برآورد تابع تقاضای جهانی گاز طبیعی ایران با استفاده از داده های پانل

ایران از لحاظ حجم ذخایر گاز طبیعی با در اختیار داشتن 15 درصد ذخایر جهان در رتبه دوم (بعد از روسیه که 40 درصد ذخایر جهان را در اختیار دارد) قرار دارد. در سال‌های اخیر تلاش‌های زیادی برای اکتشاف، استخراج، پالایش، فرآوری و عرضه آن صورت گرفته است. جایگاه بخش انرژی خصوصاً گاز طبیعی در اقتصاد کشور و اهمیت و ضرورت برنامه‌ریزی در این بخش نشان‌دهنده اهمیت بررسی‌های جامع و دقیق عرضه و تقاضای انرژی در کشور است.

در این پژوهش با بررسی مقادیر مصرف گاز طبیعی در بخش‌های مختلف شامل مصارف انرژی و غیر انرژی مانند احیا در صنعت فولاد و تزریق مجدد به چاه‌های نفت و سایر مطالعات انجام‌شده برای پیش‌بینی عرضه و تقاضای گاز طبیعی در ایران، توانایی تولید بیش از نیاز کشور و تبدیل واردات سال‌های گذشته به صادرات در سال‌های آینده را ارزیابی خواهیم کرد. از طرفی قیمت جهانی گاز طبیعی نیز در سال‌های اخیر افزایش چشمگیری را تجربه کرده و باعث شده سایر کشورها برای خرید گاز طبیعی ایران حساسیت بیشتری از خود نشان دهند. لذا برای سیاست‌گذاری در این عرصه باید تابع تقاضای واردات گاز طبیعی کشورمان برآورد گردد.

اما با توجه به اینکه در سال‌های گذشته، تجارت گاز طبیعی با بسیاری از این کشورها نداشته‌ایم و در سایر موارد نیز خالص صادرات گاز طبیعی نوسانات زیادی داشته و بعضاً منفی نیز بوده است، بررسی این امر با استفاده از آمار صادرات گاز میسر نیست. لذا برای برآورد تابع تقاضا ابتدا به امکان‌سنجی صادرات گاز به یکایک این کشورها می‌پردازیم و سپس با استفاده از نتایج این بررسی، تقاضای گاز طبیعی در کشورهای مورد تأیید را به عنوان جانشینی (پروکسی) از تقاضای واردات گاز طبیعی کشورمان برآورد می‌کنیم.

از آنجا که تقاضای این کشورها همگن نیست، باید برای بررسی همزمان تقاضای کشورهایی که از ایران گاز طبیعی وارد می‌کنند، از داده‌های پانل استفاده شود. نتایج حاکی از بی‌کشش بودن تقاضای گاز طبیعی نسبت به قیمت است. ضمن اینکه تقاضای دوره قبل و تولید ناخالص داخلی بیشترین تأثیر را بر تقاضای گاز طبیعی کشورمان دارد.

استاد راهنما: حسین عباسی نژاد