برای آب خون بر زمین می‌ریزد
سعید ساویز | روزنامه‌نگار و کارشناس حوزه انرژیعدم اقبال اوپک در ثبات قیمت نفت و جلوگیری از سقوط ان این روزها موجب شده است که زمزمه‌های زیادی مبنی بر پایان عصر نفت و افول ستاره اوپک به گوش برسد. اما آیا این اولین بار است که سازمان همکاری کشورهای صادرکننده نفت دچار بحران شده است؟ با نگاهی به تاریخچه و علل پیدایش اوپک مشاهده می‌شود که این سازمان فراز و نشیب‌های بسیاری را از آغاز تا به امروز راپشت سر گذاشته است؛ مثلا دهه 60 قرن بیستم را دوران تدافعی اوپک و دهه 70 میلادی را دوران تهاجمی آن می‌نامند و یا بد نیست به خاطر آوریم که تجاوزعراق به خاک ایران و جنگ هشت ساله در اواخر دهه 70 و اوایل دهه 80 تنها جنگ دو همسایه نبود بلکه نبردی میان بوجودآورنده اوپک و اصلی‌ترین کشور غیرعرب آن بود که البته نه این بحران و نه بحران حمله عراق به کویت و نه حتی جنگ خلیج فارس نتوانست اوپک را از پای درآورد. و به قولی اوپک بحرانهای زیادی را تا به امروز پشت سر گذاشته و کماکان تعیین‌کننده بازاراست.
با افزایش روز افزون نیاز به انرژی در جوامع در حال توسعه و استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته بسیاری از کشورها از جمله کشورهای پرجمعیت در حال توسعه با استخراج نفت و گاز از منابع غیر متعارف بخشی از نیاز خود را از داخل فراهم می‌کنند. برخی از کشورها نیز مانند امریکا تولید نفتشان از مخازن نا متعارفی مانند نفت شیل آنقدر زیاد است که اگر قیمت نفت چنان بالا برود که تولید از آنها به صرفه باشد می‌تواند بازار نفت اوپک را ویران کند و باعث افت شدید قیمت‌ها بر اثر عرضه بیش از تقاضا شود. از سویی نیاز کشورهایی مانندعراق، نیجریه، لیبی و برزیل به پول نفت آنقدر زیاد است که تولید نفت آنها در مقیاسی زیادتر از تحمل بازارعاملی دیگر برای کاهش قیمت‌هاست.
الودگیهای بوجود آمده حاصل از مصرف سوخت‌های فسیلی، افزایش میزان دی اکسید کربن در جو که باعث تشدید پدیده گازهای گلخانه ای فزاینده می‌شود و گرم شدن کره زمین همه از عواملی است که بشر را بر ان داشته است تا با استفاده از استعدادهای محیطی در اقلیم‌های مختلف از انرژی‌های تجدید پذیر جهت تامین بخشی از نیاز انرژی خود استفاده کند که بر اساس مطالعات و پیش‌بینی‌های دانشمندان حوزه انرژی رشد توسعه انرژی‌های نو و تجدیدپذیر در آینده رتبه اول و صنایع وابسته به انرژی گاز و فراورده‌های گازی در رتبه بعدی خواهد بود و به‌نوعی از سهم نفت به‌عنوان ماده اول دنیای انرژی کاسته خواهد شد.
اگرچه این اتفاق بسیار تدریجی و در دراز مدت رخ خواهد داد و حتی ممکن است در 100 سال آینده نیز همچنان گونه‌های دیگر انرژی نتوانند جای این روغن مقدس را بگیرند و همچنان طلای سیاه یکه تاز بازار انرژی بماند؛ اما می‌توان پیش بینی کرد که تنوع در گونه‌های انرژی و همچنین افزایش تعداد کشورهای تولیدکننده و صادرکننده سوخت‌های فسیلی باعث گردد که دیگر بحث تامین انرژی مهمترین بحث جامعه جهانی نباشد و به قولی جنگ‌ها و تقابلات سیاسی و نظامی قرن آینده بر سر ماده حیاتی‌تری از نفت اتفاق بیفتد.
گلدمن سکس آب را نفت قرن آینده می‌داند. بر اثر تغییرات اقلیم و اب و هوا و سد سازی‌های بسیار بر روی مسیر رودخانه‌ها در بسیاری از کشورها مانند ترکیه، افغانستان، مصر، اسرائیل، هند و پاکستان و حتی ایران جنگ بر سر آب هم اکنون نیز آغاز گردیده است برای مثال بحران سوریه اولین بار به بهانه آب آغاز گردید. با برنامه ریزیهای بلند پروازانه بدون در نظر گرفتن الزامات زیست محیطی و حق آبه تالاب‌ها امروزه کمبود منابع آب و خشک شدن ابگیرها و متعاقب آن هجوم ریزگردها محتمل‌ترین خطری است که جوامع بشری را تهدید می‌کند.
گرم شدن زمین وقوع طوفانها و تحمیل چرخه‌های آبی بیش از توان اکوسیستم‌های آب شیرین همه و همه از بحرانهای در حال رشد جامعه جهانی است و تلاش برای کنترل و سلطه بر منابع اب همانگونه که هم اکنون نیز آغاز گردیده جز برنامه‌های جوامع مختلف بشری خواهد بود. لزوم تدوین قوانین مشخص بین‌المللی و نظارت بیشتر بر سیاست‌های جاه طلبانه آبی می‌تواند از جمله راهکارهایی باشد که عاملی بازدارنده خواهد بود بر لشکرکشی‌ها و کشتارهای قرن آینده. در واقع دنیا با الگوبرداری از نیاکان ما به میرآب نیاز دارد.
کشمکش‌ها ادامه خواهد داشت اما نه برای نفت بلکه برای آب.
