پیام‌های انتخاب‌های ترامپ برای ایران
ترامپ: فروش نفت ایران را متوقف می‌کنیم
دونالد ترامپ برای دور دوم ریاست‌جمهوری خود نماینده جمهوری‌خواه مایک والتز را به‌عنوان مشاور امنیت ملی خود انتخاب کرده است؛ پیش از والتز، و در دور اول ریاست‌جمهور ترامپ، کسانی چون مایکل فلین، کیت کیلاگ، مک مستر، جان بولتون، چارلز کوپرمن و رابرت اوبراین این سمت را عهده‌دار بودند. این درحالی‌ست که جو بایدن، در این چهار سال تنها جیک سالیوان را برای این سمت انتخاب کرده بود. بنابراین به نظر می‌رسد اگر قرار است ترامپ همانند دور اول خود رفتار کند، والتز صندلی چندان محکمی به چنگ نیاورده است.
مورد مشابهی هم برای وزارت خارجه دوره اول دونالد ترامپ رخ داده است؛ ترامپ ابتدا رکس تیلرسون را برای این سمت انتخاب کرد و پس از آن که این دو در موارد بسیاری باهم اختلاف عقیده پیدا کردند، ترامپ مایک پمپئو را برای این سمت برگزید. حالا خبر رسیده که گزینه جدید ترامپ برای این وزارتخانه، سناتوری تندرو است اهل فلوریدا به نام مارکو روبیو. هرچند سابقه اختلافات ترامپ با کسی چون بولتون که تندروی او مشهور خاص و عام است و نیز با کسی چون تیلرسون که چندان تندرو نبود، نشان می‌دهد که برای ترامپ فرقی ندارد یا دست کم در دور اول فرقی نداشت چه کسی وزیر است، هر اختلافی می‌تواند صاحب صندلی وزارت و سمت مشاور را تغییر دهد.
این دو سمت بسیار برای سیاست‌های بین‌المللی رییس‌جمهوران ایالات متحده مهم هستند؛ به‌ویژه که برای ایران نیز انتخاب افرادی با رویکردهای تندرو یا میانه‌رو می‌تواند مهم باشد، اما سوابق این نفر نشان می‌دهد که هر دو در سیاست‌هایشان نسبت به ایران بسیار تندرو هستند.
«دستیار رئیس‌جمهور در امور امنیت ملی»، که معمولا به آن «مشاور امنیت ملی» می‌گویند، مقامی‌ست ارشد در دفتر اجرایی رئیس‌جمهور که در زمینه مسایل امنیت ملی فعالیت می‌کند. این فرد در جلسات شورای ملی امنیت ایالات متحده آمریکا هم شرکت می‌کند و ریاست کمیته سران این شورا را که وزیر دفاع و وزیر امور خارجه معمولا در آن شرکت می‌کنند بر عهده دارد. اخیرا والتز مصاحبه‌ای کوتاه اما مهم با سی‌ان‌بی‌سی داشت و در این مصاحبه مجری هر سوالی که پرسید والتز به نحوی جواب را به این ربط داد. از همین مصاحبه مشخص است که تندروی سیاست خارجی ایالات متحده در قبال ایران از زمان دور اول ریاست‌جمهوری ترامپ هم بیشتر شده است.
والتز: ثبات در خاورمیانه، یعنی ثبات در اوکراین
مایک والتز گفت‌وگویی با شبکه خبری سی‌ان‌بی‌سی داشت. بخش اصلی این گفت‌وگو درباره ایران است و نمایانگر سیاستی است که کابینه آینده ترامپ در قبال ایران به‌دنبال اجرایش خواهد بود.
در این گفت‌وگو مجری برنامه ابتدا با تاکید بر اینکه سمت مشاور امنیت ملی نیازی به تایید کنگره نداره، پس در واقع کسب این سمت توسط والتز محرز است؛ دیدگاه‌های همکاران والتز را درباره رخ‌دادهای خاورمیانه می‌پرسد. مجری از والتز می‌پرسد که آیا آتش‌بسی که در خاورمیانه و بین لبنان و اسرائیل برقرار شده است، امکان دارد ادامه یابد؟
والتز در پاسخ می‌گوید: ما با بایدن و مشاور امنیت ملی او، جیک سالیوان در حال تبادل نظر هستیم. اگر عملی شود، این یک توافق آتش‌بس است که من فکر می‌کنم همه طرف‌های درگیر قادر هستند که با آن همراه باشند.
