استفاده از سوخت ال ان جی در شناورها افزایش می یابد

استفاده از گاز طبیعی به علت مقررات سخت‌گیرانه زیست‌محیطی و قیمت ارزان‌تر روزبه‌روز در بین شرکت‌های بزرگ کشتیرانی خصوصا حمل کانتینر مقبولیت بیشتری پیدا کرده است.

استفاده از گاز طبیعی به علت مقررات سخت‌گیرانه زیست‌محیطی و قیمت ارزان‌تر روزبه‌روز در بین شرکت‌های بزرگ کشتیرانی خصوصا حمل کانتینر مقبولیت بیشتری پیدا می‌کند. بنابه آمار منتشره از سوی Shipping World LNG در مارس 2017 بیش از 200 کشتی با سوخت گاز مایع فعال و یا در لیست سفارش قرار داشتند.

در این ارتباط شرکت کشتیرانی CMA  فرانسه  ساخت 10 فروند شناور کانتینربر 18 هزار TEU، با سوخت LNG  را به شرکت کشتی‌سازی هیوندای سفارش داده است.متان ساده‌ترین الکان با فرمول 4 CH اولین زنجیره از هیدروکربن‌های آلکان‌ها با فرمول کلی  2+ Cn H n2 بیش از 96 تا 99 درصد تشکیل‌دهنده گاز طبیعی است که به ‌طور آزاد در طبیعت وجود دارد. گاز متان در دمای منهای 161 درجه در فشار متعارفی تبدیل به مایع با وزن مخصوص حدود 458 گرم در لیتر می‌شود.

بر اساس آخرین گزارش سالانه منتشر شده توسط B.P، ایران با بیش از 33.5 تریلیون مترمکعب گاز یعنی 18 درصد از ذخایر گازی جهان دارای بیشترین گاز دنیا است. با توجه به فرایند مایع‌سازی، گاز LNG  گازی کاملا خالص است. این گاز به علت نگهداری در شکل مایع قابلیت انفجار ندارد لذا برای حمل و نگهداری امن است و از آنجایی که دمای نقطه‌جوش آن پایین است در صورت بروز حادثه، به علت تبخیر مشکل آلودگی دریا را ندارد. گاز متان از گازهای مخرب گلخانه‌ای است و تقریبا از این منظر مضر به نظر می‌رسد. بر اساس تحقیقات انجام شده توسط محققان، نشت گاز متان در هوا بسیار مخرب‌تر از گازکربنیک (تقریبا 84 بار بیشتر) است ولی سوختن گاز متان تولید آب بیشتری نسبت به دیگر سوخت‌های فسیلی دارد.

 مشکلات لجستیکی سوخت  LNG

یکی از عمده‌ترین عوامل بازدارندگی در استفاده از LNG به عنوان سوخت در شرایط فعلی، نبود بنادر بانکرینگ است. کره‌جنوبی با تاسیس اولین ایستگاه بانکرینگ LNG در کره‌جنوبی در این راه پیشرو است و در حال حاضر رقابت تنگاتنگی بین امارات و عمان برای ایجاد سایت سوخت‌رسانی گاز در خاورمیانه در جریان است. ناگفته نماند بر اساس گزارش شل به نقل از موسسه DNV-GL در سال 2017 ایستگاه‌های سوخت‌رسانی گاز مایع در ژاپن، چین، شمال غربی استرالیا، شمال نروژ، اروپای شمالی، جنوب فرانسه، جنوب (خلیج مکزیک) و جنوب شرقی آمریکا دایر بود البته این ایستگاه‌ها در ابعاد کوچک و برای مصارف داخلی هستند!

در این میان چینی‌ها نیز علاقه‌مند به ایجاد بندر LNG  در بندر گواتر پاکستان هستند تا گاز به مناطق غربی چین برسد.ناگفته نماند بزرگ‌تر شدن کشتی‌های حمل کانتینر و محدود بودن بنادر برای پهلوگیری این مگاشناورها، هزینه کردن برای تاسیس بانکرینگ را قابل توجیه کرده است.

 بنادر بانکرینگ در منطقه

 با توجه دادن مخاطبان به ضرورت مصرف سوخت‌های با سولفور کم به مقایسه دو بندر دبی و صحار در عمان به علت تردد حجم بالای کانتینر به این دو بندر با ذکر اقدامات ابتدایی، معایب و محاسن دبی، با سنگین‌تر ارزیابی کردن کفه به سود دبی تبلیغ کرده‌اند. در حال حاضر رقابت شدیدی بین دو بندر دبی و صحار عمان برای تاسیس اولین بندر بانکرینگ LNG در جریان است.

انتخاب دبی برای تاسیس سایت LNG بسیار هوشمندانه بوده و این بندر به اتفاق بندر فجیره، امارات را به قطب بزرگ و تاثیرگذار در بانکرینگ دنیا تبدیل خواهد کرد.  یکی از معایب بنادر فجیره و خورفکان به عنوان بنادر سوخت‌رسان که به علت عدم وجود رقیب، پنهان مانده است، دور بودن حدود 65 مایل از خط اصلی کشتیرانی بین خلیج‌فارس، اروپا و آسیاست که به علت تحمیل شدن یک مسیر 170 مایلی همواره هزینه اضافی به شرکت‌های کشتیرانی تحمیل می‌شود. این ضعف درباره بندر چابهار و تا حدودی بندر جاسک هم صادق است. در این بین دو بندر سیریک در جنوب میناب با فاصله 20 مایلی و سلخ با فاصله 6 مایلی از مسیر اصلی کشتیرانی بین‌المللی، دارای مزیت مکانی ویژه‌ای هستند.

