ایران تاثیرگذاری خود در بازار نفت را از دست داده

زمانی که رییس جمهور ایالات متحده در ماه مه اعلام کرد که از توافق هسته‌ای که باراک اوباما به همراه 5 کشور دیگر با ایران به آن رسیده بودند، خارج می‌شود و تحریم‌ها علیه این کشور را از سر می‌گیرد، پتانسیل یک بحران سیاسی در دنیا به وجود آمد.

به گزارش «انرژی امروز» نیویورک تایمز در مقاله‌ای نوشت: اگر این رویکرد دونالد ترامپ کارآمد بود، باید قیمت نفت به شدت افزایش می‌یافت و اقتصاد آمریکا را با مشکل مواجه می‌کرد. اگر این رویکرد ناکارآمد بود، شرکت‌های بین‌المللی تجارت با ایران را ادامه می‌دادند و جمهوری اسلامی ایران صدمه‌ای نمی‌دید، جسورتر می‌شد و برنامه هسته‌ای خود را ادامه می‌داد.

نیویورک تایمز معتقد است این سیاست ترامپ موثر بوده است بدون این که پی‌آمدهای ناخوشایند خود را بر جا بگذارد.

نیویورک تایمز معتقد است این سیاست ترامپ موثر بوده است بدون این که پی‌آمدهای ناخوشایند خود را بر جا بگذارد.

این مقاله در ادامه می‌نویسد: دو ماه قبل از اینکه تحریم‌های نفتی ایالات متحده علیه ایران اجرایی شود، صادرات نفت ایران به شدت کاهش یافته است. شرکت‌های بین‌المللی نفت، مخصوصا شرکت‌هایی که متعلق به کشورهایی هستند که هنوز به توافق برجام با ایران ادامه می‌دهند، مذاکرات خود با ایران را متوقف کرده‌اند.

و از همه مهمتر این‌که قیمت نفت در ایالات متحده به طور نرمال افزایش یافته در حالی که قیمت بنزین لزوما ثابت مانده است. قیمت کنونی نفت به حدود 80 دلار در هر بشکه رسیده، یعنی 60 دلار کمتر از قیمتی که یک دهه پیش داشت.

ترامپ دقیقا عکس آن کاری را انجام می‌دهد که کارشناسان می‌گویند و به نظر می‌رسد موفق هم شده است

میشائیل لینچ، از موسسه تحقیقات استراتژیک انرژی و اقتصاد، می‌گوید «رییس جمهور ترامپ دقیقا عکس آن کاری را انجام می‌دهد که کارشناسان می‌گویند و به نظر می‌رسد موفق هم شده است».

حال که جمهوریخواهان در پی کنترل کنگره هستند، نشانه‌های نهایی موفقیت سیاست خارجی، برای ترامپ مزیت‌هایی به همراه دارد. رییس جمهور و قانون گذاران موافق او با در دست داشتن مدارکی که نشان می‌دهد رویکرد غیرمعمول ترامپ در دیپلماسی خارجی بسیار کارآمد و بسیار کم هزینه‌تر از رویکرد دموکرات‌ها بوده، می‌توانند بر رفتار تهاجمی خود در برابر ایران بیشتر تکیه کنند.

نیویورک تایمز در ادامه می‌نویسد: البته اگر ایران هم برای جبران این رویکرد آمریکا، از حملات سایبری و یا حتی نظامی خود استفاده کند، گروه‌های نظامی در عراق را پشتیبانی کند یا برنامه هسته‌ای خود را دوباره آغاز کند، در این صورت این تاکتیک کابینه ترامپ هم به کل به فنا خواهد رفت.

به اعتقاد نویسنده نیویورک تایمز، مهمترین دلیل برای اشتباه بودن پیش‌بینی افزایش شدید قیمت نفت این است که نفت به مقدار بسیار زیاد در همه جای دنیا وجود دارد. ایالات متحده حالا تبدیل شده است به یکی از بزرگ‌ترین صادر کنندگان نفت و بسیار بیشتر از دو میلیون بشکه نفتی که ایران امسال تولید کرده است، نفت صادر می‌کند.

تنش تجاری و مشکلات اقتصادی در کشورهای در حال توسعه مثل ترکیه و آرژانتین هم باعث شده است تقاضا برای انرژی هم کاهش داشته باشد.

موضوعی که به نفع ترامپ تمام شده است این است که هرچند دولت‌های اروپایی و آسیایی با خروج ایالات متحده از توافق برجام مخالف بودند، اما بسیاری از شرکت‌های تجاری این کشورها حساب کتاب جداگانه‌ای از دولت‌هایشان دارند

دیگر موضوعی که به نفع ترامپ تمام شده است این است که هرچند دولت‌های اروپایی و آسیایی با خروج ایالات متحده از توافق برجام مخالف بودند، اما بسیاری از شرکت‌های تجاری این کشورها حساب کتاب جداگانه‌ای از دولت‌هایشان دارند. آنها به این نتیجه رسیده‌اند به خطر انداختن سرمایه و داد ستد با ایالات متحده در مقابل تجارت با ایران، چندان سودی به حالشان نخواهد داشت.

