ارزیابی زیست محیطی احداث سه سد در مازندران تایید نشده است

مسعود تجریشی معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: ارزیابی زیست محیطی طرح های ذکر شده به سازمان محیط زیست ارسال شده اما بعد از بررسی مشخص شد که مشکلاتی دارند و کارفرما باید نسبت به رفع آنها اقدام کند.

وی اظهار داشت:هنوز ارزیابی که این نواقص در آن برطرف شده باشد به سازمان محیط زیست نرسیده است بنابراین تاکنون تصمیمی مبنی بر صدور مجوز برای آنها گرفته نشده است و به اصطلاح در فرایند ارزیابی زیست محیطی قرار دارند.

چندی پیش خبری مبنی بر تامین اعتبار در پیش نویس دولت در بودجه 98 برای طرح های احداث سد در استان مازندران بر روی سرشاخه های رود تجن در ساری مانند سد زارم رود، احداث یک سد بر روی سرشاخه رودخانه تالار و سد کسیلیان، شیرین سازی و انتقال آب خزر به سمنان اعلام شد. این در حالی است که سازمان محیط زیست می گوید فرایند ارزیابی زیست محیطی این طرح ها به پایان نرسیده و بر اساس قانون طرحی که ارزیابی زیست محیطی نداشته باشد به آنها بودجه تعلق نخواهد گرفت.

تجریشی درباره سد کسیلیان گفت: موضوع احداث این سد طی سال های متمادی در سازمان محیط زیست در حال پیگیری و بررسی بود و چندین مرتبه در کمیته ارزیابی سازمان مطرح شد که در آخرین جلسات در تاریخ 23 8 1396 و 5 10 1397 کمیته ارزیابی ( به استناد بند غ ماده 28 قانون برنامه ششم ) گزارش ارزیابی ارائه شده توسط شرکت آب منطقه ای استان مازندران که با حضور مدیرکل برنامه ریزی آب و آبفا وزارت نیرو در سازمان مورد بررسی قرار گرفت.

وی افزود: بررسی ها نشان داد که گزارش ارائه شده از نظر فنی و کیفی یک گزارش توجیهی و با اطلاعات مبهم و متناقض بوده و مقایسه گزینه ها به درستی بررسی نشده و تمهیدات موثر برای کاهش اثرات سو زیست محیطی مد نظر قرار نگرفته و مطالب ارائه شده فقط نشان دهنده اصرار مجری طرح بر اجرای طرح در گزینه k9 داشته است.

تجریشی درباره گزینه k9 گفت: گزینه k9 تخریب وسیع جنگل های بکر هیرکانی و قطع درختان جنگلی همچون بلوط ، راش، ممرز و درختان ممنوع القطع شمشاد به میزان 188 هکتار در مخزن سد را به همراه داشته که زیستگاه مناسبی برای حیات وحش و پرندگان منطقه است که با احداث جاده های دسترسی و تجهیز کارگاه طرح احتمالا بیش از این مقدار تخریب جنگل صورت می گرفت که در نهایت گزینه k9 مورد مخالفت سازمان قرار گرفته است.

وی افزود: از شواهد و قرائن مطالب گزارش های ارزیابی به نظر می رسد مجری طرح نمی خواهد گزینه های دیگری با تخریب کمتر را بررسی و به سازمان ارائه کند، همچنین به دلیل عدم بررسی دقیق هدفگذاری احداث سد برای مصارف مختلف از جمله شرب و همچنین عدم ارائه راهکارهای مناسب و مفید توسط مجری طرح در آخرین جلسه کمیته ارزیابی مقرر شد با محوریت دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفا وزارت نیرو جلسات مشترکی با حضور دفتر ارزیابی زیست محیطی و دفتر آب و خاک و اداره کل حفاظت محیط زیست استان مازندران و مشاور شرکت مهندسی ارزش برگزار شود.

معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: قرار شد در این جلسه با بررسی گزینه های مکانی مختلف و ارائه راهکارهای پیشنهادی بررسی تفصیلی در این خصوص صورت گیرد که تاکنون اقدامی از طرف مجری طرح برای بازنگری و اصلاح گزارش و ارائه اطلاعات جامع و کامل به سازمان برای تصمیم گیری به عمل نیامده است.

تجریشی در ادامه درباره سد زارم رود گفت: حجم آب تنظیمی این سد برای مصارف شرب، کشاورزی و صنعت به میزان تقریبا 84 میلیون مترمکعب بوده که در دوره آبگیری خسارت هایی به واحدهای مسکونی روستاهای احمد آباد، روستای موسی کلا ، بازیارخیل و روستای جناسم به همراه داشته و تخریب خواهند شد، همچنین اراضی شالیزاری به میزان 240 هکتار و اراضی باغی به میزان 4.6 هکتار و اراضی جنگل های هیرکانی به وسعت حدود 72 هکتار مورد تهدید قرار خواهند گرفت.

وی با اشاره به اینکه گزارش ارزیابی این سد چندین مرتبه در کمیته ارزیابی سازمان مطرح شده است گفت: با توجه به اینکه نحوه پاسخگویی به نیازهای آبی استان های شمالی کشور خصوصا در بحث شرب صرفا بر اساس طراحی احداث سدهای متعدد در محدوده جنگلی هیرکانی برنامه ریزی شده قطعا با توسعه های آتی اجتناب ناپذیر، مجددا بحث نیازهای آب شرب، کشاورزی و صنعت در سنوات آتی نیز قطعا مطرح خواهد شد.

