پتروشیمی اندیمشک، آغازی برای حرکت از تولیدات میاندستی به صنایع پاییندست

واحد پتروشیمی اندیمشک ۳۰۰ هزار تن ظرفیت خواهد داشت و قرار است که سالانه ۱۱۰ هزار تن اتیلن اکساید، ۱۱ هزار تن منو اتیلن گلایکول، ۱۰۱ هزار تن اتو کسیلات، ۵۵ هزار تن اتوکسلات و ۳۱ هزار تن اتانول آمین تولید کند. این پتروشیمی که نخستین طرح تولید «اتیلن اکساید» با خوراک گازی است، قرار است در زمینی به مساحت 90 هکتار در بخش الوار گرمسیری اندیمشک و در 36 ماه ساخته شود.
به گزارش خبرنگار صنایع پتروشیمی «انرژی امروز» برای ساخت و بهرهبرداری از این شرکت حدود ۳۸۸ میلیون دلار پیشبینی سرمایهگذاری شده که شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس برای تامین منابع مالی اقدام خواهد کرد.
ظرفیت تولید این پتروشیمی ۲۰۰ هزار تن در سال است و افزون بر اتیلن اکساید و محصولات پاییندست صنعت، دیگر محصولات زنجیره اتیلن اکساید شامل اتواکسیلات، گلایکول اتر، اتانول آمین، MDEA را هم تولید و عرضه خواهد کرد.
بیژن زنگنه، وزیر نفت در حاشیه مراسم کلنگزنی پتروشیمی اندیمشک اظهار کرد: نوک پیکان حمله آمریکا و غربیها به ایران، صنعت نفت بوده و هدف اول، فریزکردن فروش نفت یا کاهش فروش آن است و هدف دوم آمریکاییها جابهجایی پول و بلاککردن سیستم بانکی کشور است که در زمان بالاترین تحریمها نتوانستند کاری را پیش ببرند.
وزیر نفت تصریح کرد: پروژه اندیمشک، یک کار نمایشی نیست و زمان زیادی صرف شد تا پتروشیمیخلیجفارس را قانع کردیم در اینجا سرمایهگذاری کند و زمانی که این هلدینگ سرمایه گذاری را پذیرفت، قرار شد بیشترین نیروها را از مردم بومی به کار بگیرند. ما در حال حاضر با یک جنگ تمامعیار اقتصادی درگیر هستیم که تفاوت آن با سایر جنگها این است که کشته و زخمی ندارد. من همه بمبارانها را تجربه کردهام اما فشاری که الان وجود دارد شدیدتر است تا ما را خفه کند ولی نتوانستند و با حضور رهبری و مقاومت ملت و دولت نخواهند توانست.
پتروشیمی کشور در اوج تحریمها در آستانه تحولی بزرگ است
زنگنه با بیان اینکه پروژههای گازرسانی در مراحل آخر قرار دارد، گفت: درحالحاضر، ۹۵ درصد کل جمعیت کشور از گاز استفاده میکنند و با تلاشی که انجام شد، زمستان را بدون مشکل در زمینه تامین گاز سپری کردیم.
وی ادامه داد: امسال صد میلیون متر مکعب گاز نسبت به سال گذشته اضافه کردیم و دو برابر پالایشگاه بیدبلند تاسیسات به مدار آوردیم.
زنگنه تاکید کرد: پتروشیمی کشور در اوج تحریمها در آستانه تحولی بزرگ است و برای اولینبار در سال آینده، تامین خوراک بیش از نیاز خواهد بود.
وی ادامه داد: کل تولید پتروشیمی ۲۰ میلیارد دلار با ظرفیت ۳۰ میلیون تن است که ظرف دو سال به ۴۵ میلیون تن محصول خالص خواهد رسید.
وی تصریح کرد: محل ساخت طرح جدید اتیلن اکساید و پاییندست صنعت اندیمشک در منطقهای در نظرگرفته شده که کمترین فاصله را با خط لوله ششم سراسری برای تامین سوخت گاز و سد کرخه بهعنوان منبع تامین آب خواهد داشت و با توافق برق منطقهای استان خوزستان و پتروشیمی فجر، برق این مجتمع با تهاتر دو مجموعه تامین خواهد شد.
