پس از توافق ایران و عربستان نبرد برای نفت عراق داغ شد

سایمون واتکینز، روزنامه‌نگار مالی در مقاله‌ای در اویل پرایس، از تاثیر نفوذ چین برای مدیریت میادین نفتی عراق پس از توافق بین ایران و عربستان نوشته است.

به گزارش «انرژی امروز» از اویل پرایس، واتکینز نوشت: تولید نفت خام عراق از سال 2016 بین 4.0 تا 4.7 میلیون بشکه در روز بوده و میانگین آن در این مدت حدود 4.5 میلیون بشکه در روز بوده است، اما تولید نفت این کشور می‌تواند به 12 میلیون بشکه در روز برسد، یعنی بسیار بیشتر از عربستان سعودی.

میانگین تولید واقعی نفت خام عربستان از سال 1973 تا جمعه گذشته 8.2 میلیون بوده است. عناصر کلیدی مورد نیاز عراق برای افزایش تولید نفت خام خود به این سطح بالا در قرارداد چهارجانبه 27 میلیارد دلاری مورد توافق با توتال انرژی وجود دارد، اما اکنون در احتمال اجرای طبق برنامه تمام یا بخشی از این قراداد تردیدهایی به وجود آمده است.

به دنبال از سرگیری روابط میان ایران (که نفوذ زیادی بر عراق دارد) و عربستان سعودی با میانجیگری چین (و روسیه تا حدی کمتر)، ایران به این نتیجه رسیده است که باید هر کاری از دستش برمی‌آید انجام دهد تا مانع انجام معاملات بزرگ در عراق توسط شرکت‌های غربی شود.

به طور خاص، یک منبع که از نزدیک با دستگاه امنیت انرژی اتحادیه اروپا کار می‌کند، هفته گذشته به اویل‌پرایس گفت، یکی از مقامات عالی رتبه کرملین به ایران گفته است: «با دور نگه داشتن غرب از قراردادهای انرژی در عراق– و نزدیک شدن به محور جدید ایران و عربستان- پایان هژمونی غرب در خاورمیانه به فصل تعیین کننده‌ای رسیده است».

قرارداد پیشنهادی توتال انرژیز که تا زمان امضای قرارداد از سرگیری روابط بین ایران و عربستان سعودی، طبق برنامه پیش می‌رفت. این پروژه، اولین مورد از این پروژه‌هایی بود که می‌توانست عراق را در رسیدن به اهداف بلندمدت تولید نفت خام خود یعنی ۷ میلیون بشکه در روز، و بعد از آن ۹ میلیون بشکه در روز و سپس شاید ۱۲ میلیون بشکه در روز، بسیار مهم است. این قراداد تکمیل یک پروژه مشترک تامین آب دریا (CSSP) را هم در بر می‌گرفت.

این پروژه با سرمایه گذاری اولیه 3 میلیارد دلاری در فاز اول، شامل برداشت و تصفیه آب دریا از خلیج فارس و سپس انتقال آن از طریق خطوط لوله به تاسیسات تولید نفت برای حفظ فشار در مخازن نفت برای بهینه سازی طول عمر و خروجی آن است. این طرح ابتدا حدود 6 میلیون بشکه در روز آب حداقل به پنج میدان جنوبی بصره و یک میدان در استان میسان تأمین می‌کند و سپس برای استفاده در میادین دیگر توسعه می‌یابد. دومین پروژه نیز که از اهمیت بالایی برخوردار است پروژه جمع‌آوری و پالایش گاز طبیعی است که در حال حاضر در پنج میدان نفتی جنوب عراق یعنی غرب قرنه 2، مجنون، طوبی، لوحیس و ارتاوی سوزانده می‌شود.

شرکت توتال انرژیز قرار بود در فاز اول پروژه 2 میلیارد دلار برای ساخت واحد فرآوری گاز هزینه کند. وزارت نفت عراق سال گذشته اعلام کرده بود انتظار دارد این واحد روزانه 300 میلیون فوت مکعب گاز تولید کند، پس از توسعه حجم تولید آن به دو برابر برسد. احسان عبدالجبار، وزیر نفت عراق، سال گذشته اظهار داشت که گاز تولید شده از دومین پروژه توتال انرژی در جنوب به عراق کمک می کند تا واردات گاز خود از ایران را کاهش دهد.

توتال انرژیز در حال حاضر 22.5 درصد سهام میدان نفتی حلفایا در استان میسان در جنوب و 18 درصد سهام در بلوک اکتشافی سرسنگ در منطقه نیمه خودمختار کردستان در شمال را در اختیار دارد. این شرکت قادر است تولید نفت خام از میدان نفتی آرتاوی را که سومین پروژه از چهار پروژه‌ای است که در عراق دارد، افزایش دهد. بر اساس اظهارات قبلی وزارت نفت عراق، توتال انرژیز به افزایش تولید از میدان نفتی آرتاوی به 210000 بشکه در روز نفت خام کمک می‌کند تولید این میدان اکنون 85000 بشکه در روز است.

