گذار انرژی جهانی پیش از این ها رخ داده است

سیاستگذاران علاقه دارند مدام درباره گذار جهانی انرژی با جملاتی با فعل آینده صحبت کنند، گویی قرار است اتفاقی در چند دهه آینده رخ دهد؛ اما در واقع گذر انرژی در حال رخ دادن است و حالا داریم نشانه های تسریع این روند را می بینیم.

به گزارش «انرژی امروز» از آف شور اینجینیر، پیش از این هم، از نیمه های قرن بیستم که زغال سنگ و نفت در سبد انرژی دنیا حکمرانی می کردند، گذار انرژی آغاز شده بود تا اینکه در نیمه های قرن 21 برسد به حکمرانی گاز طبیعی و تجدیدپذیرها در این سبد انرژی.

بین سال های 2014 تا 2019 مصرف انرژی جهانی از نوع تجدیدپذیرهایی چون انرژی بادی و خورشیدی و بیوسوخت ها و نیز انرژی گاز طبیعی سریع تر از آن چیزی که حدث زده می شد رشد کرده اند.

در ترکیب انرژی نرخ رشد سهم تجدیدپذیرها بیش از 12.5 درصد است و سهم گاز طبیعی با نرخ 2.9 درصد افزایش، همگی حکایت از آن دارد که هر دوی این منابع انرژی بسیار بیشتر از رشد 1.6 درصدی منصرف کل انرژی، به پیش می‌تازند.

در مقابل بشنوید از نفت که رشد آن خیلی آرام به 1.4 درصد رسید؛ تکلیف زغال سنگ که معلوم است، منفی 0.5 درصد؛ در همان بازه زمانی البته.

نتیجه این که گاز و تجدیدپذیرها دارند سهم خودشان از بازار را تصاحب می کنند، به ویژه که زغال سنگ را به عقب می رانند و البته که در مقابل نفت هم تمام تلاش خود را به کار گرفته اند، تا آینده چه پیش آورد.

کارشناسان انرژی خوشبینند به این فرایند و ادامه اش در آینده نه چندان دور، اما نکته اینجاست: قرار نیست گذار انرژی همواره به کاهش تولید دی اکسید کربن منجر شود. چرا؟ چون هنوز که هنوز است ظرفیت تولید گاز طبیعی و انرژی های تجدیدپذیر بسیار کمتر از کل مصرف جهانی انرژی است.

سهام هر منبع انرژی در بازار جهانی چقدر است؟

گاز چیزی حدود 43 درصد از کل مصرف اضافی انرژی دنیا را در سال 2019 نسبت به سال 2014 از آن خود کرد در حالی که تجدیدپذیرها و نفت هر کدام در این انرژی اضافی مصرف شده 29 درصد سهم داشتند.

در سال های اخیر این گذار تسریع شده است، تجدیدپذیرها از کل مصرف اضافی انرژی در 2019 حدود 41 درصد را از آن خود کردند و گاز 36 درصد را اما نفت فقط 21 درصد را.

بریتیش پترولیوم می گوید نفت و زغال سنگ هنوز هم منبع اصلی تامین انرژی دنیا هستند، گاز به دنبالشان پیش می رود و تجدیدپذیرها و انرژی هسته ای هم پشت سرشان.

اما سهم نفت در ترکیب جهانی انرژی از سال 1970 رو به کاهش بوده و سهم زغال سنگ هم در سال های اخیر کاهش یافته است.

اگر روندها همین گونه پیش بروند انتظار می رود در 5 سال آینده گاز طبیعی جای زغال سنگ را بگیرد به عنوان دومین منبع بزرگ تولید انرژی. تجدیدپذیرها که انرژی هسته ای را پشت سر گذاشته اند و در تلاشند از برق آبی ها هم در نیمه دوم سال 2020 سبقت بگیرند.

گاز طبیعی سهمش از مصرف جهانی انرژی را از 22 درصد سال 1999 به 24 رسانده است، در حالی که تجدیدپذیرها از کمتر از یک درصد سال 1999 رسیده اند به 5 درصد حالا.

کل انرژی

البته باید مفهوم و معنی برای گذار انرژی تعریف شود، اینکه گذار انرژی در کجا تعریف می شود در کجا نمی شود، آن هم برای منابع مختلف انرژی و نیز تولید CO2.

با شرایط و ضوابط مطلق نمی توان گفت که مصرف زغال سنگ و نفت لزوما کاهش یافته حتی اگر در شرایط بازار اهمیت نسبی آنها کاهش یافته باشد.

در سال 2019 سهم نفت از ترکیب جهانی انرژی فقط 33 درصد کاهش یافت، سهمی که در سال 1973 برابر با 50 درصد بود. دلیل این امر بیشتر تلاشی بوده که سازمان کشورهای اوپک برای جلوگیری از کاهش قیمت ها انجام دادند.

اما در نگاه مطلق، مصرف نفت هنوز هم در حال افزایش است و در سال 2019 به 101 میلیون بشکه در روز رسیده در حالی در سال 1973 نفت 56 میلیون بشکه در روز مصرف می شد.

کل مصرف انرژی افزایش داشته آن هم به شدت و همین افزایش مصرف انرژی سهم هر کدام از منابع انرژی را هم بالا برده است.

پس نتیجه آن همین می شود که انتشارات نیز افزایش یافته اند هر چند تولید برق تجدیدپذیر افزایش یافته باشد.

اگر بخواهیم تمامی انرژی تولید شده از زغال سنگ را با تجدیدپذیرها جایگزین کنیم باید میزان تولید انرژی تجدیدپذیر 5 برابر میزان فعلی باشد واگر بخواهیم همین کار را با نفت هم انجام دهیم باید تولید تجدیدپذیرها را 7 برابر بکنیم.

اما اگر بخواهیم تمامی سوخت های فسیلی را کنار بگذاریم و به جای آن از انرژی باد و خورشید استفاده کنیم، باید بتوانیم میزان تولید انرژی از این منابع را 17 برابر کنیم.

و اگر در دهه های آتی میزان مصرف انرژی با همین روند افزایش یابد، روندی که به ویژه در میان کشورهای با درآمد پایین و درآمد متوسط مشاهده می شود، رشد تجدیدپذیرها باید بسیار بیشتر از این 17 درصد باشد.