فاز 19 اولین پروژه‌ای بود که با گاز دریا راه‌اندازی شد
«سال 75 که با ماشین به سمت عسلویه می‌رفتیم، به قدری منطقه، محروم و ناشناخته بود که عبور کردیم و متوجه آن نشدیم، اما اکنون با مراکز صنعتی متعدد و زیرساخت‌های توسعه یافته به قطب صنعتی کشور تبدیل شده است.» این چند جمله، توصیف حداقل 20 سال تلاش شبانه روزی دست‌اندرکاران صنعت نفت کشور در منطقه‌ای زرخیر است که مهندس محمد مشکین‌فام به آن اشاره می‌کند.
وی دانش‌آموخته رشته مهندسی شیمی از دانشگاه شریف است و فعالیت خود را از رده کارشناسی در شرکت نفت و گاز پارس آغاز کرده و پس از طی مدارج موفقیت و پیشرفت، اکنون سکان دار هدایت این شرکت در جایگاه مدیرعامل است. با وی در خصوص فاز 19 پارس جنوبی و ویژگی‌های متمایز این پروژه به گفتگو نشستیم تا از منظر کارفرمایی این پروژه را ارزیابی کند.
به عنوان متولی میدان گازی پارس جنوبی، در خصوص فاز 19 این میدان و محصولاتش توضیح دهید.
در خرداد سال 89 شرکت نفت و گاز پارس از طرف شرکت نفت ایران، 5 طرح عظیم را به صورت همزمان شروع کرد که عبارتند از فازهای 13، 14، 19، 20-21 و 22-24. خوشبختانه اولین تولید طرح فاز 19 بعد از 70 ماه در اردیبهشت سال 1395 آغاز شد. یکی از مشخصات بارز این طرح این است که بلوک‌های مخزنی اش در مرز ایران و قطر قرار گرفته است. و برداشت از این محل برای ما اولویت دارد که با یاری خدا از اردیبهشت سال 95 تولید را شروع کرده ایم و بخشی از گاز شبکه را از طریق فاز 19 تامین می‌کنیم. تولیدات این فاز شامل 50 میلیون متر مکعب گاز در روز، 80 هزار بشکه میعانات گازی، حدود یک میلیون تن گاز مایع LPG در سال، یک میلیون تن اتان و 400 تن گوگرد در روز است. در مجموع ارزش این محصولات حدودا 20 میلیون دلار در روز می شود. گاز شیرین این پروژه به شبکه ارسال می شود و میعانات، گاز مایع و گوگرد آن صادر می‌شود. ارزش افزوده‌ای که از قبال تولید اتان برای صنایع پایین دستی داریم، بسیار قابل توجه است. نکته ای که باید عرض کنم آن است که به رغم تشدید تحریم‌ها در سال‌های اخیر، توانستیم با درایت و مدیریت ارشد شرکت نفت ایران و شخص آقای وزیر، این پروژه را با کیفیت مناسبی به اتمام برسانیم و الحمد الله بدون هیچگونه خسارت جانی که گاهی در پروژه‌ها اتفاق می افتد، این پروژه به سرانجام رسید و وارد مدار تولید شد.
در این طرح حدودا 166 میلیون نفر ساعت کار ایجاد شده است، یعنی اگر از دید اشتغال زایی به این پروژه نگاه شود، در 70 ماه فعالیت، روزانه 6 هزار و 500 نفر در این طرح به صورت متوسط کار کرده اند. البته ما در پیک فعالیت‌ها حدود 11 هزار و 500 نفر مشغول به کار داشتیم.
