پیامدهای حمله به تأسیسات هستهای
در بامداد ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ (۱۳ ژوئن ۲۰۲۵) نیروی هوایی رژیم صهیونیستی چند موج حمله هوایی مختلف را در تهران و برخی استانهای دیگر ایران تحتعنوان جعلی اقدام پیشگیرانه انجام داد. اقدامات رژیم صهیونیستی همگام با پیشروی مذاکرات ایران و آمریکا پیرامون برنامه هستهای ایران صورت پذیرفت.
به گزارش «انرژی امروز» از روزنامه پیام ما، این درحالیاست که ایران بارها و طی دههها بر صلحآمیز بودن برنامه هستهای خود تأکید داشته است. هرچند که برخی تحلیلگران بینالمللی همواره معتقد بودهاند درصد خلوص اورانیوم ایران طی فرایند غنیسازی در راستای اهداف نظامی بوده است و صلحآمیز بودن آن باورپذیر نیست. بههرحال، در همه موارد آژانس بینالمللی انرژی اتمی بر فعالیتهای هستهای ایران نظارت داشته و گزارشهای منظمی را به جامعه بینالملل ارائه داده است. ورای موارد مطرحشده، اسرائیل در دور اول حملات خود در ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ مناطق مسکونی را مورد حمله قرار داد و در دور دوم، مبادرت به هدف قرار دادن سایتهای هستهای ایران کرد. در ادامه فعالیتهای ضدبشری رژیم صهیونیستی در خاورمیانه حمله به تأسیسات هستهای از جمله تأسیسات هستهای آبسنگین پیامدهای جبرانناپذیری را برای سلامت مردم (غیرنظامیان) و محیطزیست در پی خواهد داشت. بهنقل از سازمان جهانی بهداشت، حمله به تأسیسات هستهای میتواند منجر به انتشار مواد رادیواکتیو و آلودگی آب و هوا و خاک شود و عواقب بلندمدتی در پی داشته باشد.
آلودگی رادیواکتیو ناشی از صدمات وارده به تأسیسات هستهای میتواند آبهای زیرزمینی و خاک را آلوده کند و اکوسیستمهای محلی را تحتالشعاع قرار دهد. مواد رادیواکتیو با ورود به زنجیره غذایی میتوانند سلامت و بقای انسان و سایر گونهها را تهدید کنند یا مسبب انقراض یک گونه یا نابودی محیطزیست یک منطقه شوند. نفوذ مواد رادیواکتیو به خاک سبب ازبینرفتن پتانسیل کشت در زمینهای زراعی و بروز بیماریهای مختلف در گیاهان و جانوران میشود. وقوع انفجارهای ناشی از تأسیسات هستهای بهسبب انتشار ذرات معلق و گازهای گلخانهای سبب آلودگی هوا و تسریع فرایند تغییراقلیم خواهد شد. همچنین، تشعشعات رادیواکتیو میتوانند منجر به افزایش سطح بیماریهایی مانند سرطانها و اختلالات ژنتیکی شوند. حمله به تأسیسات هستهای میتواند سبب خروج پسماندهای خطرناک هستهای با عواقب جبرانناپذیر برای محیطزیست و سلامت انسان شوند. این مسئله در شرایطی مطرح است که فرایند پاکسازی رادیواکتیو بسیار پرهزینه و زمانبر است. علاوهبر موارد مذکور، مسئله حمله نظامی از جانب یک کشور به تأسیسات هستهای کشور دیگر نقض قوانین بشردوستانه بینالمللی و نقض حقوق بشر بهویژه حق داشتن محیطزیست سالم و نقض قوانین جنگی و… خواهد بود و تبعات پیچیده بینالمللی را در پی خواهد داشت. مطابق کنوانسیون ژنو و پروتکلهای آن حمله به هر تأسیساتی که ممکن است به آسیبرسانی به غیرنظامیان منجر شود، نقض قوانین انسانی و اقتصادی جنگ است. چهبسا که مطابق ماده ۲ بند چهارم منشور ملل متحد استفاده از زور در روابط میان کشورها ممنوع است و هرگونه حمله به حاکمیت کشور دیگر نقض این ماده قانونی محسوب میشود.
اقدامات خودسرانه حمله به تأسیسات کشور دیگر، مطابق کنوانسیونهای مختلف بهدلیل تبعات تحمیلکننده بر محیطزیست نقض تعهدات جهانی حفاظت از محیطزیست است. موارد فوق در شرایطی مطرح میشوند که نفس این اقدام بهدلیل برهمزدن ثبات منطقهای و گسترش تنشها تهدیدی جدی برای امنیت جهانی است و هرگونه اقدامی که شرایط قانونی و اخلاقی را رعایت نکند، میتواند منجر به مسئولیتهای بینالمللی برای کشور اقدامکننده شود. در این راستا، سازمان ملل موظف است علاوهبر برگزاری جلسات اضطراری شورای امنیت بهمنظور مدیریت رفتار کشور خاطی به بررسی وضعیت انسانی و محیطزیستی پس از حملات بپردازد و رسیدگی به آنچه رخ داده است را در دستورکار قرار دهد. همچنین، آژانس بینالمللی انرژی اتمی بهسبب اقدام خودسرانه کشور اقدامکننده به تأسیسات هستهای کشور دیگر باید گزارشهایی درباره تأثیر حملات بر حقوق بشر و وضعیت انسانی بهمنظور جلوگیری از تنشهای بیشتر تهیه کند.