تا زمانی که ترامپ از توافق هسته‌ای با ایران خارج نشده بود، کشورهای غربی این توافق را یک موفقیت قلمداد می‌کردند. ایران در مقابل محدودیت‌های شدید در برنامه هسته‌ای خود و نظارت‌های بین ‌المللی برای آن، اجازه یافت تا دوباره وارد بازار جهانی نفت شود. این توافق محدودیتهای شرکت‌های خارجی برای انجام تجارت با ایران را برداشت و به این کشور اجازه داد تا به دارایی‌های خارجی خود دست یابد.

بعد از چهارم نوامبر، شرکت‌هایی که از ایران نفت می‌خرند یا نفتکش‌های ایرانی را بیمه می‌کنند از بازار آمریکا و سیستم بانکی این کشور کنار گذاشته می‌شوند مگر اینکه معافیت‌هایی از ایالات متحده کسب کنند.

ترامپ می‌گوید تحریم‌های ایران به خاطر دخالت این کشور در سوریه، یمن و دیگر کشورها وضع شده است.

ایران دیگر تاثیرگذار قیمت نفت نیست

به اعتقاد نیویورک تایمز، ایران تاثیر گذاری خود در قیمت نفت را از دست داده، نتوانسته چون دیگر کشورها صنایع نفت خود را کامل کند و با تکنولوژی‌های پیشرفته پیش رود.

در ابتدای قرن حاضر، مقامات ایرانی می‌توانستند بازار نفت را با تحرکات نظامی تحت تاثیر قرار دهند یا مثلا اشاره کنند که عرضه نفت را محدود خواهند کرد. آن موقع، تولید نفت آمریکا در حال کاهش بود و تقاضای جهانی نفت در حال افزایش

در ابتدای قرن حاضر، مقامات ایرانی می‌توانستند بازار نفت را با تحرکات نظامی تحت تاثیر قرار دهند یا مثلا اشاره کنند که عرضه نفت را محدود خواهند کرد. آن موقع، تولید نفت آمریکا در حال کاهش بود و تقاضای جهانی نفت در حال افزایش.

آما آن روزها گذشته است. همچون ایالات متحده، کشورهای دیگری چون کانادا و برزیل هم نفت بیشتری صادر می‌کنند. روسیه و عربستان و عراق هم تولید خود را افزایش داده‌اند و قیمت نفت را کنترل می‌کنند. عربستان سعودی و همپیمانانش در خلیج فارس حالا از حمایت از تحریم‌ های آمریکا علیه ایران بسیار خوشحال هستند، ایران رقیب آنهاست و این کشورها صادرات نفت را افزایش داده‌اند.

بین ماه ژوئن و اوایل ماه سپتامبر، صادرات نفت ایران 25 درصد یا 600 هزار بشکه در روز کاهش یافته است، بنابراین صادرات نفت کشورهای عربی به عنوان یک بافر در بازار نفت عمل می‌کند. انتظار می‌رود با اجرای تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران، صادرات نفتی این کشور نیم میلیون بشکه در روز کاهش یابد. کارشناسان می‌گویند در سال 2019 کل صادرات نفت ایران از 2.7 میلیون بشکه در روز سال جاری به کمتر از یک میلیون بشکه خواهد رسید. بنابراین صادرات ایران کمتر از یک درصد کل صادرات جهانی نفت خواهد بود. در حالی که در اوایل سال جاری ایران سهم 3 درصدی در این بازار داشت.

نیویورک تایمز ادامه می‌دهد: ایران سال گذشته 50 میلیارد دلار درآمد نفتی داشت و از نظر ارزش محصولات نفتی و پتروشیمی 70 درصد کل صادرات ایران را به خود اختصاص داده بودند.

امی میرز جف، کارشناس انرژی در انجمن روابط خارجی می‌گوید: اهرم نفتی که ایران در اختیار داشت، نه تنها کاسته شده بلکه دیگر باز نخواهد گشت. حالا دیگر کسی نگران از دست دادن تجارت خود در ایران نیست. کسی نگران کم شدن عرضه نفت از سوی ایران نیست.

اهرم نفتی که ایران در اختیار داشت، نه تنها کاسته شده بلکه دیگر باز نخواهد گشت. حالا دیگر کسی نگران از دست دادن تجارت خود در ایران نیست. کسی نگران کم شدن عرضه نفت از سوی ایران نیست

تحریم‌ها آنقدر سنگین هستند که حتی شرکت‌هایی که کشورهایشان مخالف رویکردهای ترامپ هستند هم از ایران خارج می‌شوند.

کره جنوبی، سومین بازار بزگ نفت ایران در سال گذشته، در حالی که در ماه جولای 194 هزار بشکه در روز نفت از ایران خریداری کرده بود در ماه آگوست خرید خود را به نصف کاهش داده است. صادرات نفت به فرانسه و ژاپن هم کاهش یافته است.

شرکت نفت اتریش، OMV، توافق خود با شرکت ملی نفت ایران برای ارزیابی میادین نفتی این کشور را لغو کرده است. شرکت نفتی هلنیک یونان، رپسل اسپانیا و انی ایتالیا هم خرید نفت از ایران را لغو کرده‌اند.