علاوه بر ارزش محصولات با ارزش، یکی از دستاوردهای مهم این پروژه این بود که مجموعه پتروپارس، به خصوص شرکت پتروپارس ایران و همچنین شرکت تاسیسات دریایی توانستند یک طرح عظیم را مدیریت کنند که شامل 4 پروژه بزرگ حفاری، سکوهای دریایی، خطوط لوله دریا و پالایشگاه خشکی است. مدیریت این کار و مدیریت فصول مشترک بین 4 بخش پروژه و خود پروژه‌ها واقعا توان بالایی می طلبید که الحمدالله توانستند به نحو احسن این کار را انجام بدهند. این امر نشان از ارتقای توان مدیریتی کشور دارد که متخصصان داخلی بتوانند یک مگاپروژه را در ایران با این شکل و با این زمان بندی انجام دهند.
پیش از فاز 19 پارس جنوبی، معمولا پروژه‌های عظیم نفتی با مشارکت پیمانکاران خارجی به سرانجام رسیده است، در حالی که این پروژه بدون حضور هیچ پیمانکار خارجی و با تکیه بر دانش داخلی به سرانجام رسیده است، برای رسیدن به این موفقیت چه برنامه ریزی صورت گرفت؟
پارس جنوبی را می توان یک دانشگاه دانست، زمانی که فاز 1 تا 10 را که شروع کردیم از ابتدا به صورت خالص با شرکت‌های بین المللی کار می کردیم. بعدا به صورت مشارکت ایرانی-خارجی و بعد از تحریم‌ها به صورت خالص با پیمانکاران ایرانی کار کردیم. یعنی از ابتدا تا انتها توسط پیمانکاران ایرانی انجام شد. بنابراین افزایش توان پیمانکاران ایرانی را در این طرح‌ها به وضوح مشاهده می کنیم. مهمتر از آن سهم داخل است که در فاز 2و3 پارس جنوبی سهم داخل حدودا 30 درصد بود. در حالی که در همین فاز 19 سهم داخل 63 درصد شده است. یعنی در اثر افزایش توان مدیریت ایرانی، سهم داخل دو برابر شده است. به عبارت دیگر در فاز 19 دو سوم 5 میلیارد در داخل مملکت هزینه و سرمایه‌گذاری شده است. این باعث می شود که سازندگان و شرکت‌های داخلی ما ارتقا پیدا کنند و می تواند روی آینده صنعت کشور اثربخش باشند.
اگر بخواهید مقایسه‌ای داشته باشید بین این پروژه که تماما توسط ایرانیان انجام شده با پروژه‌هایی که با مشارکت خارجی انجام شده، آیا کیفیت کار تغییری داشته است؟
به نظر من هر پروژه ای را باید در ظرف زمان خودش مطالعه کرد. برای مثال فازهای 2و3 که توسط شرکت توتال اجرا شد یا فازهای 4 و 5 که توسط شرکت انی اجرا شد، در شرایط بسیار مناسبی انجام شد، اما فاز 19 پارس جنوبی در بدترین شرایط بین المللی اجرا شد که تحریم‌ها به ما فشار می آورد و کالا داده نمی شد. به لحاظ اجرایی، شرکت‌های بین المللی با ما همکاری نمی کردند. بنابراین علاوه بر این ما نقش شرکت‌های ایرانی را پر رنگ کردیم، در شرایط بسیار سخت تر این پروژه را اجرا کردیم که یکی از دستاوردهای این طرح است.
به نظر شما مهمترین ویژگی فاز 19 نسبت به سایر طرح‌ها در چیست؟
ما معمولا پروژه‌ها را با گاز ترش 6و7و8 راه اندازی می کنیم و بعد از مدتی گاز دریا را می آوریم. خوشبختانه در فاز 19 این کار مستقیما با خوراک دریا انجام شد که در نوع خود بی نظیر بود و برای اولین بار بود که کار پالایشگاه با گاز مخزن شروع شد.
برداشت از مخزن برای ما در اولویت است. اگر بخواهیم از مخزن 6و7و8 گاز بیاوریم و شیرین کنیم، زیاد اهمیتی ندارد. چیزی که مهم است باید سعی کنیم مقدار بیشتری از میدان مشترک (به خصوص بلوک‌های مرزی) برداشت داشته باشیم و فاز 19 هم یکی از طرح‌هایی که در مرز میدان مشترک قرار دارد.