برداشت موفقیت‌آمیز گاز همراه به جای سوزاندن آن، به عراق این امکان را می‌دهد که پروژه پتروشیمی 11 میلیارد دلاری نبراس را با شرکت رویال داچ شل احیا کند، که اگر به روشی حرفه‌ای پیش برود، می‌توان آن را طی پنج سال تکمیل کرد و تخمین زده شده در دوره قرارداد اولیه 35 ساله خود سودی بالغ بر 100 میلیارد دلار برای عراق به همراه خواهد داشت. آخرین پروژه از چهار پروژه‌ای که قرار بود توسط شرکت فرانسوی انجام شود، ساخت و راه‌اندازی یک نیروگاه انرژی خورشیدی 1000 مگاواتی در عراق خواهد بود.

خب حالا این قرادادها چه شده‌اند؟ منبع مطلع انرژی اتحادیه اروپا می‌گوید: «چین خواهان همه مخازن بزرگ نفت و گاز در خاورمیانه است. چین توافق نامه 25 ساله با ایران را به امضا رساند که به ایران فرصت می‌‌هد تا نفوذ خود را در منابع نفت و گاز عراق بیشتر کند. و حالا عربستان سعودی و روسیه هم که بیشتر منابع تولید نفت عراق را در اختیار دارد به آن اضافه شده است.

در واقع، در حوزه نفت، چین اکنون کنترل مؤثری بر دو صادرکننده از سه صادرکننده بزرگ نفت خام دارد: روسیه و عربستان سعودی (سومین صادرکننده خود ایالات متحده است). علاوه بر این، چین، از طریق موقعیت رهبری عربستان سعودی در اوپک، نفوذ قابل توجهی بر نفت این سازمان نیز دارد. اوپک از نظر سازمانی، عملیاتی و از نظر قدرت منابع جمعی، یک کارتل است. ظاهر کارتل مانند اوپک با این واقعیت تقویت می‌شود که اعضای آن حدود 40 درصد از تولید نفت خام جهان، حدود 60 درصد از کل نفتی که در سطح بین‌المللی مبادله می‌شود و کمی بیش از 80 درصد از ذخایر نفت ثابت شده جهان را دارند.

در حوزه گاز، در «اوپک گاز»، مجمع کشورهای صادرکننده گاز(GECF)، روسیه، ایران و قطر کمتر از 60 درصد ذخایر گازی جهان را در اختیار دارند و این سه کشوری بودند که کارتل گازی را تاسیس کردند. اعضای GECF اکنون شامل 11 عضو است که 71 درصد از ذخایر گاز جهانی، 44 درصد از تولید بازار، 53 درصد خطوط لوله گاز و 57 درصد از صادرات LNG را در اختیار دارند.

حدود یک سال پیش، وزرای خارجه عربستان سعودی، کویت، عمان و بحرین و دبیر کل شورای همکاری خلیج فارس به پکن رفتند. سفر یک روزه برای پیشبرد مذاکرات بر سر توافقنامه تجارت آزاد چین و شورای همکاری خلیج فارس. در این نشست‌ها، موضوع اصلی گفتگو، امضای توافقنامه تجارت آزاد چین و شورای همکاری خلیج فارس و «همکاری استراتژیک عمیق‌تر در منطقه‌ای بود که نشانه عقب‌نشینی ایالات متحده از تسلط بر آن دیده می‌شد».

چین نه تنها می‌خواهد تمام مخازن نفتی اصلی خاورمیانه را کنترل کند، بلکه می‌خواهد برای هر چیزی که از این نفت تولید می‌شود، قیمت‌های خوبی دریافت کند. چین بر اساس توافقنامه همکاری راهبردی 25 ساله با ایران، توانسته است این کار را انجام دهد. با توجه به نفوذ قوی و پایدار تهران بر بغداد، چین توانسته است از این به عنوان مبنایی برای معاملات انجام شده با عراق هم استفاده کند. به طور خاص، معاملات مورد نظر چین شامل قراردادهای 25 ساله است، اما قراردادهایی که تنها دو سال پس از تاریخ امضا به طور رسمی شروع می‌شوند، بنابراین به چین اجازه می‌دهد تا به طور متوسط سالانه سود بیشتری و سرمایه گذاری اولیه کمتری را جبران کند.

پرداخت‌هایی که به ازای هر بشکه نفت برای چین درنظر گرفته شده بالاتر از میانگین قیمت نفت خام تولیدی 18 ماهه یا میانگین قیمت متوسط شش ماه گذشته خواهد بود. همچنین این پرداخت‌ها شامل حداقل 10 درصد تخفیف برای چین برای حداقل پنج سال به ازای ارزش نفتی است که این کشور بازیابی کرده است. برای بازیافت گاز، شرایط اولیه یکسان است، اما از نظر قیمت‌گذاری، چین می‌خواهد 30 درصد تخفیف از پایین‌ترین میانگین قیمت متوسط یک ساله بازار در مراکز اصلی قیمت‌گذاری گاز دریافت کند.