والتز بدون اشاره به کشته شدن هزاران نفر از مردم غزه و آوارگی دو میلیون فلسطینی می‌گوید در اسرائیل هزاران نفر هستند که به دلیل این جنگ نمی‌توانند به خانه‌های خود بازگردند. و در ادامه می‌گوید: زمان آن رسیده که اسرائیلی‌ها به خانه‌های خود بازگردند.
مجری می‌پرسد که با توجه به اینکه اختلافات عمیقی بین کابینه بایدن و نظرات ترامپ درمورد سیاست بین‌المللی وجود دارد شما با تیم بایدن چطور کار می‌کنید و درباره موضوع اوکراین چه اندیشیده‌اید؟
والتز در جواب می‌گوید: در این مورد خاص ما هنوز صحبت نکرده‌ایم. اما هم ما و هم سالیوان با اینکه در خیلی از موضوعات بین دو کابینه اختلاف نظر وجود دارد اما در ارتباط کامل باهم هستیم.
والتز در جواب این سوال که با ایران چه خواهید کرد می‌گوید: تهران بزرگ‌ترین حامی تروریست‌هاست. آنها به حزب‌الله، حماس و حوثی‌ها کمک می‌کنند. و تا زمانی که تهران از صادرات نفت پول دریافت می‌کند، به بازسازی و کمک به گروه‌های شبه نظامی حزب‌الله در لبنان، حماس در غزه و حوثی‌ها در یمن ادامه خواهد داد و به تشدید تنش‌ها در خاورمیانه کمک خواهد کرد و خاورمیانه در صلح نخواهد بود. ایران نمی‌خواهد که خاورمیانه در صلح باشد.
در نتیجه رئیس‌جمهور بر این باور است که جنگ بین اسرائیل و حماس در غزه در غزه حل نخواهد شد، بلکه با برخورد با ایران که از حماس حمایت مالی می‌کند، حل خواهد شد.
والتز می‌گوید توقف جریان پول به ایران برای رسیدگی به بسیاری از درگیری‌ها، از جمله در غزه و اوکراین، کلید حل مشکل خواهد بود و برای آن ایالات متحده با چین مذاکره خواهد کرد. دولت آینده ترامپ قصد دارد حداکثر فشار را بر تهران اعمال کند «تا زمانی که آماده باشند از منظری بسیار متفاوت با توافق با ایران به میز مذاکره بیایند».
مجری درباره جنگ در اوکراین و ارسال موشک از ایران به روسیه می‌پرسد (موضوعی که حتی خود زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین هم آن را رد کرده است) اما والتز جواب می‌دهد: چین ۹۰ درصد نفت غیرقانونی ایران را می‌خرد. صادرات نفت خام ایران در دوره اول دولت ترامپ کاهش یافت، این روندی‌ست که ترامپ می‌خواهد شاهد تکرار آن باشد. ما با چین درباره این خریدها گفتگو خواهیم کرد.
او با اشاره به گزارش سرویس تحقیقات کنگره درباره صادرات نفت ایران می‌گوید: که فروش نفت و پتروشیمی ایران به چین در سال 2023 بالغ بر 70 میلیارد دلار درآمد داشته است. این گزارش تاکید دارد که چین واردات نفت از ایران را اقتصادی می‌داند اما واقعیت این است که مزایای خرید نفت ایران از خطرات تحریم‌های آمریکا بیشتر است.
بر اساس این گزارش یکی از دلایل واردات رو به افزایش نفت از ایران توسط چین این است که قیمت این نفت اغلب کمتر از قیمت‌های رایج در بازار است، و این نفت در مقایسه با نفت صادراتی شرکت‌های روسی یا سقف قیمتی خلیج فارس بسیار ارزان‌تر است.
