد و زلزله‌های عظیم ترکیه-سوریه در فوریه 2023 مناطق ویران‌شده‌ای را که قبلاً با وقوع درگیری‌های شدید ضعیف شده بودند، به‌طور غیرقابل برگشتی به مرز فروپاشی رساند.

با توجه به شرایط چالش‌برانگیز بازار کار در سوریه کنونی و سهم قابل توجهی از خانوارهایی که مردان‌شان در خارج از کشور آواره شده‌اند، سهم کل درآمد خانوار از حواله‌های بین‌المللی چهار برابر شده از میانگین ملی حدود 3 درصد در سال 2009 به 12 درصد در سال 2022 رسیده بود.

تشدید درگیری‌های نظامی در سپتامبر و اکتبر 2023 موج جدیدی از آوارگان را در مناطق شمالی سوریه به راه انداخت و جابه‌جایی ناشی از وقوع زلزله‌های فوریه 2023 را تشدید کرد. از آنجایی که زلزله فوریه صدها هزار واحد مسکونی را ویران کرد، حدود 500000 تا 600000 نفر بی‌خانمان به‌جا گذاشت و بخش بزرگی از این جوامع آوارگی موقت را تجربه کردند، این درحالی‌ است که بیش از 100000 نفر به دلیل مهاجرت به مناطق دیگر در سوریه به عنوان آوارگان داخلی (IDPs) ثبت شدند.

بین ماه‌های مه و اوت به دلیل شدت کمتر درگیری‌ها، آوارگی کمتری رخ داد، اما درگیری بین نیروهای دموکراتیک سوریه و گروه‌های قبیله‌ای و همچنین حمله ارتش ترکیه در ماه سپتامبر بیش از 20000 نفر را تنها در استان دیرالزور آواره کرد. حمله نیروهای دولتی در ادلب در اکتبر 2023 باعث آواره شدن 120000 نفر دیگر شده بود. تا پایان سال 2023، بیش از نیمی از جمعیتِ سوریه‌ی قبل از جنگ آواره بودند، یعنی حدود 7/2 میلیون آواره داخلی و 6/7 میلیون آواره در خارج از کشور.

بدتر شدن وضعیت اقتصادی

از سال 2010 تا 2021 تولید ناخالص داخلی سوریه تا 54 درصد کاهش یافت. با توجه به داده‌های شاخص توسعه نور شبانه که نوعی ردیابی به‌موقع‌تر، دقیق‌تر (با اطلاعات فضایی در دسترس)، جامع‌تر (دربرگیرنده تمام خاک سوریه) و قابل اطمینان‌تری‌ است، احتمالا تأثیر درگیری بسیار بزرگ‌تر است از آن چیزی که ظاهراً دیده می‌شود و کل فعالیت اقتصادی این کشور را در بر می‌گیرد. تجزیه و تحلیل کمّی این شاخص نشان‌دهنده انقباض شدید 84 درصدی در فعالیت اقتصادی سوریه از سال 2010 تا 2023 است.

با این حال اخیراً تجزیه و تحلیل داده‌های شعله‌های گاز شبانه نشان داد که تولید نفت و گاز سوریه به‌طور قابل توجهی بالاتر از تخمین‌های رسمی است، اما تحلیل‌گران بر این باورند که این داده‌ها نشان‌دهنده رشد فعالیت‌های اقتصادی غیررسمی و غیرقانونی در بخش انرژی از زمان شروع جنگ است، یعنی فعالیت‌هایی که در آمار رسمی ثبت نشده است.