وزارت نفت، فشارها را تحمل میکند تا ملت ایران سرافراز باشد
زنگنه در واکنش به سخنان افرادی که میگویند وزارت نفت، برنامهای برای مقابله با تحریمها ندارد، عنوان کرد: من نمیتوانم عدد و رقمی اعلام کنم، کارها را در شرایط سخت پیش میبریم اما نقشهها و برنامههای مقابله با تحریمها را افشا نخواهیم کرد و خود و همکارانم در وزارت نفت تحت فشار قرار میگیریم تا ملت ایران سرافراز باشد.
زنگنه اظهار کرد: غیر از مسیر فعلی توسعه، توسعه غرب و شرق کارون و ایلام هم در دستور کار قرار دارد. سرمایهگذار خارجی هم میآوریم اما هر اطلاعی به دشمن سواستفاده علیه ماست. باید کاری کنیم کار ملت جلو برود. اگر به من فشار میآید تحمل میکنم اما کار مردم نباید متوقف شود. برخی نمیدانند و فشار میآورند که کارمان را لو بدهیم اما ما در حدی میگوییم که به کارمان و ملت آسیب وارد نشود.
وزیر نفت درباره جلوگیری از سوزاندن فلر که تا پایان دولت دوازدهم اجرایی میشود، تصریح کرد: جلوگیری از فلرسوزی، تاکید و خواست رهبری نیز است و این مهم به عهده مناطق نفتخیز جنوب، هلدینگ خلیج فارس و مارون گذاشته شده که علاوهبر فواید زیستمحیطی، آثار اقتصادی نیز دارد. در فلرسوزی در واقع طلا و اسکناس را میسوزانیم بنابراین باید جلوی آن گرفته شود.
زنگنه همچنین به روند توسعه پروژههای غرب کارون اشاره کرد و گفت: در ابتدای دولت، ۷۰ هزار بشکه در این میادین تولید داشتیم که اکنون به ۳۰۰ هزار بشکه در روز رسیده و به زودی به ۳۵۰ هزار بشکه خواهد رسید.
وی خاطرنشان کرد: از میدان آذر نیز از ۱۳ هزار بشکه به ۶۰ هزار بشکه در سال ۹۸ خواهیم رسید و توسعه فاز دوم پتروشیمی ماهشهر هم در دستور کار ما قرار دارد.
وزیر نفت ضمن ابراز خوشحالی از سفر به اندیمشک گفت: امیدوارم طرح احداث پتروشیمی اندیمشک حداقل تا سه سال آینده پایان یابد، طرح اتیلن اکساید اندیمشک، پروژه بزرگی است که خط جدیدی برای پتروشیمیهای اتیلن به شمار میآید و در عین حال چند پتروشیمی پاییندست نیز میتواند در کنار آن احداث شود و اشتغال و زندگی ایجاد کند.
در این مراسم فریدون حسنوند، رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی نیز گفت: اجراییشدن طرح ساخت پتروشیمی جدید اندیمشک، نشانه بینتیجهبودن تحریمهای آمریکاست. تحریم، سلاح ناجوانمردانهای است که دشمنان قصد داشتند بهواسطه آن صادرات نفت ایران را به صفر برسانند اما افتتاح این پروژه، نشاندهنده شکست سیاستهای تحریمی آمریکاست. وی با اشاره به اینکه صنعت نفت هماکنون آماج تحریمهای آمریکا قرار گرفته، افزود: امروز فرمانده جنگ اقتصادی، رئیسجمهوری است و دشمنان باید بدانند مسیر انقلاب اسلامی، منحرف و متوقف نخواهد شد بلکه این مسیر با شتاب بیشتر طی میشود.
نماینده مردم اندیمشک در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه دورزدن تحریمها به معنای تزلزل نیست، تصریح کرد: امروز، هم نفت خود را میفروشیم و هم سرمایهگذاری میکنیم.
حسنوند ضمن قدردانی از اقدامهای وزارت نفت برای این منطقه عنوان کرد: رابطه خوزستان و نفت ناگسستنی است، مردم این دیار قدر مسئولان خود را میدانند.