در این گزارش آمده است که اکثر خریداران چینی نفت ایران، پالایشگاه‌های کوچک و نیمه مستقلی هستند که به سختی قابل ردیابی هستند و در معرض سختگیری‌ها و بررسی‌های سیستم مالی ایالات متحده قرار نمی‌گیرند درنتیجه اثربخشی تحریم‌های ایالات متحده را محدود می‌کنند.
والتز در ادامه می‌گوید: ایرانی‌ها 4 میلیون بشکه نفت صادر کردند. در حالی که در دوره اول دولت ترامپ ایران فقط روزانه 300 تا 400 هزار بشکه نفت می‌فروخت. بنابراین دولت آینده ایالات متحده با چین تعامل خواهد کرد تا این کشور کاهش خرید نفت ایران را در دستور کار قرار دهد و این اقدام واشنگتن به امید رسیدگی به بحران‌های فعلی در دنیاست.
والتز درحالی درباره خرید نفت ایران توسط چین صحبت می‌کند که لیو پنگیو، سخنگوی سفارت چین در واشنگتن در گفت‌وگویی با روزنامه نیکی ژاپن گفت است که همکاری تجاری چین و ایران در زمینه‌های اقتصاد، تجارت و انرژی شفاف، معقول و قانونی است. لیو می‌گوید که این اقدام نه قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد را نقض می‌کند و نه به منافع سایر کشورها آسیب می‌رساند.
سخنگوی سفارت چین در واشنگتن تاکید دارد چین متعهد به کاهش تنش‌ها در اوکراین و غزه است و مذاکرات صلح و حل و فصل سیاسی را ترویج می‌کند. «ما هرگز روی هیچ آتشی سوخت نمی‌ریزیم و هیچ طرفی را نمی‌کشیم. آمریکا نباید تقصیر را به گردن چین بیندازد.»
والتز تاکید دارد که فشار حداکثری بر ایران نه تنها ثبات خاورمیانه بلکه ثبات بقیه نقاط دنیا را هم به همراه دارد به ویژه درباره اوکراین. او مدعی‌ست ایران موشک‌های بالستیک و هزاران هزار پهپاد در اختیار مسکو قرار می‌دهد، و توقف جریان درآمد نفتی به ایران به ایجاد ثبات در تهاجم روسیه به اوکراین هم کمک می‌کند. این درحالی‌ست که بر خلاف ادعای والتز، ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، در کنفرانس خبری مشترک در نشست اوکراین و کشورهای نوردیک گفته بود: ایران و روسیه گفتگوهایی جدی درباره انتقال موشک داشته‌اند، اما بر اساس اطلاعات ما ایران هنوز به روسیه موشک نداده است.
در ادامه والتز تاکید می‌کند ثبات در خاورمیانه برای ثبات در اوکراین هم ضروری است. دولت ترامپ درگیری‌های مختلف در جهان را به هم مرتبط می‌بیند. او می‌گوید رئیس‌جمهور معتقد است که جنگ در اوکراین باید هر چه زودتر تمام شود. اما سوال این است که چطور باید تمامی طرف‌های درگیری را به پای میز مذکره بکشانیم.
او در ادامه می‌گوید آتش‌بس مورد بحث شامل اسرائیل و حزب‌الله لبنان در مرز شمالی اسرائیل، حماس را در غزه، یعنی در مرز جنوبی اسرائیل، منزوی می‌کند و بر حماس فشار می‌آورد تا گروگان‌های اسرائیلی و آمریکایی باقی مانده را تا 20 ژانویه، روز تحلیف ترامپ آزاد کند.
والتز در نهایت با اشاره به اتحادیه اروپا و دیگر اعضای ناتو از آنها می‌خواهد که فکری به حال بودجه ناتو داشته باشند.
پیام انتخاب نگهبان سیاست خارجی ترامپ به ایران
دونالد ترامپ سناتور مارکو روبیو را به عنوان وزیر امور خارجه معرفی کرد، تصمیمی که به گفته ناظران تغییرات گسترده‌ای را در سیاست خارجی ایالات متحده به همراه خواهد داشت. رسانه‌ها می‌گویند روبیو سابقه طولانی در حمایت از حقوق بشر در کنگره و همچنین ترویج حمایت ایالات متحده از جنبش‌های مقاومت غیرخشونت‌آمیز در آمریکای لاتین، خاورمیانه و آسیا دارد.
