تحریم‌ها و دیوار کج پتروشیمی

سجاد عالی‌زاده| کارشناس صنعت نفت

در طی سال‌ها و ماه‌های اخیر و به خصوص با نزدیک شدن به آغاز رسمی بازگشت تحریم‌های نفتی ایالات متحده آمریکا، برخی از صاحبنظران، توسعه صادرات پتروشیمی را جایگزینی برای کمبود درآمدهای ارزی خام فروشی نفت دانسته اند.

در این نوشتار و در قالب چند بند فشرده، به غیرواقعی بودن این مدعا خواهیم پرداخت.

1. این راه حل در کوتاه مدت و حتی میان مدت 5 ساله، پوشش دهنده تمام کمبودهای ارزی ما نخواهد بود.

2. توسعه صنعت پتروشیمی، امری جدا از توسعه صنعت نفت در کلان قضیه نیست. اگر برای توسعه میدان، سرمایه و فناوری خارجی نیازمندیم، به طریق اولی برای صنعت پتروشیمی هم نیازمندیم و با توجه به تحریم‌ها، در مضیقه.

3. در توسعه پتروشیمی، باید به تقاضای بازار هم توجه کنیم. کشش تقاضای بازار، محدودیت اساسی ماست و ضمنا در این بازار، بی رقیب هم نیستیم و مسائل سیاسی در این بازار هم امکان مداخله دارند.

4. مدیریت صرفا تابلو محور (بورس محور) بنگاه‌های پتروشیمی در سال‌های اخیر، مانع توسعه زیرساخت‌ها و سرمایه گذاری متوازن بر روی مدیریت دارایی‌های فیزیکی این مجتمع‌ها شده است. متاسفانه هزینه‌های این غفلت تعمدی را در سالیان آتی خواهیم پرداخت. در تمام سالیان اخیر، دست اندرکاران این صنعت، هزینه‌های ناکارآمدی خود را پشت افزایش‌های یهویی نرخ برابری ارز پنهان کرده اند.

5. گسترش پارلمانتاریستی! صنعت پتروشیمی در پهنه سرزمینی کشور به جای توسعه متوازن و بر پایه ملاحظات فنی، اقتصادی و بازار در کنار سواحل کشور به عنوان صنعتی پر آب بر، این فرصت استراتژیک را به تهدید بالقوه امنیت ملی و محیط زیست کشور تبدیل کرده است.

متاسفانه هزینه فرصت‌های از دست رفته در کنار هزینه‌های آتی اجتماعی و اقتصادی تهدید سازی‌های کاشته شده، این صنعت را از هرگونه امکان مزیت سازی پایدار برای کشور تهی کرده است.

از این رو، دل بستن به صنعت پتروشیمی به عنوان جایگزین مطمئن و با دوام و تمام و کمالی برای درآمدهای ارزی خام فروشی نفت، در شرایط و مختصات حاضر، امیدی بس واهی می نماید.

خشت اول چون نهد معمار کج

تا ثریا می رود دیوار کج!