درگیری‌ها در سوریه و کشورهای اطراف آن ظرفیت اقتصادی این کشور را برای جذب شوک‌های خارجی با مشکل مواجه کرد؛ از جمله این شوک‌ها می‌توان بحران در همسایگانی چون لبنان در اواخر سال 2019، همه‌گیری کرونا و پس از آن شیوع وبا در این منطقه، اوج‌گیری قیمت‌های جهانی کالاهای اساسی پس از آغاز جنگ در اوکراین و زلزله فوریه 2023 در سوریه و ترکیه، افزایش حملات به کشتی‌های تجاری و اختلالات تجاری مربوط به خاورمیانه را می‌توان نام برد که هر کدام بار بزرگی بر دوش اقتصاد به شدت بحران‌زده سوریه بودند.

تجزیه و تحلیل شاخص توسعه نور شبانه نشان می‌دهد که فعالیت اقتصادی در سال 2023 به میزان 1/2 درصد نسبت به سال قبل کاهش یافته است، این کاهش در شمال شرق و غرب سوریه متمرکز شده بود. در غیاب آماری از بازده اقتصادی منطقه‌ای سوریه، که معمولاً به عنوان تولید ناخالص داخلی اندازه‌گیری می‌شود، تحلیلگران بر تجزیه و تحلیل شاخص توسعه نور شبانه متکی هستند که امکان درک پویایی فضایی فعالیت اقتصادی در سوریه را فراهم می‌کند.

این شاخص نشان داد که در سال‌های اخیر، فعالیت‌های اقتصادی در شهرهای بندری لاذقیه و طرطوس به میزان قابل توجهی کاهش یافته است؛ احتمالاً بخشی از این افت فعالیت‌ها به دلیل نصف شدن فعالیت تجارت بین‌المللی از سال 2019 به‌ویژه در دمشق، پایتخت سوریه بود.  کاهش فعالیت‌های اقتصادی سوریه تنها به این دو بندر محدود نشد. در سال 2023، فعالیت‌های اقتصادی از این مناطق به شمال شرق سوریه نیز امتداد یافت؛ کاهشی که مربوط به افت تولید نفت بود.

در همین حال، شاخص توسعه نور شبانه در شمال غرب این کشور که به شدت آسیب دیده است افزایش یافت، تحلیلگران این افزایش را انعکاسی می‌دانند از تلاش‌های امدادرسانی مربوط به بلایای طبیعی پس از زلزله‌های فوریه. داده‌های شعله‌وری گاز شبانه نشان از کاهش 3/5 درصدی تولید نفت در سال 2023 داشت که بخشی از آن به دلیل آسیب‌های زیرساختی ناشی از زلزله و جنگ است.

براساس گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا، تولید نفت سوریه از 383 هزار بشکه در روز سال 2010 به 90 هزار بشکه در روز در سال 2023 کاهش یافت. رقم تقریبی تولید نفت سوریه در سال جاری میلادی احتمالاً از این رقم هم کمتر است. درحالی‌که تولید نفت پیش از درگیری‌ها به دلیل قدیمی شدن میادین نفتی کاهش یافته بود، جنگ شدت سقوط تولید نفت را تسریع کرد.

نیروهای دموکراتیک سوریه با همکاری نیروهای ائتلاف بین‌المللی در حال حاضر کنترل اکثر میادین نفتی در استان‌های دیرالزور و حسکه را در اختیار دارند که بیش از 85 درصد از تولید نفت سوریه را تشکیل می‌دهند، اما در همین مناطق هم داده‌های شلعه‌وری گاز شبانه نشان‌دهنده کاهش 6 درصدی تولید نفت این مناطق در سال 2023 است.  زمین‌لرزه فوریه 2023 به پالایشگاه بانیاس، بزرگترین پالایشگاه سوریه، آسیب فیزیکی وارد کرد، این آسیب همراه با قطع برق و اختلال در زنجیره تامین بود که بر تولید و فرآوری نفت تأثیر منفی گذاشت.

