نفت آسان، نفت سخت
رامین فروزنده | تحلیل گر صنعت نفت
اداره اطلاعات انرژی آمریکا گزارش داده که تولید نفت و گاز آمریکا در سال 2017 از حدود 991هزار حلقه چاه صورت گرفته و از این تعداد چاه، روزانه 9.3 میلیون بشکه نفت و 78.7 میلیارد فوت مکعب گاز تولید شده است. اهمیت این ارقام در چیست؟
براساس آمار اوپک، در سال 2017، ایران روزانه حدود 4 میلیون بشکه از حدود سههزار حلقه چاه تولید کرده است. در ایران توان تولید روزانه کمتر از 30 میلیارد فوت مکعب گاز وجود دارد. میتوان تخمین زد تعداد چاههای گازی ایران حدود 500 حلقه باشد. یعنی کل چاههای ایران کمتر از 4000 حلقه است.
تولید نفت و گاز آمریکا بیش از دوبرابر ایران است، ولی تعداد چاههای این کشور حداقل 250 برابر ایران. این، میتواند مقیاسی از دشواری تولید نفت آمریکا در مقایسه با ایران باشد که به ویژگیهای زمینشناسی و … برمیگردد.
اگر به سراغ ذخایر اثباتشده نفت و گاز برویم، تصویر کماکان حکایت از دشواری تولید نفت آمریکا میکند: ذخایر نفت آمریکا 50 میلیارد بشکه و ایران حدود 160 میلیارد بشکه، ذخایر گاز 8.7 تریلیون متر مکعب و ایران بیش از 33 تریلیون متر مکعب.
چه چیز باعث میشود باوجود چنین دشواری، آمریکا بزرگترین تولیدکننده نفت و بزرگترین تولیدکننده گاز دنیا باشد، پایتخت غولهای نفتی مثل اکسونموبیل، شورون و کونوکوفیلیپیس محسوب شود و بزرگترین سهم از بازار حفاری دنیا را به خود اختصاص دهد؛ اما در ایران باوجود آسانی نسبی، انبوه میادین توسعهنیافته را شاهد باشیم و پس از 110 سال تولید نفت، حتی یک شرکت نفتی در تراز منطقهای را نتوانیم به دنیا معرفی کنیم؟
پاسخ، در محیط کسبوکار مبتنی بر اقتصاد بازار و فعالیت بخش خصوصی نهفته است. اکثریت قریب به اتفاق این تولید نفت توسط مردم آمریکا و شرکتهای خصوصی صورت میگیرد، نه شرکت ملی نفت آمریکا. و دولت این کشور بر وظایف اولیه همچون حفاظت از محیطزیست، اخذ مالیات و تنظیم مقررات تمرکز دارد، نه تصدیگری تولید نفت و گاز و امثال آن. (به جز موارد استثنا)
ایجاد محیطی برای بهرهگیری از توان مردم برای تولید نفت و گاز میتواند ضمن کاهش تحریمپذیری، به تولید حداکثری نفت و گاز و خلق ثروت ولو در دشوارترین شرایط یاری رساند. و بالعکس، عدم شکلگیری چنین محیطی موجب میشود از انبوه ذخایر نفت و گاز تولیدی صورت نگیرد.