جعفر ربیعی، مدیرعامل شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس نیز از اجرای طرحهای توسعهای این شرکت به ارزش هشت میلیارد و 500 میلیون دلار خبر داد و گفت: این پروژه که وزیر نفت سالهاست به دنبال آن است از سال آینده آغاز میشود.
وی از ورود سه پتروشیمی نوری، بوعلی و بندر امام به بورس در سال آینده خبر داد و گفت: هماکنون ۱۲ درصد بورس کشور از نظر ارزش شرکتها در اختیار پتروشیمی است.
مدیرعامل هلدینگ خلیج فارس با اعلام در حال اجرا بودن ۸.۵ میلیارد دلار طرح توسعهای پتروشیمی در این شرکت گفت: سه طرح شاخص پالایش گاز بیدبلند، پتروشیمی لردگان و الفین ایلام به ارزش بیش از 4 میلیارد دلار سرمایهگذاری، سال آینده افتتاح میشوند.
ربیعی با بیان اینکه تمرکز صنعت پتروشیمی تاکنون بیشتر بر صنایع میاندستی بوده و اکنون باید به سمت پتروشیمی پاییندست برویم، خاطرنشان کرد: پتروشیمی اندیمشک، یکی از همین صنایع پاییندست است و سودآوری بیشتری نسبت به پلی اتیلن خواهد داشت و زنجیره ارزش پاییندستی کاملی دارد.
مدیرعامل هلدینگ خلیج فارس ابراز امیدواری کرد: مردم به آینده امیدوار باشند و رونق اقتصادی را در زندگی خود احساس کنند.
مروری بر جایگاه صنعت پتروشیمی در ایران، خاورمیانه و جهان
به گزارش «انرژی امروز»، طی پنج دهه فعالیت این صنعت در کشور، تعداد کمی از واحدهای آن در سالهای پیش از جنگ تحمیلی و بخش غالب آن پس از پایان جنگ و طی برنامههای توسعه 5 ساله احداث شدهاند. روند رشد و توسعه این صنعت طی سالهای اخیر، به دلیل بروز مسائلی همچون تحریمها و به تبع آن چالشهای تامین تکنولوژی و منابع مالی، به کندی در حال انجام است.
همچنین ظرفیت تولید مجتمعهای پتروشیمی کشور در حال حاضر حدود 60 میلیون تن است که بخش عمده این ظرفیت شامل محصولات پتروشیمیایی و بخش دیگر نیز شامل محصولات جانبی پالایشی مانند پروپان و بوتان، برشهای سبک و سنگین هیدروکربنی و مواد غیر هیدروکربنی مانند گوگرد است.
تولید صنعت پتروشیمی کشور تا پایان سال 1393 با توجه به عملکرد 9 ماهه اول سال، در حدود 42 میلیون تن با راندمان متوسط تولید70 درصد برآورد شده و عمدهترین عامل این بازدهی کم، کمبود خوراکهای موردنیاز مجتمعهاست.
لازم به ذکر است که رشد پایدار منطقهای در خاورمیانه در بخش پتروشیمی به خصوص در میان کشورهای عربی، تقاضای مصرف انرژی را در دهههای آینده با تعادل روبهرو خواهد کرد و این موضوع درمورد اغلب کشورهای منطقه خلیج فارس از جمله ایران، عربستان، کویت، امارات، قطر و… صادق است .یک پایگاه تحلیلی آمریکایی دراینباره معتقد است در میان کشورهای منطقه، تنها کشوری که ممکن است در برنامههای آتی خود دچار توقف یا کاهش سرعت شود، ایران است که دلیل این موضوع نیز تحریمهای آمریکا علیه برنامههای نفت و پتروشیمی تهران است.
اگرچه تلاش ایران برای افزایش ظرفیت تولید مواد شیمیایی میتواند از سوی ترامپ برای منزویکردن تهران تهدید شود، تحلیلگران اما تخمین میزنند که افزایش ظرفیت پتروشیمیهای ایران قطعی است. بهعنوان مثال در مورد ظرفیت تولید اتیلن یا پلیاتیلن پیشبینی میشود میزان افزایش ظرفیتی حدود ۵ ۳ میلیون تن تا پایان سال جاری میلادی محقق شود که این موضوع میتواند از یکسو برای تامین تقاضای جهانی بهمنظور جلوگیری از رشد قیمتها مفید باشد و از سوی دیگر برای تامین زنجیره ارزش بسیار حیاتی است و صنایع پاییندستی را در سالهای آینده با رشد قابل توجهی روبهرو خواهد کرد. آمارها و پیشبینیها نشان میدهند درحالیکه جهان با مازاد تقاضا روبهرو است و انتظار افزایش این رقم مازاد در سالهای آتی وجود دارد، تحریم ایران توسط ترامپ میتواند شرایط را برای آینده سخت کند.