ذخایر گازی ایران و عضویت فعال آن در اپک گازی و نیاز به بهره‌برداری هر چه بیشتر از منابع گازی خصوصا میادین مشترک تولیدLNG ، این کشور را به بزرگ‌ترین مرکز سوخت‌رسانی LNG تبدیل می‌کند.به این ترتیب توجه به امکان‌سنجی بنادر ایرانی مانند سلخ در جنوب جزیره قشم، بندر سیریک در دهانه دریای عمان و برنامه برای بندر صادراتی جاسک ضروری است.

 بندر جاسک

این بندر در کناره دریای عمان یکی از بنادر استراتژیک مورد توجه دولت ایران برای صادرات مواد نفتی و رونق منطقه اقتصادی و امنیت کشور است. در دولت یازدهم قرار بود طرح‌هایی در سه بخش شامل: لوله‌کشی انتقال مواد نفتی از منطقه گوره در استان بوشهر به جاسک، ساخت مخازن ‌ذخیره‌سازی و ایجاد بندر صادراتی و نصب چهار واحد SPM برای صادرات تعریف شود. در همین راستا رئیس‌جمهور در زمان معرفی وزرای دولت دوازدهم از سوی وزیر نفت وعده اجرای طرح و تبدیل این بندر ماهیگیری به بندر ثانویه صادرات را به ‌عنوان اهداف مهم دولت از طریق مجلس به ملت داد.

در این راستا شرکت نفت با دعوت از شرکت‌های داخلی و بین‌المللی، مناقصه ساخت مخازن ذخیره مواد نفتی به میزان 10 میلیون بشکه با ساخت 10 مخزن 500 هزار بشکه‌ای و تاسیسات جانبی شامل: ژنراتور دو مگاوات و جاده‌سازی و … را انجام داده و در حال بررسی توانایی‌های برنده مناقصه است. قرار است مناقصه دوم برای تولید 20 میلیون بشکه نیز در دستور کار باشد. از دیگر تاسیسات، ایجاد یک واحد پالایشگاه، آب‌شیرین‌کن و مهم‌تر از همه انشعاب از خط لوله گاز و تلمبه‌خانه برای انتقال گاز به عمان است.

 بندر سیریک

بندر سیریک در کرانه دریای عمان قرار دارد و اگر چه بکر است ولی با توجه به سیاست‌های سازمان بنادر و دریانوردی و وزارت نفت برای احداث بندر نفتی جاسک و امکان حضور شرکت‌خصوصی دارای شرایط مناسبی برای بانکرینگ LNG است.

 بندر سلخ

این بندر در سواحل جنوبی جزیره قشم با مصوبه سال 1373 هیئت دولت به ‌عنوان قطب عمده سوخت‌رسانی در خلیج‌فارس تعیین گردید که شرکت ستاره قشم برای این مقصود تاسیس شده است.

سیستم بانکرینگ بخشی از زنجیره تامین دریایی است و صرفا محدود به سوخت نیست. برای اجرای طرح موسوم به اکوسیستم زنجیره تامین، داشتن امکاناتی مانند آب و روغن دریایی و تدارک قطعات و ملزومات و مواد خوراکی را نیز لازم است.

 تولید و زنجیره تامین LNG

مطالعات موجود نشان می‌دهد امکان تاسیس یک ایستگاه مایع‌سازی گاز طبیعی LNG به ظرفیت 7.5 میلیون تن برای تامین بانکرینگ سوخت و صادرات LNG در کشور به خوبی مهیاست. در این ارتباط می‌توان با ترغیب شرکت‌های خارجی آسیایی و اروپایی علاقه‌مند برای مشارکت در ایجاد تاسیسات LNG همانند تاسیساتی که در جزیره ساخالین در شرق روسیه ایجاد شده است در ایران نیز تاسیسات LNG را راه‌اندازی کرد.

به لحاظ تغذیه خطوط برای تبدیل به LNG کافی است به بندر سیریک در مسیر خطوط لوله‌های نفتی و گازی آتی به بندر جاسک که خود قطب آینده صادرات نفتی ایران در خارج از تنگه‌هرمز است، توجه کرد. همچنین بندر سلخ در نزدیکی خط لوله گاز میعانات از منطقه جزیره هنگام به پالایشگاه گورزین در شمال جزیره قشم همچنین خط لوله هفتم گاز به منظور انتقال گاز به هند از طریق پاکستان موسوم به خط لوله صلح نیز از نزدیکی سیریک و از چند کیلومتری بندر سلخ می‌گذرد.

 آینده‌نگری

استفاده از فرصت‌ها یکی از ویژگی‌های هر سازمانی است. تجربه نشان داده است که به سازمان بنادر و دریانوردی و یا شرکت نفت نمی‌توان امیدوار بود. به این ترتیب به نظر می‌رسد اگر شرکت‌های کشتیرانی تمایلی به استفاده از گاز LNG دارند باید خودشان پیش‌قدم شوند.