کمپین بمباران ترکیه که در اکتبر 2023 آغاز شد، صدمات قابل توجهی به زیرساخت‌ها، خدمات و منابع حیاتی در منطقه شمال شرقی سوریه از جمله بیش از نیمی از نیروگاه‌ها و زیرساخت‌های نفتی تحت کنترل کُردها وارد کرد و همین امر هم بر تولید نفت تأثیر گذاشت. با سقوط شاخص‌های اقتصادی شکل‌گیری اقتصاد بر پایه مواد مخدر دور از انتظار نبود. کاپتاگون، ماده مخدر قوی حاوی ماده فعال «فنتیلین»، به یکی از پایه‌های اقتصادی سوریه بدل شد.

بر اساس گزارش «پروژه داده‌های مکانی و رویدادی درگیری‌های مسلحانه (ACLED )» کاپتاگون به باارزش‌ترین بخش اقتصاد سوریه تبدیل شد. فروپاشی اقتصادی، سوریه را به یک تولیدکننده و صادرکننده اصلی کاپتاگون تبدیل کرد. این گزارش با استفاده از مجموعه داده‌های جدید در مورد کشفیات مواد مخدر در سراسر جهان، ارزش بازار سالانه کاپتاگون با منشاء سوریه را بین سال‌های 2020 تا 2023 تا 5/6 میلیارد دلار تخمین می‌زند و براساس آمار این گزارش بازیگران فروش کاپتاگون از سوریه تا 1/8 میلیارد دلار در سال سود عاید بازیگران آن کرد؛ سودی که تقریباً دو برابر درآمد حاصل از صادرات غیرقانونی سوریه در سال 2023 بود.

کشاورزی و تجارت خارجی

آمارها نشان می‌دهند از نظر تولیدات کشاورزی، سال 2022 بدترین سال کشاورزی سوریه بود، اما در سال 2023 با بهبود شرایط اقلیمی تولید کشاورزی سوریه اندکی بهبود یافت تا حدی که بر اساس آمارهای رسمی تولید گندم در سال 2023 حتی دو برابر شد و به دو میلیون تن متریک رسید. شاخص‌های سنجش از دور پوشش گیاهی هم نشان‌دهنده بهبود پوشش گیاهی نسبت به سال قبل و متوسط سال‌های 2011 تا 2022 بود.

این بهبودها بیشتر در شمال شرقی سوریه و به واسطه بهبود بارندگی‌ها بین ماه‌های مارس و مه 2023 رخ داد. با این حال درگیری‌های پیش و پس از آن، خسارت‌های شدید به زیرساخت‌ها و سیستم‌های آبیاری همراه با اختلال در فرایندهای بهره‌برداری از زمین به‌طور مداوم مانعی بود در جهت کارکردهای نرمال کشاورزی.  درگیری‌های مداوم، از سال 2011 تجارت خارجی سوریه را به مرز فروپاشی کشاند.

براساس گزارش بانک مرکزی سوریه، صادرات کالا از 8/8 میلیارد دلار سال 2010 به 1 میلیارد دلار در سال 2023 رسید. این درحالی ا‌ست که آمار پایگاه داده‌های Comtrade سازمان ملل حکایت از این دارد که رقم واردات دیگر کشور‌ها از سوریه در سال 2022 به 0/7 میلیارد دلار کاهش یافته و البته بخش بزرگی از این رقم مربوط به صادرات نفت بود.  براساس داده‌های رسمی، واردات سوریه از 17/5 میلیارد دلار سال 2010 به 3/2 میلیارد دلار در سال 2023 رسید.

در همین زمینه هم آمار Comtrade سازمان ملل حکایت از این دارد که واردات سوریه از 18/8 میلیارد دلار در سال 2010 به 4/8 میلیارد دلار در سال 2022 کاهش یافته است. کشورهای عربی از زمان آغاز جنگ به شرکای تجاری مهم‌تری برای سوریه تبدیل شده‌اند و بیش از 60 درصد از صادرات کالا و 20 درصد از واردات کالاها را بین سال‌های 2011 تا 2022 به خود اختصاص داده‌اند؛ درحالی‌که این رقم از سال 2000 تا سال 2010 به ترتیب 21 درصد و 12 درصد بوده است. برآوردها از داده‌های دریایی حاکی از کاهش 10 درصدی فعالیت‌های تجاری در سال 2023 است.