روبیو در سال 2020 در مقاله‌ای در مجله امور بین‌الملل خواستار حمایت ایالات متحده از جنبش‌های اعتراضی مردمی مانند اعتراضات ضد مادورو (ونزوئلا)، جنبش سبز (ایران)، و جنبش چتر (هنگ کنگ) شد.
بر این اساس نشنال اینترست در گزارشی می‌نویسد که ما انتظار داریم [کابینه ترامپ] در سه حوزه در سیاست خارجی خود فعال باشد: (1) بازگرداندن دموکراسی به ونزوئلا، (2) ایجاد یک کمپین نفوذ برای تغییر در ایران از طریق جنبش‌های مشابه «زن، زندگی، آزادی» و (3) راه‌اندازی یک جنگ گسترده‌تر و ظریف‌تر برای تأثیرگذاری بر رفتار حزب کمونیست چین با برجسته کردن نقض حقوق بشر در سراسر چین.
این نشریه ایران را دشمن اصلی آمریکا در خاورمیانه خوانده و می‌نویسد: از زمان انقلاب اسلامی 1979، ایالات متحده راهبردهای مختلفی را برای حمایت از مقاومت مردم ایران در برابر سرکوب جمهوری اسلامی انجام داده است. با این حال، ناهماهنگی، پاسخ‌های با تأخیر و عدم پشتکار مانع از حمایت موثر ایالات متحده شده است. به عنوان مثال، روبیو از غفلت دولت اوباما از جنبش سبز در سال‌های 2009 تا 2010 انتقاد کرده است، همان اتفاقی که با حمایت ضعیف دولت بایدن از جنبش زن، زندگی، آزادی در سال 2022 دنبال شد.
به‌نوشته نشنال اینترست با توجه به آنچه گفته شد، ایالات متحده و مردم ایران اکنون خود را در مقطع جدیدی می‌بینند: تحریم‌های شدید، اعتراضات گسترده در ایران، و درگیری‌های مداوم در خاورمیانه، همگی به طور قابل توجهی مقاومت حکومت ایران را تضعیف کرده‌اند و فرصت دیگری را برای ایالات متحده به وجود آورده است. تقویت مقاومت مردمی در این زمینه، که ایالات متحده باید با هدف قرار دادن منابع درآمدی ماشین سرکوب حکومت به آن دامن می‌زند، به فشار بر رژیم ادامه دهد، همچنین باید رویکرد مستقیم‌تری برای کمک به تلاش‌های مقاومت ایران اتخاذ کند. به عنوان مثال، ایالات متحده می‌تواند دسترسی ایرانیان را به خدمات اینترنت رایگان فراهم کند، همان کمکی که برای اوکراینی‌ها در نظر گرفت. دسترسی مطمئن به اینترنت برای ارتباط و هماهنگی بین شهروندان ایرانی ضروری است. با این حال، در قیام‌های گذشته، حکومت با فیلتر کردن، کند کردن یا حتی قطع اینترنت، ارتباطات را با مشکل مواجه کرده بود.
نشنال اینترست می‌نویسد: بسیاری از این حامیان حکومت به دلایل پزشکی یا شخصی به کشورهای غربی سفر می‌کنند و سرمایه‌گذاری یا اقامت در کشورهایی مانند کانادا دارند. ایالات متحده باید تحریم‌ها و ممنوعیت سفر این افراد را با تلاش فعال برای پیگرد قانونی کسانی که به خارج از کشور سفر می‌کنند همراه کند.
اخیرا والتز در مصاحبه‌ای با شبکه خبری فاکس‌نیوز از اسرائیل و بنیامین نتانیاهو به دلیل عملیات علیه حماس و حزب الله، از جمله عملیات پیجر و واکی‌تاکی‌ها علیه حزب الله تمجید کرده بود. وی خاطرنشان کرده بود که «حماس ویران شده است و ایران در این مرحله به طرز باورنکردنی در معرض دید قرار گرفته است.» وی افزود: «ما باید این موضوع را مسئولانه به پایان برسانیم. ما باید بازدارندگی و صلح را احیا کنیم و از این تشدید پیشی بگیریم نه اینکه به آن پاسخ دهیم.»
