10 سال پس از توافق پاریس: جهان به اهداف اقلیمی نرسید
رهبران جهان قرار است ماه آینده در بِلِم برزیل گرد هم آیند برای مذاکرات اقلیمی سازمان ملل متحد در COP30، این دهمین سالگرد توافق اقلیمی پاریس است برای کاهش انتشار گازهای گلخانهای. اما دو گزارش جدید نشان میدهد که اقدامات جهانی حتی به دستیابی به این هدف نزدیک هم نشدهاند.
به گزارش «انرژی امروز» از نیوزویک، کلی لوین، رئیس بخش علوم، دادهها و تغییر سیستمها در صندوق زمین بزوس، در یک نشست مطبوعاتی در مورد گزارش «وضعیت اقدام اقلیمی ۲۰۲۵» گفت: «هیچ یک از ۴۵ شاخص جهانی که ما پیگیری میکنیم، به سرعت پیش نمیروند.»
لوین مدیر مشترک آزمایشگاه تغییر سیستمها است که این گزارش را با همکاری بنیاد ClimateWorks، قهرمانان سطح بالای اقلیمی (Climate High-Level Champions) و موسسه منابع جهانی (World Resources Institute) منتشر کرده است.
این گزارش پیشرفت در طیف وسیعی از ابزارها برای مقابله با تغییر اقلیم، از جمله رشد انرژیهای تجدیدپذیر و وسایل نقلیه الکتریکی، حذف تدریجی زغال سنگ و یارانههای سوختهای فسیلی، کاهش جنگلزدایی و افزایش حذف کربن و تامین مالی اقلیمی را ارزیابی کرده است.
محققان دریافتند که شش مورد از این شاخصها در حال بهبود هستند اما این بهبود برای رسیدن به اهداف پاریس بسیار کند است، ۲۹ مورد عقب مانده دارد و پنج مورد در جهت اشتباه حرکت میکنند. پنج مورد دیگر فاقد دادههای کافی برای ردیابی دقیق هستند.
لوین گفته است: پیشرفت در حال وقوع است، اما زمان از ما پیشی میگیرد.
تداوم استفاده از انرژی زغال سنگ، به ویژه در اقتصادهای با رشد سریع در آسیا، همچنان مانعی برای پیشرفت در زمینه اقلیم است.
زغال سنگ کربنزاترین سوخت فسیلی است و در هر واحد انرژی، دی اکسید کربن بیشتری نسبت به سوزاندن نفت یا گاز تولید میکند، بنابراین حذف سریع زغال سنگ برای رسیدن به آستانههای انتشار گازهای گلخانهای که برای توافق پاریس تعیین شدهاند، بسیار مهم است.
در حالی که زغال سنگ به آرامی با جایگزینهای ارزانتر انرژی تجدیدپذیر جایگزین میشود، این گزارش نشان میدهد که حذف تدریجی باید ۱۰ برابر سریعتر باشد تا به اهداف بینالمللی اقلیم برسد.
برای تحقق این برنامه علاوه بر اینکه باید تمام پروژههای زغال سنگ برنامهریزی شده در خط توسعه متوقف شوند، از ردهخارج سازی سالانه ۳۶۰ نیروگاه زغال سنگ با اندازه متوسط هم باید در دستور کار باشد.
از طرفی محققان دریافتند که گسترش سیستمهای حمل و نقل عمومی باید پنج برابر سریعتر اتفاق بیفتد.
و فناوری حذف کربن باید ده برابر سریعتر توسعه یابد و تامین مالی اقلیمی باید سالانه نزدیک به یک تریلیون دلار افزایش یابد.
این رقم آخر شاید هزینه سنگینی به نظر برسد، اما در این گزارش ذکر شده که این رقم تنها حدود دو سوم از هزینهای است که دولتهای جهان سالانه برای تامین مالی و یارانه سوختهای فسیلی صرف میکنند.
جنگلهای جهان نقش حیاتی در مقابله با تغییر اقلیم دارند، زیرا درختان در حال رشد مقادیر زیادی دی اکسید کربن را جذب و ذخیره میکنند.
