روسیه آتش جنگ بر سر گاز در اروپا را روشن می کند

شرکت‌های یونانی، بلغاری و ایتالیایی و سیاستمدارانشان در تقلا برای دریافت گاز از ترک استریم هستند و آلمان به شدت طرفدار نورد استریم 2 است. در حالی که کشورهایی چون لهستان و اوکراین مخالف وابستگی به گاز روسیه هستند که خود می‌تواند آتش اختلافات بین کشورهای اروپایی را شعله‌ورتر سازد.

به گزارش خبرنگار بین الملل «انرژی امروز» نوزدهم نوامبر، ولادیمیر پوتین، رییس جمهو روسیه دوشادوش رجب طیب اردوغان، رییس جمهور ترکیه خواهد ایستان تا تکمیل اولین زنجیره خط لوله ترک استریم را جشن بگیرد. این خط لوله زیردریایی 15.75 میلیارد متر مکعب گاز را از روسیه به ترکیه منتقل خواهد کرد.

این ظرفیت با تکمیل دومین زنجیره این خط لوله کامل خواهد شد. این خط لوله در انتهای سال 2019 به بهره برداری خواهد رسید.

هرچند عقب نشینی هایی در این طرح مشاهده شد اما منافع متقابل در تامین امنیت و تجارت این خط لوله باعث شد همکاری های بین روسیه و ترکیه در مقابل مخالفت‌های غربی مستحکم‌تر شود.

بخش اول خط لوله ترک استریم که تقریبا تکمیل شده است، در تحکیم روابط دو جانبه ترکیه و روسیه مهم است. بخش دوم آن البته مربوط به اروپا و بازار آن است و نشان دهند موفقیت استراتژی گازپروم در مقابه با مخالفت‌های اتحادیه اروپا و برخی کشورهای اروپایی است.

افزایش تنش‌ها بین روسیه و اوکراین و الحاق کریمه به روسیه، باعث شد مسکو در ساخت خط لوله ساوت استریم تجدید نظر کند. این خط لوله با دور زدن اوکراین از طریق بلغارستان 63 میلیارد متر مکعب گاز را به اروپا منتقل می کند.

قوانین غیرمتمرکز و مخالفت شدید هم از سوی بروکسل و هم چند کشور دیگر اروپایی باعث شد گازپروم اجرای خط لوله ساوت استریم را رها کرده و یک خط لوله کوچکتر اما به همان اندازه مهمتر یعنی ترک استریم را اجرا کند.

این استراتژی جواب داد چون شرکت های اروپایی برای مشارکت در آن دست و پا می شکستند.

حیاط خلوت ساوت استریم

مناقشه بر سر قیمت گاز بین گازپروم و شرکت «نفت و گاز اوکراین» در سال 2000، باعث شد که روسیه به کاهش وابستگی به انتقال گاز از این کشور بیندیشد.

پس از موفقیت نورد استریم، ساوت استریم مشتریان جنوب اروپا را مستقیما به منابع عظیم گازی روسیه وصل خواهد کرد.

اویل پرایس نوشته است که منتقدین می گویند گازپروم، شرکت دولتی روسیه، بر آن است تا اوکراین را از درآمد میلیارد دلاری تعرفه انتقال گاز از این کشور محروم کند و وضعیت این کشور را در مذاکرات مربوط به گاز شکننده سازد.

روسیه در مورد تضعیف موقعیت اوکراین می تواند از طریق کاهش اهمیت اوکراین در انتقال گاز عمل نماید.

مسکو اصرار دارد این پروژه برنامه بدخواهانه در مقابل اوکراین نیست بلکه هدف آن بهبود امنیت انرژی منطقه است.

در حالی که هم اولین و هم دومین بخش این خط لوله باعث کاهش میزان انتقال گاز از اوکراین شده و بنابراین دلایل سیاسی اهمیت این خط لوله واضح است.

گازپروم هنوز در مورد مسیر بخش دوم ترک استریم تصمیم نگرفته است: مسیر شمال به سوی حیاط خلوت ساوت استریم یا مسیر غرب به سوی یونان و در نهایت ایتالیا.

بلغارستان هم پیش از این ظرفیت خط لوله «ترنس بالکان» را به 15.75 میلیارد متر مکعب رساند تا بتواند کل حجم خط دوم را دریافت کند.

علی رغم اینکه سوفیا کاندید قوی برای این خط لوله به حساب نمی آید، از نقطه نظر استراتژیک این مسئله مهم است.     

هدف وسیله را توجیه می کند حالا چه روسیه به دلایل سیاسی فشار بر اوکراین را افزایش می دهد یا به دلیل تامین امنیت انرژی منطقه.

در مورد ترک استریم، هدف جایگزینی گازی است که اوکراین می‌آید تا گازپروم را به هدفش برساند.

دلیل اولیه برای مسیر غرب از طریق یونان هم بازار بزرگ ایتالیاست، درحالی که جنوب اروپا هم هنوز گاز مورد نیاز خود را از اوکراین دریافت می کند.

اصول سیاسی علیه اهداف اقتصادی

مسکو روابط سیاسی نزدیکی با یونان و ایتالیا دارد. نخست وزیر رم با سفر به مسکو گفته بود که تحریم های اروپا علیه روسیه، ضد تولید هستند.  اما او در پاسخ به این سوال که آیا ایتالیا تمدید تحریم های اروپا علیه روسیه را که در ماه دسامبر امسال منقضی خواهد شد را وتو می کند یا نه، پاسخ نداد.

این که این انتخاب بر یونان یا ایتالیا چه تاثیری خواهد داشت معلوم نیست.

انتقال متقابل فعلی بین ترکیه و یونان  6 میلیارد متر مکعب است و بالاترین ظرفیت آن 10 میلیارد متر مکعب است. بنابراین یک ظرفیت اضافی بدون استفاده از هر نوع سرمایه گذاری وجود دارد.

از طرفی روسیه برنامه هایی برای خط لوله ترکیه-یونان-ایتالیا یا خط لوله «خدای دریا» دارد که بعد از شکست خط لوله آدریاتیک یا TAP بر روی آن کار خواهد کرد.

از جنبه اقتصادی، به نظر می‌آید این خط لوله ها کمک به بزرگتر کردن و ثروتمندتر کردن بازار جنوب اروپاست.

اما هزینه های بالای ساخت یک خط لوله زیر دریا و رقابتی که از سوی TAP وجود دارد آن را کمتر قابل باور می کند. برنامه و سرمایه گذری TAP آماده است. علاوه بر آن کنسرسیوم مسوول این خط لوله، اتحادیه اروپاست که گازپروم قدرت پیشی گرفتن از آن را ندارد.

موفقیت گازپروم

هرچند ظرفیت ترک استریم نسبت به ساوت استریم نصف است، این خط لوله پتانسیل بالایی برای تاثیر بر بازار اروپا را دارد.

علی رغم تلاش‌هایی که بروکسل برای متوقف کردن این پروژه روسی در اروپا انجام داده است، به نظر می رسد مسکو به موفقیت خود ایمان دارد: نورد استریم 2 آماده ساخت است، اخیرا مرحله اول ترک استریم آماده شده و مرحله دوم آن هم به زودی آغاز می شود.

آنچه که در مورد مرحله دوم این خط لوله مهم است، تقلایی است که شرکت‌های یونانی، بلغاری و ایتالیایی و سیاستمداران آن برای دریافت گاز از ترک استریم انجام می دهند.

هر روز که می گذرد مشخص می شود این خط لوله تکمیل خواهد شد.