چرا نورد استریم 2 تهدیدی علیه امنیت ملی آمریکاست؟

سناتور تد کروز، از سرکردگان تحریم ها علیه نورد استریم 2 می گوید «نورداستریم 2 تهدیدی جدی علیه امنیت ملی آمریکاست و نباید تکمیل شود». چرا باید یک خط لوله کیلومترها دور از مرزهای آمریکا، امنیت ملی این کشور را به خطر اندازد؟

به گزارش «انرژی امروز» خط لوله ای که از زیر دریای بالتیک به سمت سواحل آلمان کشیده می‌شود ژئوپولیتیک منطقه را به هم می‌ریزد. نوراستریم 2، نگرانی های ایالات متحده و دیگر کشورهای مرتبط با آمریکا را در پی دارد. آنها نگرانند که کرملین در حال توسعه نفوذ سیاسی خود به آلمان و دیگر کشورهای ناتو است. همان طور که این پروژه به پایان خود نزدیک می‌شود، تحریم‌های ایالات متحده و اعلام محدودیت‌های بیشتر بر کشورها و شرکت ها مشارکت کننده در این خط لوله بیشتر می شود و در نتیجه ساخت این خط لوله حالا تبدیل شده است به برزخی سیاسی که روسیه در راس آن قرار دارد. اما چرا این خط لوله تا این حد سیاسی شده است؟

خط لوله نورد استریم 2

شاید هیچ خط لوله ای در دنیا به این اندازه نامش بر سر زبان ها نباشد. نورد استریم 2 خط انتقال گاز روسیه است به اروپا به ویژه آلمان. این خط لوله قرار است از زیر دریای بالتیک رد شود. همان جایی که رقیبش «خط لوله دریای بالتیک» از نروژ تا لهستان، رد می شود. با موفقیت خط لوله نورد استریم، ساخت خط لوله نورداستریم 2 هم رقم خورد. با این خط لوله گازپروم به طور مستقیم به اروپا وصل می شود. طول این خط لوله به 1200 کیلومتر می رسد. ظرفیت کلی این خط لوله سالانه 55 میلیارد متر مکعب گاز است.

مناقشه بر سر این خط لوله مناقشه ای سیاسی است باز مانده از زمان جنگ سرد. ایالات متحده معتقد است نورداستریم 2 نقشه ای است که مسکو کشیده با هدف وابسته تر کردن اروپایی ها به روسیه. اروپا اما می گوید به گاز این خط لوله نیاز دارد.

دونالد ترامپ، رییس جمهور ایالات متحده، تحریم هایی برای این خط لوله وضع کرده است که ساخت این پروژه 11 میلیارد دلاری متعلق به غول گازی گازپروم به ریاست الکساندر میلر، متحده سنتی ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه، را با تاخیر مواجه کرده است.

چرا نورداستریم 2 مهم است؟

این خط لوله به آلمان کمک خواهد کرد تا امنیت انرژی خود را با هزینه ای نسبتا کمتر تامین کند. از سویی این پروژه به گازپروم کمک خواهد کرد تا گزینه های خطوط صادراتی خود به اروپا را تغییر دهد. قبل از نورد استریم، روسیه از طریق اوکراین به اروپا گاز می فرستاد. اما از همان زمانی که اتحاد جماهیر شوری از هم پاشید منازعه بر سر قیمت گاز باعث شد که روسیه در سال 2009 به مدت 13 روز جریان گاز به اروکراین را قطع کند. از آن زمان روابط دو کشور هر سال بدتر از سال گذشته می‌شود.  پس از آن هم اوکراینی ها با کنار گذشتن رییس جمهور اوکراین که وابسته به روسیه بود، دشمنی با روسیه را تشدید کردند.

چه کسی مخالف نورداستریم 2 است؟

آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان مدت‌هاست از موضع خود در حمایت از خط لوله گازی ۱۱ میلیارد دلاری با روسیه دفاع کرده و معتقد است که سیاست باید از اقتصاد تفکیک شود. اما این رویکرد روز پنج‌شنبه ۱۳ شهریورماه زیر فشار شدیدی قرار گرفت آن هم زمانی که یکی از مخالفان مسموم شده دولت روسیه در بیمارستانی در این کشور بستری است. الکساندر ناوالنی با گازی مسموم شده که «نظامی» بوده و ارتش روسیه از آن استفاده گسترده‌ای می‌کند. اگرچه مرکل از تفکیک سیاست با اقتصاد سخن می‌گوید اما گویی خودش در میانه این دو گیر افتاده است.