هنگامی که جنگلها به دلیل دامداری، معدن و سایر توسعهها یا به دلیل آتشسوزیهای از بین میروند، بخش زیادی از آن کربن به سرعت در جو آزاد میشود. بنابراین کاهش نرخ جنگلزدایی نه تنها برای حفظ زیستگاه، بلکه برای جلوگیری از احتمال گرمایش جهانی افسارگسیخته نیز مهم است.
محققان دریافتند که پس از یک دوره موفقیت، نرخ جنگلزدایی در سالهای اخیر دوباره افزایش یافته است. دستیابی به هدف پاریس مستلزم بهبود 9 برابری در حفاظت از جنگلها است.
گزارش دیگری که هفته گذشته توسط ائتلافی از جامعه مدنی و سازمانهای تحقیقاتی منتشر شد، جزئیات بیشتری از دست رفتن جنگلها را بررسی کرد.
ارزیابی اعلامیه جنگل نشان داد که رهبران جهان اهداف خودخواسته برای پایان دادن به جنگلزدایی را حدود ۶۰ درصد از دست دادهاند.
این مطالعه نشان داد که در سال ۲۰۲۴، حدود ۲۰ میلیون جریب جنگل (۸.۱ میلیون هکتار) به طور دائم از بین رفته است، یعنی منطقهای تقریبا به اندازه کارولینای جنوبی.
ارین ماتسون، نویسنده اصلی گزارش، در یک نشست مطبوعاتی گفت: «هر ساله شکاف بین تعهدات و واقعیت بیشتر میشود. ما از قبل میدانیم چه چیزی برای جلوگیری از نابودی جنگلها موثر است، اما کشورها، شرکتها و سرمایهگذاران فقط سطح مشکلات را خراش میدهند.»
کاپ 30 اولین مورد از مذاکرات سالانه اقلیمی خواهد بود که در آمازون برگزار میشود و جنگلها و سایر اکوسیستمها را به عنوان راهحلهای مبتنی بر طبیعت برای مقابله با تغییر اقلیم مورد توجه قرار میدهد.
کشور میزبان، برزیل، در حال برنامهریزی برای راهاندازی یک سیستم نوآورانه برای تامین مالی حفاظت از جنگلها به نام «تسهیلات جنگلهای گرمسیری برای همیشه» (TFFF) است.
هدف TFFF این است که میلیاردها دلار از بخش دولتی و خصوصی برای سرمایهگذاری در بازارهای مالی جمعآوری شود و بعد از بازده آن برای کمک به حفاظت و احیا در کشورهای جنگلی استفاده شود.
کنفرانس COP30 آغاز برنامههای جدید دولت خواهد بود برای کاهش انتشار گازهای گلخانهای تحت توافقنامه پاریس.
برنامههای مشارکت ملی (NDC) به آرامی در حال ظهور هستند و کارشناسان سیاستگذاری از نزدیک نظارهگر هستند تا ببینند آیا جاهطلبی این برنامهها با مقیاس چالش مطابقت دارد یا خیر.
کاسی فلین، مدیر جهانی تغییر اقلیم در برنامه توسعه سازمان ملل متحد، میگوید: بسیاری از کشورها به دلیل کاهش هزینه منابع انرژی تجدیدپذیر مانند باد، خورشید و ذخیرهسازی انرژی باتری، از فرصت اقتصادی که اکنون با اقدامات اقلیمی امکانپذیر است، استفاده میکنند.
این نکتهای است که لوین در صندوق زمین بزوس نیز بر آن تاکید کرد و وضعیت بازارهای انرژی پاک و خودروهای برقی امروزی را با آنچه که با امضای توافقنامه پاریس در یک دهه پیش وجود داشت، مقایسه کرد.
در سال ۲۰۱۵، خودروهای برقی کمتر از ۱ درصد از کل فروش خودروهای سواری را تشکیل میدادند. امروزه، از هر پنج خودروی سواری، حدود یک خودرو برقی است و در بزرگترین بازار خودروی جهان، چین، خودروهای برقی تقریبا نیمی از فروش خودروهای جدید را تشکیل میدهند.
اما انتشار گازهای گلخانهای همچنان در حال افزایش است، یخهای قطب شمال به پایینترین حد خود رسیدهاند و ده سال گذشته گرمترین دهه ثبت شده بوده است.
انرژی پاک در حال پیشرفت است اما نه به سرعت پیشروی بیوقفه تغییر اقلیم.
