فشردگی خاکدانهها پدیده‌ای غیرقابل برگشت
مهندس بهیه جعفری بی‌بالان رئیس گروه دفتر برنامه‌ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو، راهکار توقف فرونشست در دشت‌های کشور را توقف روند رو به رشد مصرف و برداشت آب و ایجاد فرصت تجدیدشوندگی برای احیای آب‌خوان می‌داند.
به اعتقاد مهندس جعفری، طرز قرار گرفتن خاک دانه‌ها با خلل و فرجی که دارند باعث ایجاد آبخوانها و جریان آب در آن‌ها می‌شود و استفاده بیش از حد از منابع آب زیرزمینی باعث خواهد شد، طرز قرار گرفتن خاکدانهها بهم بخورد، در نتیجه خاکدانهها به‌هم فشرده می‌شوند. او این پدیده را غیرقابل بازگشت می داند و معتقد است حتی اگر به زور نیز آبی به زمین تزریق شود، خلل و فرج خاکدانهها تغییر نمی‌کند، بنابراین این پدیده غیرقابل بازگشت خواهد بود و به‌هیچ ترتیبی نمی‌توان سفره آب یک دشت را به شکل اولیه خود بازگرداند. جعفری با اشاره به تفاوت‌های عمده موجود بین فرونشست و فروچاله در دشت‌های کشور، با بیان این مطلب که فرو نشست اغلب به صورت منطقه ای رخ می‌دهد، ولی فروچاله به‌صورت نقطه‌ای است، فرونشست زمین را ناشی از اقداماتی مانند بهره‌برداری از معادن، استخراج منابع نفت و گاز و منابع آب زیرزمینی می‌داند که به‌دست بشر صورت می‌گیرد، در حالی‌که فروچاله‌ها، در جاهایی هستند که در اثر انحلال آب‌های `کارستی` ایجاد می‌شوند و در بیشتر مواقع پدیده‌های طبیعی هستند. کارشناس بخش برنامه‌ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو با بیان این مطلب که بارگذاری و برداشت بیش از حد از منابع آب زیرزمینی دشت تهران بخصوص درمناطق ورامین، ساوجبلاغ و شهریار بیش از ظرفیت تغذیه شوندگی این منابع بوده است، اعلام کرد: کاهش بارش‌ها و نفوذ‌پذیری زمین در بحث توسعه مناطق مسکونی به دلیل مسئلی همچون پوشاندن بستر زمین و رودخانه‌ها باعث شده تا جلوی تغذیه شوندگی آبخوانها گرفته شده و موجب شود تا آب خوان‌ها به مرور زمان به سمت میرایی رفته و با تخلیه آبخوانها شاهد پیامدهایی از جمله فرونشست باشیم. جعفری معتقد است شیب دشت تهران به سوی جنوب است و فرونشست زمین نیز در حاشیه‌های جنوبی شهر تهران روی می‌دهد، در زمان حاضر نیز جنوب تهران، شهریار، قرچک و ورامین از جمله مناطقی هستند که با پدیده فرونشست زمین مواجه هستند. جعفری با استناد به آمار سازمان زمین شناسی در سال 91، می گوید: پیش‌بینی شده فرونشست دشت تهران در طول سال به حدود 36 سانتیمتر و شمال و جنوب ورامین حدود 25 سانتیمتر، هشتگرد حدود 36 سانتیمتر و کرج سالانه حدود 15 سانتیمتر باشد.
به گفته جعفری، با شیوه‌هایی که برای احیا و تعادل بخشی آبخوانها به‌کار می‌بریم، بایستی نخست، برداشت‌ها کنترل شود تا در سطح تجدیدشوندگی بتوانیم با تغذیه مصنوعی، منابع آبی زیرزمینی را تجدید و احیا کنیم. جعفری می گوید: فرونشست زمین یک پدیده دائمی و غیرقابل بازگشت است، اما باید با ثابت نگه داشتن شرایط برای سازه‌ها و تاسیسات ایجاد شده، اقداماتی را انجام دهیم که دچار آسیب کمتری شویم؛ این موضوع باعث خواهد شد تا نرخ رو به افزایش فرونشست ثابت بماند.