شامگاه چهارشنبه، ۱۲ شهریور صدراعظم آلمان درباره وضعیت الکسی ناوالنی، موضع‌گیری کرد. مرکل ضمن بیان اینکه منتقد سرسخت رئیس‌جمهوری روسیه با ماده عصبی «نوویچوک» مسموم شده است گفت: ناوالنی «قربانی یک جنایت» شده است. مرکل افزود: کسانی قصد سر به نیست کردن او را داشته‌اند و از این طریق می‌خواستند او را به سکوت وادارند.

مرکل در ادامه تصریح کرد: اکنون سوالاتی مطرح است که «فقط دولت روسیه می‌تواند به آنها پاسخ دهد.» پیش‌تر اشتفان زایبرت، سخنگوی دولت فدرال آلمان هم گفته بود، یک آزمایشگاه ویژه نیروهای مسلح این کشور به این نتیجه رسیده است که ناوالنی با یک ماده عصبی شیمیایی از گروه «نوویچوک» مسموم شده است.

بسیاری در آلمان و اروپا و ایالات متحده از مرکل انتقاد می‌کنند که نورداستریم 2 موجب افزایش اهرم نفوذ مسکو در آلمان شده و کمک می‌کند که جیب دولت روسیه پر شود. اما این خط لوله تا ۹۴ درصد تکمیل شده است و او هم از ضرورت اتمام آن دفاع کرد. قرار بود این خط لوله جمعه گذشته افتتاح شود. در آن زمان ناوالنی در برلین بستری بود اما هنوز «نوویچوک» رسما اعلام نشده بود. با شناسایی سم مذکور اما، بار دیگر بحث در مورد خط لوله نورداستریم‌۲ داغ شده است.

برای مدتی طولانی، مرکل حامی مشارکت تجاری و دیپلماتیک با روسیه و چین بود هرچند این دو کشور در «سرکوب داخلی» و «پرخاشگری خارجی» ید طولایی دارند. استدلال مرکل این است که روسیه بسیار نزدیک به اروپاست و چین هم به لحاظ اقتصادی بسیار قدرتمند است و نمی‌توان آنها را منزوی کرد و آن تجارت اهرم فشاری بر آنها به ما می‌دهد که تحریم‌ها نمی‌دهد. برای مرکل پیش بردن هر دو روش سخت است. سیاست خارجی آلمان پس از اشغال کریمه از سوی روسیه و سقوط هواپیمای مسافری مالزی آشکارا رویکردی قاطعانه بوده و در مورد چین هم به خاطر سرکوب و بی‌پروایی داخلی و خارجی‌اش در دوران رهبری «شی» چنین بوده است.

«نورد‌استریم۲» – که از سوی شرکای ائتلافی مرکل تبلیغ می‌شود – به جایی رسیده که دفاع از آن مشکل می‌شود چرا که مالک گازپروم و کنترل‌کننده اصلی آن در حقیقت کرملین و شخص پوتین است. اکنون مرکل باید آن دو راهی را حل کند؛ آیا می‌تواند امر اقتصاد را از امر سیاست تفکیک کند؟ با این حال، بسیاری از آلمانی‌ها می‌پرسند چگونه است که مرکل از یک سو روسیه را «دولتی شرور» جلوه می‌دهد و از سوی دیگر به این کشور به چشم یک «شریک تجاری مشروع» در آینده می‌نگرد؟

آمریکا کجای ماجراست؟

دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا و اعضای کنگره می‌گویند نورد استریم 2 اروپا را وابسته به روسیه می‌کند. ترامپ می‌گوید که آلمان به «گروگان روسیه تبدیل خواهد شد».

اما ترامپ تنها نگران گروگان شدن آلمان نیست. ایالات متحده به دنبال بازار فروش LNG است و چه کشوری بهترین از بزرگ ترین اقتصاد اروپا؟ ترامپ عنوان فروش گاز ال ان جی به اروپا را «گاز آزادی» گذاشته است.

در ماه ژوئن هر دو حزب در ایالات متحده بر سر تحریم های نورد استریم 2 به توافق رسیدند. سناتور تد کروز، از سرکردگان این تحریم ها، می گوید «نورداستریم 2 تهدیدی جدی علیه امنیت ملی آمریکاست و نباید تکمیل شود».

معنی تحریم ها علیه نورداستریم 2 چیست؟

از سال 2019 به این طرف بخش ساحلی این پروژه متوقف شده و نه شرکت بهره بردار خط لوله Nord Stream 2 AG و نه گازپروم هیچ کدام برنامه جدیدی برای ادامه کار ارائه نداده‌اند.