درواقع ترامپ تلاش میکند بار دیگر بخشهای مختلف ازجمله نفت و پتروشیمی ایران را تحریم کند که بنا به گفته تحلیلگران جهانی، این تصمیم در سالهای آینده به ویژه در مورد محصولات پلیمری باعث میشود اختلالات جدی را در جریان تولید و تجارت شاهد باشیم که این امر با توجه به جایگاه استراتژیک ایران در منطقه، بعید نیست وضعیت سایر کشورها را نیز تحتالشعاع خود قرار دهد و این در شرایطی است که در سوی دیگر، بحرانهای ژئوپلیتیک بین قطر و کشورهای عربی دیگر هم میتواند بخش دیگری از محدودیتهای تولیدی را در صنایع پتروشیمی به همراه داشته باشد و این مسئله هم مزید بر علت شود. بهعنوان مثال گزارشهای منتشرشده از سوی شرکت پتروشیمی قطر، حکایت از آن دارند که این کشور، صادرات خود را به آسیا افزایش داده و از تبادل با کشورهای منطقه خودداری کرده که این موضوع روی تجارت و قیمت این محصولات، اثرات جدی بر جای خواهد گذاشت و با این حال ایالات متحده آمریکا گمان میکند میتواند شکافهای موجود را پر کند.
جایگاه کویت در آینده پتروشیمی منطقه
کویت در حال حاضر در حال ارتقای بخش پتروشیمی خود با تقویت مجتمع پتروشیمی الزور است و در ماه ژوئن، بسته عملیات ۱ ۱ میلیون تنی تولید اوره کارخانه کود شیمیایی و آمونیاک این مجتمع را طراحی و اعلام کرد. اکنون این کشور قصد دارد بخش پتروشیمی خود را تقویت کند که تولید ۴ ۱ میلیون تن پاراکسیلین (یک عنصر اولیه در پلاستیک)، ۹۴۰ هزار تن در سال پلیپروپیلن، ۴۲۰هزار تن در سال بنزین و ۲۰۸ هزار تن سایر انواع سوخت تولید خواهد کرد.
پروپان و نفتا در مجتمع پتروشیمی الزور (که تا سال ۲۰۲۰ برنامهریزی شده است) باید بهعنوان مواد اولیه مورد استفاده قرار گیرد. از سوی دیگر، این کشور دارای یک پایگاه تولیدی صنایع پاییندستی است که میتواند بخش قابل توجهی از تولید داخل را جذب کند. تحلیلگران باوجوداین نشان میدهند که چشمانداز سرمایهگذاری کویتیها در آینده بهبود مییابد. بهبود و حمایت از مصارف خانگی محصولات پاییندستی بهعنوان مثال استفاده از بستهبندیهای پلاستیکی، رشد در ساختوساز و افزایش مصرف مواد ساختمانی پلاستیکی، بهویژه لولههای پلیپروپیلن و پلیوینیل کلراید، ارتقای صنایع بستهبندی و مواردی از این قبیل، رقمی در حدود ۴۰ درصد تقاضا برای پلیاتیلن، ۲۰ درصد برای پلیپروپیلن و ۲۰ درصد برای پی وی سی را در سالهای آینده پوشش خواهد داد که این موضوع، محرک مهمی برای صنایع این کشور محسوب میشود.
از سوی دیگر، بازارهای آسیایی برای صادرات کویت بسیار مهم هستند، بهویژه در شرایطی که تولیدات پتروشیمی در هند نتوانسته با رشد کلی صنعتی این کشور توازن ایجاد کند و این موضوع در حال حاضر به تولیدکنندگان کویتی فرصتی چشمگیر برای رشد صادرات میدهد و این در حالی است که در مورد ایران به دلیل تحریمهایی که در پیش است، نگرانیهایی در ارتباط با تداوم همکاری با مجتمعهای هندی ایجاد شده و انتظار میرود چین بهعنوان واردکننده اصلی پتروشیمی از کویت باقی بماند.