وی ادامه داد: لذا با رویکرد سد سازی مجددا دچار یک دور تسلسل تخریب منابع آب و خاک خواهیم بود که با دقت نظر به ضرورت تامین آب پایدار و حفظ محیط زیست و با توجه به اینکه گزارش ارزیابی ارائه شده در کمیته ارزیابی سازمان فاقد کفایت علمی و فنی مناسب بوده، پیشنهاد شد وزارت نیرو نسبت به تهیه و انجام مطالعات جامع و راهبردی، مدیریت منابع آب و مصارف آن و وضعیت تخریب جنگل های هیرکانی اقدام کند.

تجریشی ادامه داد: همچنین گزارش توسط مجری بازنگری و برای بررسی به سازمان محیط زیست ارائه کند که تاکنون اقدامی از طرف وزارت نیرو صورت نگرفته است، لذا با توجه به این شرایط ، به نتیجه قطعی و صدور مجوز زیست محیطی برای این سد از طرف سازمان منجر نشده است.

وی همچنین درباره طرح شیرین سازی آب دریای خزر و انتقال به فلات مرکزی ایران ( استان سمنان) گفت: گزارش های ارزیابی ارائه شده توسط مشاور در کمیته های ارزیابی سازمان برای پاسخگویی به سوالات کلیدی پروژه مناسب تشخیص داده نشده است.

وی افزود: بر این اساس مقرر شد گزارش اصلاح و بر اساس شرح خدمات مصوب به طور تفصیلی تهیه و مباحثی از جمله تعیین مکان مناسب، میزان دقیق برداشت آب و تشریح کامل روش های آبگیری با کمترین تاثیر در تغییر اکوسیستم دریایی،پیش بینی روش های جبران و کاهش آثار، تعیین مسیر دقیق عبور خط انتقال آب و تاسیسات مرتبط ،برآورد میزان پاکتراشی، تخریب و خسارت وارده بر محیط زیست خشکی مانند جنگل ، زیستگاه و تنوع زیستی و در نهایت برآورد هزینه و منفعت پروژه ( اقتصاد محیط زیست پروژه ) به طور عملیاتی و قابل اجرا توسط مجری ارائه شود.

تجریشی ادامه داد: ابتدا گفته بودیم که در مبدا نمی توانند آب را شیرین کنند و این کار باید در مقصد انجام شود که شرکت آب و نیرو می گفت در مقصد مطالعاتی انجام دادیم که بتوانیم نمکی که به دست می آید را بسته بندی کنیم اما بعد از بررسی مشخص شد حجم نمک زیاد خواهد بود از این رو نگران شدیم تا در مقصد مشکلاتی ایجاد شود چون برای این کار باید آب بیشتری منتقل شود ، بر این اساس از مشاور درخواست کردیم مطالعاتی را انجام دهد تا کمترین آسیب به دریای خزر وارد شود.

وی افزود: همچنین مجری طرح درخواست انتقال 200 میلیون متر مکعب را داده بود که حدود یک سال پیش از مشاور خواستیم توجیه اینکه چرا به این میزان آب نیاز دارند را به سازمان ارائه دهد که هنوز اعلام نکرده است.

تجریشی ادامه داد: لذا به دلایل اشاره شده و عدم اطلاعات به هنگام سازی و به روز در خصوص وضعیت بررسی و الزامات زیست محیطی مبنی بر اینکه آب دریا بدون تصفیه و نمک زدایی از مازندران به پایاب شیب جنوبی البرز انتقال و در مقصد نسبت به شیرین سازی آن اقدام شود، تاکنون مطالعه و بررسی از طرف مجری طرح به عمل نیامده است، بدیهی است پس از ارائه طرح تفصیلی موضوع برای تصمیم گیری مجدد در کمیته ارزیابی مطرح خواهد شد.

وی در خصوص سایر موارد مانند احداث سدهایی همچون سد سپید رود، رود گلخواران، شیرین رود، لنگرود، گرماب رود گفت: هنوز سوابقی از موضوع در این سازمان موجود نبوده و قبل از اجرای طرح ، مجریان طرح ها موظف به ارائه گزارش ارزیابی زیست محیطی و ملزم به دریافت مجوز زیست محیطی از سازمان هستند.

تجریشی افزود: در موارد مشابه سد سازی در استان های شمالی کشور پیشنهاد می شود وزارت نیرو با توجه به رویکرد طرح جامع مدیریت منابع آب و خاک استان های شمالی، وضعیت اقلیمی و خشکسالی یک دهه اخیر در خصوص مطالعات ارزیابی استراتژیک و مدیریت پایدار منابع آبی اقدام کند که تاکنون ابعاد مختلف این گونه پروژه ها از طرف وزارت نیرو مورد بررسی دقیق و جامعی قرار نگرفته است.

تجریشی با تاکید بر اصل حفاظت و صیانت از جنگل های شمال افزود: مجریان طرح های نامبرده ملزم به اخذ نظرات سازمان جنگل ها و مراتع و آبخیزداری کشور با رویکرد کمترین تخریب جنگل هستند تا موضوعات قابلیت بررسی در سازمان محیط زیست را داشته باشند.