اردوگاههای مهاجران؛ شهرهای هوشمند آینده می‌شوند
آژانس پناهندگان سازمان ملل معتقد است اردوگاه های پناهندگان می‌توانند بهترین مکان برای تبدیل به شهرها هوشمند آینده باشند.
مهاجرت کوچ کردن از یک مکان به مکان دیگر به قصد سکونت بلند یا کوتاه مدت است. اگر ترک وطن به دلیل بلایای طبیعی، جنگ، مشکلات اجتماعی یا شرایط سیاسی باشد، از این اشخاص عمدتا بعنوان پناهجو یاد می‌شود.
به گزارش آژانس پناهندگان سازمان ملل کشورهای ترکیه، پاکستان، لبنان، ایران، اتیوپی، اردن، کنیا، اوگاندا، آلمان و چاد به ترتیب بعنوان مقصد مهاجران، بیشترین سهم را در سال ۲۰۱۶ داشته‌اند.
یکی از معضلات پیش روی سازمان‌ها و دولتها با توجه به جمعیت مهاجران و پناهجوها، اسکان این افراد در اردوگاههای مهاجرتی است. نکته‌ای که در این میان کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، مدت زمان اسکان این افراد در اردوگاه‌ها است. براساس گزارش آژانس پناهندگان سازمان ملل، ۲.۶ میلیون نفر از جمعیت مهاجران جهان در اردوگاه‌ها و مابقی در حومه شهرها و در مسکن نامتعارف زندگی می‌کند.
معمولا حضور مهاجرانی که به دلایل بلایای طبیعی و جنگ از محل زندگی خود مهاجرت کرده‌اند به دلیل نبود امکان بازگشت و تعلل دولتها در امور اداری،در اردوگاه‌ها به درازا می‌کشد و در برخی موارد مانند جمعیت مهاجر فلسطینی این مدت ۶۰ سال است که ادامه دارد.
به گفته آژانس پناهندگان سازمان ملل حضور پناهندگان در اردوگاه‌ها ممکن است تا ۲۰ سال ادامه پیدا کند که این زمان در کشورهای توسعه یافته معادل یک نسل است.
آژانس پناهندگان سازمان ملل، سازمان‌های مردم نهاد و ارگان‌های حقوق بشری که خود را برای کمک‌های اضطراری کوتاه مدت آماده کرده‌اند، با به درازا کشیده شدن حضور مهاجران و پناهندگان با چالش‌های جدیدی روبرو می‌شوند.
تامین نیازهای اولیه مثل آب آشامیدنی و انرژی از این چالش‌ها است و همچنین آموزش کودکان؛ با توجه به اینکه حدود شصت درصد فرزندان مهاجران در رده سنی کودکان و نونهالان هستند.
آموزش مهارت‌های شغلی برای زندگی بعد از اردوگاه یکی دیگر از الزاماتی است که به زیرساختهای آموزشی و اقتصادی متناسب با جمعیت ساکن در اردوگاه‌ها نیاز دارد.
یک نمونه که می‌تواند دلیلی محکم باشد تا حکومت‌ها به این اردوگاه‌ها به جای فضای اسکان موقت به چشم اقامتگاه طولانی مدت نگاه کنند، اردوگاه «مخیم الزعتری» با مساحت ۵.۲ کیلومتر مربع در کشور اردن است.
این اردوگاه فعالیت خود را از سال ۲۰۱۲ بعد از شروع جنگ داخلی سوریه آغاز کرده و در حدود ۸۳ هزار پناهنده را در خود جای داده است.
در این اردوگاه در گذر زمان بر اساس گرایش‌های قومیتی و گرایش‌های دیگر محله‌هایی شکل گرفته است.
مهاجران که با حداقل وسیله و حتی بدون هیچ داشته‌ای در این اردوگاه زندگی می‌کنند نبازهایی دارند که سازمان‌ها و دولتها تامین نمی‌کنند و این باعث شکل‌گیری بازار شده و بازارچه‌های لوازم خانگی، مواد غذایی و کافه، این اردوگاه را به فضایی با شمایل شهری برای امرار معاش پناهندگان تبدیل کرده است.
ناتوانی دولتها در تجهیز زیرساختها، ایجاد فضاهای عمومی و تامین منابع غذایی و نداشتن برنامه جامع بلندمدت، جامعه مستقر در این اردوگاه و همچنین دولت و مناطق شهری مجاور را با مشکلات فراوانی روبرو کرده است؛ برای مثال می‌توان به افزایش آمار کارگران جنسی و خرید و فروش مواد مخدر در این اردوگاه اشاره کرد.
از این رو نیاز به تغییر رویکرد کاملا مشهود است و محققان و طراحان پیشنهاد و طرحهایی نو ارائه کرده‌اند تا هزینه تامین زیرساختهای مورد نیاز این اردوگاه‌ها کاهش دهند، معماری آنها را با شرایط آب و هوایی تطبیق دهند و آنها را هر چه خودکفاتر کنند.
تامین برق و آب از اساسی‌ترین نیازهای اردوگاههای مهاجران است. اکثر اردوگاههای مهاجران در تامین آب مشکل دارند و نبود شبکه کارآمد انتقال آب و فاضلاب این بحران را تشدید می‌کند.
تجهیز ساختمان‌ها به سیستم‌های ذخیره آب باران، کنترل رطوبت درون ساختمان و همچنین تصفیه آب آشامیدنی برای مصارف کشاورزی و شستشو برخی از راهکارهای مقابله با کمبود در این اردوگاه‌ها هستند. ایجاد فضاهای گلخانه‌ای و بامهای سبز هم می‌تواند به کشت سبزیجات و غلات مورد نیاز خانواده‌ها کمک کند.
برق اهمیت ویژه‌ای در این میان دارد، روشنایی و اتصال به اینترنت ارتباط بین افراد را افزایش داده و باعث افزایش حس امنیت و رونق اقتصادی در جامعه می‌شود.
با تعبیه پنلهای فتوولتاییک، توربین‌های بادی و باتری‌های لیتیومی نسل جدید، نیاز به برق و شبکه انتقال انرژی را می‌تواند به حداقل برساند و امکان ذخیره انرژی را هم فراهم کند. ساختمان با مصرف انرژی صفر (NZEB) هم یکی از راهکارهایی است که برای شهرهای هوشمند آینده طراحی شده و می‌توان در این اردوگاه‌ها به کار گرفت.
علاقه شرکت‌ها و هلدینگ‌های عظیم برای استفاده از پتانسیل نیروی کار مستقر در این اردوگاه‌ها نیز قابل تامل است. به این ترتیب اشتغال و امکان کار کردن از راه دور فراهم می‌شود.
بانکها می‌توانند برای هوشمندسازی این مناطق برنامه داشته باشند و امکان تسهیلات بانکی و فعالیت‌های اقتصادی برای اتصال به شبکه معاملات جهانی را برای ساکنان اردوگاه‌ها فراهم کنند.
با توجه به تعداد مهاجران و پناهندگان و مدت زمان اقامت این افراد دراین اردوگاه‌ها، جز مشارکت دولتها و بخش خصوصی و نهادهای تحقیقاتی راهی برای بهبود شرایط زندگی در اردوگاههای مهاجران وجود ندارد تا شرایط زندگی انسانی و با عزت برای این این افراد فراهم شود، چیزی که اکنون از آنها دریغ شده است.