کویت بهطور فزایندهای در رقابت با سایر کشورها به سمت کاهش هزینههای تولید و صادرات محصولات پتروشیمی در حرکت است و تلاش میکند با استفاده از این ترفند تولید همسایگان خود ازجمله عربستانسعودی، ایران و امارات متحده عربی را پشت سر بگذارد و توانایی سرمایهگذاری در گریدهای سنگینتر را دارد تا بتواند به طیف گستردهای از تقاضا برای شرکتهای مصرفکننده پاسخ بدهد. علاوهبراین، تقاضای قوی در این کشور به جذب تولید آن کمک میکند و این موضوع به توان ایجاد ظرفیتهای بالاتر برای این کشور منجر خواهد شد.
رشد ظرفیتهای منطقهای و فرامنطقهای
گزارش GlobalDataدرباره پتروشیمی دنیا نشان میدهد ظرفیت پتروشیمیهای جهانی در یک دهه آینده، رشد قابل توجهی را تجربه میکند. حدود ۹۸۲ کارخانه برنامهریزی شده و اعلام شده که در ۱۰ سال آینده بهطور عمده در آسیا و خاورمیانه ایجاد خواهد شد و پیشبینی میشود طی این مدت ظرفیت تولید از ۵ ۱ میلیارد تن در سال به ۹ ۱ میلیارد تن برسد. آسیا، خاورمیانه و آمریکای شمالی از جمله مهمترین مناطقی هستند که در این مدت به ایجاد ظرفیتهای اضافی کمک میکنند. آسیا دارای ۴۸۲ طرح و برنامه است که انتظار میرود بهعنوان مثال چین تا سال ۲۰۲۶ دارای ۲۴۴ واحد با ظرفیت ۲ ۹۸ میلیون تن باشد. هزینههای سرمایهای برای این طرحها در چین به میزان ۶ ۵۱ میلیارد دلار است. پتروشیمی چین، شرکت پتروشیمی ژجیانگ و گروه شیمیاییWanhua، سه شرکت بزرگی هستند که نقش مهمی در ایجاد ظرفیتهای عمده در چین ایفا خواهند کرد. در خاورمیانه، ظرفیتهای قابل توجهی در ایران طراحی شده که با افزایش ظرفیتهای برنامهریزیشده و اعلامشده میتواند سهم خوبی از افزایش ظرفیتهای تولید را بر عهده داشته باشد با این حال این موضوع به شرط آن است که ایران بتواند تا سال ۲۰۲۶ سرمایههای مورد نیاز خود را برای اجرای این طرحها از خارج از کشور تامین کند، مشکلات مربوط به تحریمها را پشت سر بگذارد، در بازاریابی بتواند از موانع موجود بگذرد و مسیرهای بازگشت منابع ارزی خود را تسهیل کند.
ایالات متحده ۹۸ برنامه و طرح برای افزایش ۶۳ میلیون تن ظرفیت تولید این محصولات را تا سال ۲۰۲۶ در دستور کار دارد. در کشورهای استقلالیافته اتحاد جماهیر شوروی سابق، اکثر ظرفیتهای موجود در روسیه با رشد روبهرو شدهاند بهطوریکه انتظار میرود این کشور تا سال ۲۰۲۶ با افزایش ظرفیتهای برنامهریزی شده و اعلامشدهای در حدود ۶ ۲۶ میلیون تن روبهرو شود.
هرچند شرکتهای بزرگ اروپایی از تداوم همکاری با ایران ممکن است سر باز بزنند اما قطعا همکاری شرکتهای کوچکتر و صنایع متوسط با بخش خصوصی ایران ادامه خواهد یافت. در همین راستا فروش مواد اولیه پتروشیمی به صنایع پاییندستی این بخش در اروپا میتواند با تقویت بازاریابی و ایجاد مزیتهای رقابتی در مقایسه با تولیدکنندگان منطقهای تقویت شود. این در حالی است که قطعا کشورهای هند و چین نیز روابط خود را در شرایط تحریمی با ایران قطع نخواهند کرد. کشورهای منطقه همچون عراق و افغانستان یا روسیه نیز از این تحریمها تبعیت نمیکنند، بنابراین باید گفت هنوز ظرفیتهای قابل توجهی وجود دارد که میتواند ظرفیتهای حضور ایران را افزایش دهد.