نشنال اینترست معتقد است همانطور که ایالات متحده از مقاومت مردم ایران حمایت می‌کند، کاخ سفید باید از اقداماتی که می‌تواند آنها را دلسرد کند اجتناب کند. به عنوان مثال، اعمال ممنوعیت‌های مسافرتی گسترده برای مردم ایران نه تنها روحیه مردم را تضعیف می‌کند، بلکه به تبلیغات ضد آمریکایی حکومت نیز دامن می‌زند.
این درحالی‌ست که نشریه پالیتیکو در تحلیلی درباره مذاکره بین ایران و ایالات متحده و تاثیر آن بر آتش‌بس در خاورمیانه می‌نویسد: به نظر می‌رسد در پایتخت ایران هیچ علاقه‌ای به خشمگین کردن ترامپ وجود ندارد، این کشور شرایط سختی را در جنگی نیابتی علیه اسرائیل تحمل می‌کند، در حالی که ترامپ از نظر اقتصادی ایران را تحت فشار قرار می‌دهد. بنابراین، ایران درها را برای گفتگو با واشنگتن در مورد از سرگیری مذاکرات بر سر برنامه هسته‌ای خود باز کرده است.
به نوشته این نشریه، آتش بس از حمایت تهران نیز برخوردار است، حداقل در حال حاضر. ایران اخیرا از آنچه که پایان «تجاوز» اسرائیل به لبنان نامید استقبال کرد و علی لاریجانی، مشاور آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران، گفت که این کشور از آتش‌بس حمایت می‌کند. با این حال او هشدار داد که حزب‌الله هنوز از «مهم‌ترین تجهیزات خود» استفاده نکرده است و اگر در آینده این کار را انجام دهد، «وضعیت می‌تواند کاملا تغییر کند». این نشریه با اشاره به صحبت‌های لاریجانی درباره چگونگی پاسخ ایران به حملات هوایی اسرائیل در 26 اکتبر به اهداف نظامی ایران از قول این مقام ایرانی می‌نویسد که «مقامات نظامی در حال بررسی گزینه‌های مختلف برای چنین پاسخی هستند.» بنابراین به اعتقاد پالیتیکو نحوه واکنش ایران بدون شک مشخص می‌کند که آیا آتش بس کوتاه مدت است یا خیر.
بولتون نگران است
انتخاب‌های دونالد ترامپ و سپردن مسئولیت‌های کلیدی به تندروها، حتی صدای تندروهای قبلی را هم درآورده است. فارن پالیسی در گزارشی در وب‌سایت این نشریه از ابراز نگرانی جان بولتون، مشاور اسبق امنیت ملی ایالات متحده در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ خبر داده است.
این نشریه می‌نویسد که وعده‌های ترامپ برای پایان دادن به جنگ روسیه در اوکراین، آغاز جنگ تجاری جهانی، استفاده از ارتش ایالات متحده در راه‌های بحث‌برانگیز و حتی غیرقانونی برای اجرای برنامه‌های مهاجرتی خود در داخل و استفاده از وزارت دادگستری برای تسویه حساب‌های شخصی خود، و انتخاب‌هایی که برای این پست‌های کلیدی داشته است حتی باعث نگرانی برخی جمهوری‌خواهان شده است.
جان بولتون با هشدار در این خصوص گفته است: «مشکل اساسی این است که ترامپ نمی‌تواند بین منافع ملی و منافع شخصی خود تفاوت قائل شود. تکرار همان جمله‌ای که لویی چهاردهم می‌گفت: «l’état, c’est moi» (دولت من هستم).