روسیه اوایل امسال شناور لوله گذار در بستر دریا را با نام Akademik به بندر بالتیک آلمان فرستاد. در ماه آگوست، دانمارک کار تست فشار، پاک سازی و پر کردن خط را با گاز بی خطر آغاز کرد که تا شش تا هفت هفته به طول می انجامد. گازپروم گفته است از اواخر 2020 یا اوایل 2021 کار انتقال گاز در نورد استریم 2 را آغاز خواهد کرد اما تمامی این اقدامات را تحریم های ایالات متحده متوقف کرده است.

آیا اروپا با نورداستریم 2 واقعا گروگان روسیه می‌شود؟

با کاهش تولید گاز در دیای شمال و هلند، بازار گاز اروپا با ورود ال ان جی بسیار رقابتی شده است. گازپروم میگوید در سال 2019 سهم این شرکت از بازار گاز اروپا 35.5 درصد بوده است. این شرکت به دنبال توسعه فروش ال ان جی به اروپاست. اما همه کشورها به یک اندازه به گازپروم وابسته نیستند. این شرکت یک تامین کننده سنتی گاز در کشورهایی چون فنلاند، لیتوانی، بلاروس و کشورهای بالکان. اما در غرب اروپا تامین گاز از گزینه های مختلفی صورت می گیرد. مثلا از کشورهایی چون قطر، نروژ، آفریقا و تیرینیداد.

بیشتر کشورها از آلمان گرفته تا کرواسی، به دنبا ساخت بنادر و ترمینال های ال ان جی هستند تا بتوانند از سراسر دنیا LNG وارد کنند.

آیا ایالات متحده گاز بیشتری به اروپا می فروشد؟

قبل از شیوع کرونا و کاهش قیمت گاز، ایالات متحده به عنوان عمده ترین منبع تامین گاز در شمال غرب اروپا بود. اما سوختی که از آمریکا می آید باید از گاز به مایع تبدیل شود، بار کشتی های ال ان جی بر شود، از اقیانوس اطلس عبود کند تا به اروپا برسد. اما روسیه گاز را با بزرگ ترین شبکه گاز دنیا به اروپا می رساند.

امسال حتی واردات گاز از آن سوی اقیانوس اطلس غیراقتصادی تر هم شده است.

حالا تامین کنندگان آمریکایی به دنبال قراردادهای بلند مدت تر هستند. مثلا در قرارداد با لهستان به موفقیت هایی هم رسیده اند. اما جنگ تجاری بین آمریکا و چین هم مشکلی بر مشکلات تامین کنندگان آمریکایی افزوده است.

بنابراین ورود هر چه گسترده تر به بازار گاز اروپا برای ایالات متحده اهمیتی بسیار بیشتر می یابد.

آژانس بین المللی انرژی انتظار دارد در سال 2025 ایالات متحده به بزرگ ترین فروشنده LNG دنیا تبدیل شود.

در نهایت

دولت ترامپ و بسیاری از اعضای کنگره تلاش کرده‌اند تا این خط لوله را از طریق تحریم‌های ثانویه یعنی هدف قرار دادن شرکت‌هایی که در این پروژه همکاری دارند، متوقف سازند. آنها همچنین می‌کوشند مانع دسترسی آنها به بازار آمریکا و نظام بانکی این کشور شوند. مرکل و اتحادیه اروپا این اقدام آمریکا را مورد انتقاد قرار داده و می‌گویند این کار در برابر دشمنان مشروع است نه برای متحدان.

«دانیلا شوارتزر»، مدیر شورای روابط خارجی آلمان، اظهار کرد: اگرچه خانم مرکل تمایلی به تسلیم شدن در برابر فشارهای آمریکا ندارد، اما مسمومیت ناوالنی «اکنون دلیل دیگری برای این کار به او می‌دهد. او می‌تواند این کنار گذاشتن احتمالی خط لوله را به گردن روس‌ها بیندازد، نه به گردن آمریکایی‌ها.»

مرکل در دفاع از پروژه تنها نیست. برخی دیگر از اعضای حزب وی از موضع وی حمایت کردند و دلیل آن را حفظ اهرم فشار بر مسکویی می‌دانند که به درآمد این خط لوله نیاز دارد. آنها بر این باورند که از این طریق می‌تواند بر روسیه اعمال فشار کرد. «یورگن ‌هاردت»، سخنگوی سیاست خارجی محافظه‌کاران در پارلمان، گفت: «ما نیازمند یک پاسخ مشترک اروپایی هستیم و باید اهرمی داشته باشیم که پاسخ قوی را تضمین کند و این اهرم می‌تواند اقتصاد باشد.»