مفاهمه بر سر آمار و اطلاعات پایه نداریم

وزیر نیرو می گوید: کمرنگ کردن مناقشات محلی بر سر آب، نیازمند «مفاهمه بر سر آمار و اطلاعات پایه»، «مدیریت حوضه های آبریز» و «اصلاح مصرف» است.

رضا اردکانیان معتقد است: «مفاهمه بر سر آمار و اطلاعات پایه»، «مدیریت حوضه های آبریز» و «اصلاح مصرف» سه عرصه ای است که با بکارگیری آنها، زمینه بروز تنش بر سر آب از بین می رود.

مناقشات محلی آب از سالها پیش در کشور به وجود آمده و در سالهای اخیر تشدید شده است؛ به نظر شما چه نسخه ای می توان برای این بیماری نوشت؟

کمرنگ کردن این مناقشات مستلزم سه نوع دارو است؛ داروی نخست این است که دستگاه های مسوول در استان ها نسبت به عدد و رقم هایی که ذکر می شود اطمینان خاطر داشته باشند و مفاهمه ای در این زمینه وجود داشته باشد؛ برای این کار، در قالب کارگروه ملی سازگاری با کم آبی در صدد تهیه طرح های آمایش آب محور برای همه استان ها هستیم.

برای تهیه طرح آمایش آب محور به مشارکت همه دستگاه ها و همچنین همکاری نیروهای دانشگاهی و متخصص همه استان ها نیاز است تا در انتها، تصویری روشن و مورد توافق از منابع و مصارف به دست بیاوریم و از آن پس، برنامه توسعه استان ها بر اساس آن انجام شود.

داروی دوم، مدیریت حوضه های آبریز است؛ ما کم کم به سمتی می رویم که در عین وجود ساختارهای استانی، برنامه ریزی هایمان را در مقیاس حوضه های آبریز انجام دهیم؛ یعنی اصلی ترین عنصر مدیریت آب را قلمرو طبیعی آب که حوضه آبریز است انتخاب خواهیم کرد؛ این کار به حکم قانون نیاز دارد و مستلزم همکاری همه دستگاه هاست.

داروی سوم این است که بپذیریم حتی اگر داروهای اول و دوم فراهم شد، ما در شیوه مصرف باید بازنگری داشته باشیم؛ این بازنگری باید در همه بخش های کشاورزی، صنعت، شرب و بهداشت صورت گیرد؛ با مصرف صحیح می توانیم به گونه ای عمل کنیم که حقابه های زیست محیطی تامین و زمینه بروز تنش برطرف شود.

در ارتباط با اصلاح مصرف در بخش کشاورزی، کارگروه ملی سازگاری با کم آبی تصمیم گرفت که از کشت برنج در استان های بجز گیلان و مازندران جلوگیری شود، در این ارتباط چه اقداماتی انجام شده و چه چشم اندازی وجود دارد؟

کشت برنج در غیراستان های شمالی کشور توسط وزارت جهادکشاورزی ممنوع اعلام شده اما استقرار این سیاست و برنامه مستلزم مراحلی است؛ این سیاست قرار است در طول سه سال با در نظر گرفتن معیشت جایگزین برای کشاورزان و همچنین انتخاب الگوی کشت جایگزین اجرایی شود.

بر اساس این سیاست، سیستم کشت برنج در نواحی شمالی کشور – که شرایط اقلیمی مناسبی برای این محصول دارند – باید بهبود پیدا کند و در سایر مناطق عملا کشاورزان به سمت کشت های جایگزین بروند.

بجز استان های گیلان و مازندران، برنج در چه سطحی کشت می شود؟

آمار و ارقام دقیقی در این خصوص منتشر نشده است اما گزارش ها حاکی از این است که در حدود 170 هزار هکتار از اراضی استان های غیرشمالی کشور برنج کشت می شود؛ این استان ها نوعا در مناطقی هستند که مشکل کم آبی هم دارند.

دولت چه برنامه ای برای کشت جایگزین و تامین معیشت این کشاورزان دارد؟

به مرور برنامه هایی اجرا خواهد شد که عملا کشاورزان صرفه اقتصادی را در این ببینند که به کشت های جایگزین روی بیاورند. وزارت جهادکشاورزی برنامه مفصلی در این زمینه دارد و دولت هم از آن حمایت می کند.

در مورد حوضه های آبریز دیگر، هیات دولت مدتی پیش مصوب کرد در حاشیه دریاچه ارومیه کشاورزی جدید ایجاد نشود اما گفته می شود از آن زمان تاکنون 21 هزار هکتار به کشاورزی حاشیه دریاچه ارومیه اضافه شده است؟ آیا این خبر صحت دارد؟

عدد دقیق را اکنون ندارم اما متاسفانه اصل موضوع توسعه کشاورزی در حاشیه دریاچه ارومیه وجود دارد که امیدواریم با اقدام های ستاد احیای دریاچه ارومیه و همکاری همه دستگاه ها به ویژه حمایت و پشتیبانی درسطح استانها، دیگر این خونریزی داخلی را نداشته باشیم.

وزارت نیرو 13 برنامه برای مدیریت مصرف – در آب و برق – در نظر گرفته که یکی از این برنامه ها، اصلاح تعرفه های مشترکان پرمصرف است؛ در این ارتباط چه اقداماتی انجام شده است؟

با اصلاح تعرفه برای پرمصرف ها به دنبال این هستیم که کاری کنیم تا مشترکان پرمصرف ترجیح بدهند مصرف خود را کاهش دهند؛ هدف از افزایش تعرفه پرمصرف ها به دست آوردن درآمد بیشتر نیست، بلکه این هدف را دنبال می کند که این بخش از مشترکان مصرف خود را کاهش دهند.

وزارت نیرو حتی به دنبال این است که سیستمی تشویقی برای مشترکان کم مصرف تعریف کند تا آنها به اندازه صرفه جویی در مصرف آب، عایدات اقتصادی داشته باشند.

این طرح در چه مرحله ای است؟

این پیشنهاد را در روزهای اخیر به دولت تقدیم کرده ایم و هم اکنون در مسیر بررسی است که قاعدتا به کمیسیون تخصصی دولت می رود و سپس، نتیجه بررسی ها تقدیم هیات دولت می شود.

جنابعالی در برنامه های تقدیمی خود به مجلس، به موضوع مدیریت توامان عرضه و تقاضا اشاره کرده اید؛ در این ارتباط تاکنون چه اقداماتی انجام شده است؟

نخست سعی کرده ایم که این گفتمان را در سطح مدیریت ارشد وزارت نیرو جا بیاندازیم؛ علاوه بر این، مرکز امور اجتماعی آب و انرژی را در وزارت نیرو تاسیس کرده ایم که این مرکز برنامه هایی را برای همکاری با شاخه علوم اجتماعی – به عنوان شاخه ای جدید در دستگاه مهندسی وزارت نیرو – آغاز کرده است.

سومین اقدام، ایجاد کارگروه ملی سازگاری با کم آبی است که اساس این کارگروه این است که موضوع آب مساله واحدی است که دستگاه ها نمی توانند به صورت جداگانه به آن بپردازند؛ تاکید کارگروه ملی سازگاری با کم آبی این است که مساله آب هم بین بخشی و هم چند انضباطی است؛ یعنی هم انضباط عرضه و هم انضباط تقاضا دارد.

در کمتر از یک سال اخیر، این گام ها برای مدیریت توامان عرضه و تقاضا برداشته شده که امیدواریم مطابق برنامه پیش برویم.