داده‌های دریایی سیستم شناسایی خودکار نشان می‌دهد حجم واردات برای مدت کوتاهی پس از زلزله فوریه افزایش یافت که احتمالاً به دلیل افزایش کمک‌های بشردوستانه بود، اما از نوامبر 2023 دوباره روندی کاهشی داشت زیرا بحران کشتیرانی دریای سرخ به شدت بر زنجیره‌های تجارت و عرضه جهانی، به‌ویژه در خاورمیانه تاثیر گذاشت. هرچند کشتی‌های ورودی به سوریه اغلب ردیاب‌های خود را در نزدیکی آب‌های این کشور خاموش می‌کنند، باز هم به نظر می‌رسد که فعالیت تجاری همچنان روند کاهشی خود را ادامه داده است.

سوریه قبل از آغاز جنگ داخلی بزرگ‌ترین صادرکننده نفت شرق مدیترانه بود اما اکنون تبدیل به واردکننده نفت شده است. عمده واردات نفت این کشور از ایران تامین می‌شد و داده‌های بین‌المللی نشان از افزایش واردات نفت این کشور از ایران از سال 2020 دارد، این رقم در سال 2023 تقریباً دو برابر شد. نیمی از مصرف داخلی نفت و یک‌سوم مصرف داخلی غلات سوریه بین سال‌های 2011 تا 2023 از واردات تامین شده است.

ارزش پول و تورم

بین سال‌های 2011 تا 2023 ارزش پول ملی سوریه در برابر دلار سقوطی 270 برابری را تجربه کرد. نرخ برابری هر دلار  آمریکا در سال 2011 برابر با 47 پوند یا لیره سوریه بود درحالی که در سال 2023 این رقم به 12562 لیره سوریه رسید و پس از سقوط دولت دمشق به دست تحریرالشام، واحد پول سوریه در معاملات دمشق ۴۲ درصد کاهش یافت و قیمت دلار آمریکا را به ۲۲ هزار لیره سوری رساند. در شهر حلب این کاهش شدیدتر بود به طوری که ارزش لیر ۶۴ درصد کاهش یافت و قیمت دلار را به ۳۶ هزار لیره سوریه رساند.

بحران ارزی در لبنان در اواخر سال 2019 با توجه به روابط نزدیک تجاری بین دو کشور و اتکای تجار لبنانی و سوری به بانک‌های یکدیگر یکی دیگر از عوامل سقوط ارزش پول سوریه بود. تشدید تحریم‌های ایالات متحده در سال 2020 باعث سقوط بیشتر ارزش پول سوریه شد و این ارز 90 درصد از ارزش خود در برابر دلار آمریکا را در همان سال از دست داد.

تمامی این عوامل دست به دست هم داد تا بانک مرکزی سوریه در سال 2023 چندین بار نرخ رسمی ارز را کاهش دهد اما باعث نشد تا در همین سال شاخص قیمت حداقل سبد غذایی WFP سوریه افزایشی 115 درصدی را ثبت نکند.

درگیری‌ها در دیرالزور منجر به تعلیق سوخت‌رسانی و تامین مواد غذایی در این منطقه شد، قاچاق از طریق رودخانه فرات از مناطق خودگردان به مناطق تحت کنترل دولت، نابرابری قیمت‌ها را تشدید کرد؛ به‌طوری که تا دسامبر 2023، اختلاف بین حداکثر و حداقل هزینه سبد غذایی در مناطق تحت کنترل به 48 درصد افزایش یافته بود. تمامی این عوامل دست به دست هم داد تا براساس گزارش‌های بانک جهانی تنها در سال 2022 از هر 4 نفر سوری یک نفر به شدت فقیر شود و این روند تا سال 2024 تشدید شد.