بنیاد دفاع دموکراسی، یک موسسه محافظه‌کار در واشینگتن، به این نتیجه رسیده است که 71 شرکت خارجی برنامه ریزی برای خروج از ایران دارند، 19 شرکت فعلا قصد ماندن دارند و 142 شرکت هم هنوز تصمیمی نگرفته‌اند.

دیوید ادسنیک، مدیر این مرکز تحقیقاتی می‌گوید «شرکت‌های بزرگ بین‌المللی از خود می‌پرسند که باید با چه خطراتی مواجه شوند. حتی اگر شرکتی هیچ تجارتی با آمریکا نداشته باشد، ممکن است از سیستم مالی کنار گذاشته شود و این چیزی نیست که یک شرکت در سطح جهانی بتواند از عهده عواقبش برآید.

اما دیگر کاهش بزرگ خرید نفت ایران در هند اتفاق افتاده است. هند دومین خریدار بزرگ نفت ایران بعد از چین است. صنایع ریلیانس، بزرگ‌ترین دارنده صنایع پالایشگاهی هند، گفته است که زمانی که تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران برقرا شود، خرید نفت از ایران را متوقف خواهد کرد. و بانک ملی هند، بزرگ‌ترین بانک این کشور، گفته است احتمالا پرداخت خرید نفت از ایران را برای این شرکت انجام ندهد.

  نیویورک تایمز می‌نویسد: مقامات آمریکایی شرکت‌های خصوصی و دولتی را اجیر می‌کنند تا از سیاستمداران خود بخواهند روابط اقتصادی خود را با ایران قطع کنند و در مقابل نفت بیشتری از آمریکا بخرند.

مقامات آمریکایی شرکت‌های خصوصی و دولتی را اجیر می‌کنند تا از سیاستمداران خود بخواهند روابط اقتصادی خود را با ایران قطع کنند و در مقابل نفت بیشتری از آمریکا بخرند

مایک پمپئو، وزیر امور خارجه ایالات متحده، طی دیداری که در ماه جاری از هند داشت گفت که آمریکا به دنبال قطع کامل صادرات نفت ایران است هرچند به کشورها مهلت می‌دهد تا تامین کنندگان نفت خود را عوض کنند.

به گفته پمپئو «تمامی کشورها باید خرید نفت از ایران را به صفر برسانند و الا تحریم خواهند شد».

اما به اعتقاد نیویورک تایمز، این تحریم‌ها به شرکت‌های چینی و روسی امکان خواهد داد تا جایگزین شرکت‌های غربی در ایران شوند. بعد از این که واشینگتن تصمیم گرفت هیچ معافیتی برای کشورها قائل نشود، غول نفتی توتال قرارداد خود برای توسعه پارس جنوبی را لغو کرد و در نتیجه شرکت نفتی CNPC چین بخت سرمایه‌گذاری در ایران را به دست آورد.

به اعتقاد نیویورک تایمز، این تحریم‌ها به شرکت‌های چینی و روسی امکان خواهد داد تا جایگزین شرکت‌های غربی در ایران شوند

چین روزانه نیم میلیون بشکه نفت از ایران وارد می‌کند و می‌تواند بهتر از دیگر کشورها در مقابل تحریم‌های آمریکا مقاومت کند. دلیل این امر این است که این کشور پالایشگاه‌های کوچکی دارد و بانک‌های داخلی آن کوچکند و یا با آمریکا تماسی ندارند.

اما روسیه مشکل دیگری است.

گاز پروم و روس نفت، دو شرکت بزرگ دولتی نفت و گاز روسیه، مذاکراتی با وزارت نفت ایران داشته‌اند که ارزش آنها به 10 میلیارد دلار می‌رسد.

ایران هم به نوبه خود از پا ننشسته است. ایران به جای آن که تولید نفت را کاهش دهد که این خود باعث می‌شود چاه های نفتش آسیب ببینند، توسط شرکت ملی نفتکش، نفت را بر روی دریا و در سوپرتانکرهای خود ذخیره می‌کند. ایران می‌تواند نفتش را زمینی و از طریق افغانستان و پاکستان قاچاق کند و یا برای دور زدن تحریم‌ ها، نفت خود را با شرکت های خریدار تهاتر کند.

ایران می‌تواند نفتش را زمینی و از طریق افغانستان و پاکستان قاچاق کند و یا برای دور زدن تحریم‌ ها، نفت خود را با شرکت های خریدار تهاتر کند

تراکنش‌های بین الملی معمولا با دلار انجام می‌شود که همین امر موجب می‌شود تحریم های آمریکا قوت بگیرند. با گذشت زمان، تجارت نفت ایران می‌تواند به سوی دیگر ارزها تغییر جهت دهد مخصوصا «رنمینبی» چین [همان یوان چین].

حسن روحانی، رییس جمهور ایران اخیرا در تلویزیون این کشور گفته است «ما تمام امکانات خود را برای تولید و صادرات نفت به کار خواهیم گرفت. نفت خط مقدم ایستادگی و مقاومت ماست».