تمرکز عربستان بر گازهای نامتعارف فرصتهای ازدسترفته ایران
مدیرعامل آرامکو، غول نفتی عربستان، گفته که 16 دکل حفاری در این کشور بر منابع «غیرمتعارف» گازی متمرکزند و امسال 70 چاه در این منابع تکمیل شده است. کل ذخایر اثباتشده گاز عربستان حدود 8 تریلیون مترمکعب است، یعنی تقریبا یکچهارم ایران، ولی تولید این کشور تقریبا نصف ایران است. این یعنی به نسبت ذخایر، عربستان دوبرابر ایران گاز تولید میکند. به دلیل توسعه صنایع پاییندستی و همچنین تولید برق، این کشور به گاز بیشتری نیاز دارد.
به گزارش «انرژی امروز» رامین فروزنده در یادداشتی نوشت: حرکت عربستان به سمت منابع غیرمتعارف گاز چندان عجیب نیست. قبلا عمان به سراغ منابع نسبتا دشوار گازی رفته، امارات در مسیر توسعه چنین منابعی گام برداشته و قطر نیز در منابع متعارف، تلاش خود را برای توسعه حداکثری به کار بسته است. تمام این کشورها از قراردادهای «مشارکت در تولید» یا «امتیازی» استفاده میکنند؛ یعنی دقیقا همان نوع قراردادهایی که طی چند دهه اخیر هیچ گاه در ایران به کار نرفتهاند.
در همسایگی ایران کشورهایی مثل کویت، پاکستان و امارات متحده عربی الانجی وارد میکنند، در حالی که ایران بزرگترین ذخایر گاز جهان را در اختیار دارد و بسیاری از میادین گازی بزرگ و کوچک آن اصلا توسعه نیافتهاند. ایران طی چند دهه اخیر تنها توانسته دو قرارداد قابلتوجه را اجرایی کند: یکی به ترکیه و دیگری به عراق. ایران از بازارهایی مثل پاکستان یا امارات بازمانده و در الانجی نیز تنها یک پروژه نیمهکاره در دست دارد.
حرکت کشورهای همسایه به سمت منابع «غیرمتعارف» گاز، در شرایط عدم توسعه منابع «متعارف» گاز در ایران، یک پیام روشن دارد: بازماندن از قطار توسعه صنعت گاز، در حالی که این سوخت در اغلب سناریوهای موجود رشد طی دهههای آتی قابل توجهی را در مقایسه با نفت و زغالسنگ تجربه خواهد کرد. این عقبماندگی قابل جبران نیست، چرا که تقاضای گاز بینهایت نیست و فعلا اکثر قراردادهای گاز (بر خلاف نفت) طولانیمدت هستند. بگذریم که منطق اقتصادی نیز برای به تعویق انداختن توسعه و کسب درآمد وجود ندارد.
نسخه توسعه میادین گازی بسیار آسان است، ولی عدم توجه به این نسخه (تقریبا جهانشمول) باعث شده به جز پارس جنوبی (که به دلیل تولید میعانات گازی همراه با گاز، به لحاظ اقتصادی توانسته حتی در چارچوبهای قراردادی غیرجذاب هم توسعه یابد، البته با افزایش زمان و هزینه) تقریبا تمامی قراردادهای توسعه بر منابع نفتی متمرکز باشند (البته در عمل آنجا هم نتیجه چندانی در سالهای اخیر حاصل نشده است!). این نسخه دو رکن دارد که جایگزین ناکامل همدیگرند، یعنی «بخشی» از جذابیت یک رکن را میتوان با دیگری جبران کرد:
1- بکارگیری قراردادهای امتیازی و مشارکت در تولید (مثل عمان، قطر، امارات متحده عربی و …)
2 – افزایش جذابیت مالی پروژهها، «تا حدی که شرکتها حاضر به توسعه میادین ایران شوند»
منابع گاز (یا نفت) غیرمتعارف، تعریف غیردقیق و آسانی دارند: منابعی که با فناوری یا قیمت متعارف قابل استخراج نیستند و معمولا نیز به همین دلیل جز ذخایر درنظر گرفته نمیشند. (ذخایر اینجا به معنای Proved یا اصطلاحا 1P است.) طبیعتا طی زمان ممکن است این تعریف تغییر کند، یا بسته به مرجع تفسیر، منابعی جز ذخایر درنظر گرفته شوند که دربارهشان بحث وجود دارد، مثل منابع نفتی ونزوئلا. منابع نفت و گاز شیل معروفترین مثال از منابع غیرمتعارف هستند.