در سخنانتان اشاره داشتید که این پروژه بدون هیچ خسارت جانی انجام شد، اهمیت رعایت ایمنی، بهداشت و حفظ محیط زیست در پروژه‌های نفتی چیست؟
شرکت نفت و گاز پارس استانداردهای بسیار سختگیرانه‌ای را در اجرا و بهره برداری پالایشگاه‌ها رعایت می کند و فاز 19 هم از این موضوع مستثنی نبوده است. خوشبختانه این پروژه در سال 94 جایزه بهترین HSE در پارس جنوبی را گرفت و به لحاظ ایمنی و مسائل زیست محیطی و موارد نیروی انسانی از همه سرآمد بود. در طول پروژه نیز به همین ترتیب بود.
فکر می کنید راه اندازی و اجرای پروژه‌های پارس جنوبی و به خصوص فاز 19 چه تاثیری در زندگی مردم دارد؟
اگر بخواهم موضوع را خیلی ساده کنم، گاز مصرفی هر یک از استان‌های کشور به صورت متوسط حدود 25 میلیون متر مکعب است، در حالی که گاز تولیدی فاز 19 حدود 50 میلیون متر مکعب است. به عبارت دیگر فاز 19 به تنهایی گاز دو استان بزرگ کشور را تامین می کند. در فصول سرد سال، اگر برای هر کدام از سکوها به هر دلیلی مشکلی بوجود بیاید، یا پالایشگاه از سرویس خارج شود، گاز مصرفی دو استان را با مشکل مواجه می کند. بنابراین تبعات و اثرات این پروژه مشخص می شود. ما عموما در کشور از سوخت‌های مایع استفاده نمی کنیم و متکی به مصرف گاز شده‌ایم. در نتیجه باید به عنوان متولی گاز در کشور، تولید گاز را تضمین کنیم. بنابراین فاز 19 در این زمینه کمک کرد که این ضمانت را ارتقا دهیم.
به عنوان مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس که مهم ترین متولی پارس جنوبی است، عملکرد شرکت پتروپارس را چگونه می بینید؟
الحمد الله شرکت پتروپارس به بلوغ خود رسیده است و اکنون شرکتی است که می تواند به راحتی پروژه‌های عظیمی مثل فاز 19 را با کیفیت، زمان‌بندی و هزینه مناسب اجرا کند. این واقعا رشد پتروپارس را نشان می دهد.
همانطور که می دانید فاز 19 اولین پروژه ای بود که این شرکت به صورت EPC وارد عمل شد، تا قبل از آن تماما به صورت بیع متقابل بود و به صورت کارفرمایی عمل می کرد. این اولین بار بود که در فاز 19 خودش وارد گود شد و توانست روسفید بیرون بیاید. ما واقعا نگران بودیم که پتروپارس که تجربه EPC ندارد آیا می تواند در فاز 19 موفق شود که الحمدالله موفق شد و توانست این کار را به سرانجام برساند.
به نظر من هر پروژه ای را باید در ظرف زمان خودش مطالعه کرد. برای مثال فازهای 2و3 که توسط شرکت توتال اجرا شد یا فازهای 4 و 5 که توسط شرکت انی اجرا شد، در شرایط بسیار مناسبی انجام شد، اما فاز 19 پارس جنوبی در بدترین شرایط بین المللی اجرا شد که تحریم‌ها به ما فشار می آورد و کالا داده نمی شد. به لحاظ اجرایی، شرکت‌های بین المللی با ما همکاری نمی کردند. بنابراین علاوه بر این ما نقش شرکت‌های ایرانی را پر رنگ کردیم، در شرایط بسیار سخت تر این پروژه را اجرا کردیم که یکی از دستاوردهای این طرح است.