تحریم نقل و انتقالات بانکی؛ تهدید یا فرصت؟
گفتنی است؛ تحریم نقل و انتقالات بانکی قطعا یکی از مهمترین تحریمهایی است که میتواند بخش پتروشیمی را تحت تاثیر خود قرار دهد. در این رابطه فعالان حوزه پتروشیمی با اشاره به اینکه تحریم سوئیفت در دوره گذشته باعث شده بود همکاری ما با بسیاری از کشورها در زمینه انتقال پول با چالش روبهرو شود معتقدند در این دوره اما یک تفاوت وجود دارد و آن اینکه تحریم صنعت پتروشیمی یا سایر صنایع یک تحریم یکجانبه است و تلاش اروپا برای ایجاد کانال پولی میتواند امیدبخش باشد. به عقیده آنها تحریمهای کنونی هرچند تلاش میکند تراکنشهای مالی ایران را نیز هدف قرار دهد اما مورد اجماع عمومی به خصوص اروپا بهعنوان یک بخش مهم و اثرگذار نیست و همین خود روزنه امیدی برای فعالان صنایع پتروشیمی و سایر صنایع است. بر این اساس انتقال ارز یورو و سایر واحدهای پولی از این طریق میتواند در آینده بهبود یابد و باوجود تحریمها بخش مهمی از مراودات مالی را تسهیل کند که موضعگیری آمریکا در قبال این کانال، نشان از احتمال اثرگذاری آن در آینده دارد و طبق گفته وزیر نفت باوجود تمام تحریمهای بانکی تا الان توانستیم کارمان را پیش ببریم.
در حقیقت وزارت نفت بهعنوان کلیددار این صنعت مهم در کشور تا حد توان تمام تلاش خود را به کار میگیرد تا این صنعت در کشور، ارزش همیشگی خود را حفظ کند و آسیبی نبیند.
اما آیا ایران نیز خواهد توانست پابهپای کشورهای قدرتمند منطقهای رقابت کند؟ ارتقای رشد حملونقل جهانی و توسعه صنایع پالایشی و پتروپالایشی نیز از دیگر موضوعاتی است که در آینده باعث تحرک بیشتر مصارف انرژی و سوخت میشود و تمام این مسائل درمجموع، نقشه آینده پتروشیمی منطقه را تحت تاثیر خود قرار میدهد. انتظار میرود تقاضا برای نفت برای بخش حملونقل تا ۲۰ سال آینده بیش از ۴ میلیون بشکه در روز افزایش یابد و تقاضا برای نفتا بهعنوان یک ماده اولیه مهم برای تولید محصولات پتروشیمی از کراکرهای بخار پتروشیمی در سالهای آینده به شدت افزایش مییابد که این موضوع در نتیجه رشد سریع صنعت پتروشیمی تا سال ۲۰۴۰ است که باعث رشد قابل توجه کشورهای منطقه خاورمیانه خواهد شد. علاوهبراین، انتظار میرود تقاضای نفت برای بخش پتروشیمیها در همه مناطق جهان مانند خاورمیانه رشد کند هرچند در سرعتهای مختلف پیشبینی میشود آسیا، اوپک و OECD به علاوه آمریکا تا سال ۲۰۴۰ تقریبا ۷۰ درصد از تقاضای نفت را در بخش پتروشیمی به کار بگیرند که تمام این موضوعات، سیگنالهای مهمی برای رقابتیشدن جهان در مبحث پتروشیمی است که ضرورت عبور ایران را از چالشهای موجود به شدت متذکر میشود. اگر ایران اکنون برنامههای بلندمدتی را برای عبور از چالشهای موجود طراحی نکند ممکن است در آینده از فرصتهای فراوانی که برای صنایع پتروشیمی دنیا ایجاد خواهد شد جا بماند.