بولتون توضیح می‌دهد که چگونه درک محدود رئیس‌جمهور جدید از روابط بین‌الملل، توانایی او را برای حامی موثر منافع ایالات متحده بودن تضعیف می‌کند. «او درک بسیار محدودی دارد از خطرات امور بین‌المللی». بولتون با یادآوری پیشنهاد یکجانبه ترامپ برای کاهش مانورهای نظامی آمریکا و کره جنوبی برای جلب نظر کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی، معتقد است: او نمی‌تواند یک معامله‌کننده موثر باشد، زیرا اغلب نمی‌داند از چه چیزی دست می‌کشد. به اعتقاد بولتون: «مردان سرسختی مانند شی جین پینگ و ولادیمیر پوتین می‌دانند که منافع ملی آنها چیست، در حالی که ترامپ فقط به بازی گرفته می‌شود.»
فارن پالیسی می‌نویسد انتخاب‌هایی که ترامپ در دور جدید ریاست‌جمهوری خود دارد در تضاد کامل است با اتکای او به حرفه‌ای‌های پیشتر شناخته‌شده و نسبتا بدون حاشیه اولین دوره ریاست جمهوری‌اش؛ کسانی چون جیم متیس وزیر دفاع سابق، اچ آر مک مستر مشاور سابق امنیت ملی، مایک پمپئو وزیر خارجه سابق و شخص بولتون. جدیدترین انتخاب‌های ترامپ مایک والتز برای مشاور امنیت ملی، مارکو روبیو برای وزارت امور خارجه، تولسی گابارد برای مدیر اطلاعات ملی، مت گاتز برای دادستانی کل و الیز استفانیک برای نمایندگی در سازمان ملل هستند.
بولتون می‌گوید: «من در مورد برخی از اسامی که تاکنون اعلام شده بسیار نگران هستم.» این نگرانی بولتون البته کمتر در مورد نام‌هایی چون والتز و روبیو است و بیشتر درباره گابارد و گاتز است. «ارتباط آنها بیعت با ترامپ است، نه وفاداری. وفاداری چیز خوبی است، اما بیعت! این یک ایده قرون وسطایی برای مطیع بودن است».
بولتون می‌گوید: «ترامپ فقط مردان و زنان بله‌قربان‌گو می‌خواهد». این مقام سابق کابینه ترامپ به ویژه با توجه به نقش گسترده وزارت دادگستری در امنیت ملی ایالات متحده، از جمله اف‌بی‌آی، نگران نامزدی گاتز برای این وزارتخانه بود. استعفای ناگهانی گاتز، به تحقیقات اخلاقی مجلس در مورد سوءرفتار جنسی و مصرف غیرقانونی مواد مخدر او پایان خواهد داد.
بولتون نیش انتقادش را تا جایی تند و تیز می‌کند که می‌گوید انتخاب این نامزدها «من را به یاد داستان امپراتور کالیگولا انداخت که اسبش را کنسول کرد» [کالیگولا به اسب مورد علاقه خود لقب کنسول روم داده و برای اسبش کاخی باشکوه ساخته و احترام و سجده بر اسب خود را واجب دانسته بود]. بولتون می‌گوید: «تمام موضوع خوار و خفیف شدن سنای روم است. اینکه او می‌تواند دو نفر را که آشکارا لایق این مقام نیستند انتخاب کند، آزمون واقعی سنا خواهد بود، زیرا آسیبی که این انتخاب‌ها در صورت تایید می‌توانند به ایالات متحده وارد کنند، غیرقابل محاسبه است.»
بولتون در پاسخ به این سوال که کدام نگرانی در مورد دولت بعدی او را شب‌ها بیدار نگه می‌دارد، سه مورد را ذکر کرد: یک جنگ تجاری زودهنگام که به یک بحران اقتصادی جهانی تبدیل می‌شود، پایان سریع جنگ در اوکراین که برای کی‌یف و ناتو بد خواهد بود، و ایجاد یک جبهه سخت با چین است که می‌تواند واکنشی ایجاد کند مشابه واکنشی که دولت جورج دبلیو بوش از سوی پکن با آن مواجه شد. بولتون معتقد است: «مشکل این است که همه این بحران‌ها خیلی زود رخ خواهند داد.»
فاطمه لطفی
هفته نامه صدا
