تجدیدپذیرها: راه حل برون رفت از بحران آب و گرمایش زمین

ایران با تولید سالانه 624 میلیون تن رده هفتم را در انتشار گاز گلخانه ای دارد که سرانه هر نفر در ایران در حدود 8 تن در سال است. افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای طی سال‌های گذشته باعث افزایش تقریبا 2درجه‌ای دما در کشور شده است.

علل عمده افزایش تولید کربن در کشور:

 1) مصرف بی‌رویه سوخت‌های فسیلی که 80 درصد تولید گازهای گلخانه ای از این طریق است.

 2) وجود کارخانجات و نیروگاههای قدیمی است که 10درصد تولید کربن به‌دلیل فرسودگی بخش صنعت و انرژی‌بر بودن بخش صنعت است

 3) روند کاهشی پوشش سطح جنگلی است.

متاسفانه ایران، یکی از قربانیان اصلی تغییرات آب و هوایی است و اخبار وقوع سیل های ویرانگر و خشکسالی­ها درچند سال اخیر در کشور گواهی بر این مسئله است.

اما افزایش دما در مقیاس وسیع چه مشکلاتی را ایجاد می کند؟ مسئله خیلی فراتر از ذوب یخهاست .

افزایش درجه حرارت متوسط موجب تغییر و جابه جایی چرخه آبی در کره زمین می شود. هر یک درجه سانتیگراد افزایش دما موجب افزایش 7 درصدی در ظرفیت نگهداری رطوبت در هوا می شود.

بدین ترتیب با افزایش درجه حرارت قابلیت ذخیره سازی رطوبت در هوا بیشتر می شود و میزان رطوبت هوا بزرگ تر می شود.

با جابه­جایی ابرها شاهد تغییرات اساسی در توزیع بارش ها خواهیم بود. به عبارت دیگر، با گرم شدن زمین، ابر ها رطوبت بیشتری را که از نقاط مختلف جهان در خود جمع آوری کرده اند بر سر بخش کوچکی از مردم جهان فرو می ریزند .

این فرآیند حتی امروزه نیز در قالب بارش برف های سنگین زمستانی، طوفان و سیل های سهمگین در بهار و خشکسالی مفرط در تابستان مشاهده می شود .

در چنین شرایطی نگاه جامع و توسعه انرژی های تجدیدپذیر در کشور می تواند گامی متناسب در توسعه پایدار و متناسب با وضعیت کنونی کشور باشد.

به گزارش ستاد توسعه فن آوری حوزه انرژی معاونت علمی ریاست جمهوری، ظرفیت منصوبه نیروگاهی کشور در حال حاضر79 گیگاوات و ظرفیت نیروگاههای تجدیدپذیر در حدود 0.5 گیگاوات یعنی حدود یک درصد از کل ظرفیت است.

طبق آمار رسمی، حدود 20 درصد از آلایندگی هوا ناشی از عملکرد نیروگاهها در کشور است.

مساله دیگری که کمتر مورد توجه قرار میگیرد مصرف آب نیروگاههاست که برابر 220 میلیارد لیتردر سال و معادل 46  درصد از کل آب برداشت شده از منابع زیرزمینی در بخش غیر کشاورزی است .

لذا توجه به وضعیت کنونی کشور از نظر آلودگی هوا و کم آبی، توسعه انرژیهای تجدید پذیر را امری ضروری میکند.

خوشبخانه در طول چند سال گذشته نگاه صحیح کل نگر به کشور در زمینه انرژی تجدید پذیر سبب گسترش در سراسر کشور شده است که ادامه این روند سبب توسعه زیرساخت برای آینده کشورخواهد بود.

برای نمونه، وزارت نیرو با خرید تضمینی و نوسازی نیروگاههای قدیمی، شهرداری تهران با تصویب لایحه جایگزینی انرژی‌های نو در ساختمان‌ها، فضاهای عمومی و مراکز شهری و فعالیتهایی از این قبیل گامهای مهمی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و فرهنگسازی در زمینه انرژی های تجدید پذیر خواهد بود.

در مناطق روستایی نیز که ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔی و ﻛﻮﭼﻜی، اﻣﻜﺎن ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻧﺮژی از راه ﻫﺎی ﻣﺘﻌﺎرف ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺴﺘﺮش ﺷﺒﻜﻪ ﺳﺮاﺳﺮی (ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاری ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد و ﻧﮕﻬﺪاری ﮔﺴﺘﺮده) وجود ندارد بهره گیری از انرژی های تجدیدپذیر بسیار کارآمد خواهد بود.

ﺑﺮ اﺳﺎس اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎی ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠلی ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ  ﻣﻘﺪار اﻧﺮژی ﺗﺎﺑﺸی روزاﻧﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ در ﻳک ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻴﺶ 3.5 کیلووات ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮ ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ در روز ﺑﺎﺷﺪ، ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮی ﻛﻠﻜﺘﻮرﻫﺎی ﺧﻮرﺷﻴﺪی  و سیستم ﻓﺘﻮوﻟﺘﺎﺋﻴک دارای ﺗﻮﺟﻴﻪ اﻗﺘﺼﺎدی اﺳﺖ. ﺑﺴﻴﺎری از ﻣﻨﺎﻃﻖ اﻳﺮان با بیش از 300 روز آفتابی، ﻣﻴﺰان اﻧﺮژی ﺗﺎﺑﺸی ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮ از رﻗﻢ ﻣﺬﻛﻮر و در ﺑﺮﺧی ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﺎ دو برابر این مقدار میرسد.

 ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﻴﺰان ﺗﺎﺑﺶ در اﻳﺮان 4.5 کیلووات ساعت بر متر مربع در روز است (ifco 2009).

در زمینه ایجاد مزارع بادی هم میتوان در شرق کشور برنامه بلند مدت را جهت توسعه مناطق محروم برنامه ریزی کرد.

در استان سیستان و بلوچستان می­توان بهترین استفاده را از بادهای موسوم به 120 روزه (که امروزه بیشتر شده) کرد. که با ایجاد این مزارع و صادرات برق به کشور های همسایه شرقی، با ایجاد یک مرکز اشتغال پایدار، وضعیت اشتغال را در این مناطق بهبود بخشید.

امروزه بهبود سطح زندگی مردم و مکانیزه شدن تولید به منظور ارتقای سطح بهره وری کار، افزایش  سریع مصرف انرژی را موجب می شود، البته افزایش  سریع  مصرف انرژی در مراحل اولیه رشد اقتصادی رخ می دهد .

در مراحل بعدی رشد با پدیدار شدن آثار سو زیست محیطی و نیز ارتقای آگاهی های عمومی، روند افزایشی مصرف انرژی به دلیل استفاده بهینه آن کاهش می یابد که کشور ما نیز باید با جایگزین کردن انرژی تجدیدپذیر با سوخت های فسیلی در مقیاس ملی و سرمایه گذاری فرهنگی در این زمینه از این مرحله گذر کند.