زور ائتلاف عربی به ثروت قطر نمیرسد
چهار کشور عربستان، بحرین، امارات متحده عربی و مصر با قطع روابط خود با قطر بزرگترین تولید کننده گاز مایع جهان، برای پیگیری هدفشان جز تحمیل بار و ضربه بیشتر بر اقتصاد خود چارهای ندارند، ضربهای که جبران آن در کوتاه مدت ممکن نخواهد بود. این چهار کشور پیشنهاد 13 گانهای برای حل بحران به وجود آمده به قطر ارایه دادند که البته قطر نیز آن پیشنهادات را رد کرد و آنها نیز در مقابل تهدید کردند تنبیهات بیشتری را علیه دوحه اجرایی خواهند کرد.
به گزارش «انرژی امروز» از بلومبرگ، اما این راه حل نیز جز اینکه مسیر نیل به هدف آنها را طولانیتر کند و در نهایت ضربهای جبران ناپذیر به اقتصاد خودشان بزند نتیجهای نخواهد داشت. به اعتقاد این تحلیلگر،زینب فتاح، صرف نظر از آن پیشنهادات غیر عملی و شکست اقدامات میانجیگرانه کویت برای حل بحران، آنها چهار گزینه بیشتر پیش روی خود ندارند و آن اینکه ابتدا از طریق شورای همکاری خلیج فارس وارد عمل شوند، اقدامی که در کلیت آن به ضرر خود کشورهای تنبیه کننده خواهد بود. برای مثال آنها شاید در این شورا به این اجماع برسند که قطر را از بلوک سیاسی و اقتصادی خلیج فارس اخراج کنند، اما این طرح بیتردید از همان ابتدا با وتوی عمان و کویت (دیگر اعضای شورا) روبرو خواهد شد و در صورت اجرایی شدن نیز به ضرر دوحه نخواهد بود، چرا که این ائتلاف به رهبری عربستان زمان را به ضرر خود از دست خواهد داد.
در ضمن این اقدام نتایج سیاسی، اقتصادی و اجتماعی جبران ناپذیری نیز برای خود این چهار کشور در بر خواهد داشت، زیرا شهروندان قطری سالها است از موهبت لغو رواید در کشورهای عضو شورای همکاری خلیج برخوردارند و برعکس، اتباع آن کشورها نیز براحتی به قطر رفت و آمد می کنند، بنابراین اجرای این طرح موجب خواهد شد این کشورها مجبور شوند سرانجام در سیاستهای ترجیحی تجاری خود به نفع قطر کنار بکشند. از طرفی، اخراج یک عضو از این ائتلاف سیاسی و اقتصادی در درجه نخست شدیدا به ضرر کل ائتلاف است، مثلا با وجود تلاش زیاد اعضا برای تشکیل یک واحد پول مشترک درون ائتلاف، آنها از این پس به سبب کاهش قیمت نفت، قادر نخواهند بود سیستم کسب درآمد از طریق مالیات بر ارزش افزوده را برای قطر اجرایی کنند.
از طرف دیگر، تجزیه این بلوک تحت رهبری عربستان بیشتر به نفع ایران به عنوان رقیب منطقهای آنان خواهد بود، چرا که تهران بهتر از قبل خواهد توانست سیاستهای خود را در سوریه و یمن پی بگیرد. همانگونه که جیسون توی، تحلیلگر اقتصادی مرکز سرمایه گذاریها در لندن گفت، اجرای این طرح به بروز اختلافات بیشتر در درون این ائتلاف و حتی در سطح عمومی نیز خواهد انجامید. به اعتقاد نویسنده، اعمال تحریمهای بیشتر علیه قطر نیز تبعاتی خواهد داشت، از جمله اینکه موجب افزایش هزینههای خود این کشورها خواهد شد. مثلا عربستان و امارات متحده عربی با ممنوع کردن پروازهای خود از آسمان قطر، از این پس مجبورند هزینه بیشتری را برای دریافت و ارسال کالاها از طریق دریا و هوا متحمل شوند. از طرفی اعمال تدابیر تنبیهی و تحریمی بیشتر علیه قطر در منطقه چندان ضرری به این کشور وارد نمیکند چرا که بیشتر عایدات این کشور از فروش گاز مایه از کشورهای خارج از منطقه خلیج فارس است که از کنترل شواری همکاری نیز خارج است. براساس اطلاعات مرکز دادههای بلومبرگ، سه مشتری اصلی گاز قطر در سال 2016 هند، ژاپن و کره جنوبی بودند، لذا کشورهای شورای همکاری خلیج فارس هیچ کنترلی بر این کشورها ندارند. از یک سو ورود ترکیه و ایران برای تامین مایحتاج ضروری قطریها موجب خنثی سازی اقدامات کشورهای محاصره کننده قطر شده است، پس اعلام وابستگی قطر به عربستان از این منظر ادعای واهی به نظر میرسد. از سوی دیگر قطر برای تامین نیازهای خود به ویژه برای میزبانی بازیهای جام جهانی 2022 ، 200 میلیارد دلار صرف زیرساختهای خود کرده است که همین امر نیز این کشور را از کشورهای شواری همکاری خلیج بی نیاز میکند. در این بین بسیاری از کالاهای صنعتی مورد نیاز قطر نیز در بنادر عمان و کویت ترخیص میشوند، کشورهایی از شورای همکاری خلیج فارس که هنوز در جرگه تحریمیهای این شورا علیه قطر قرار نگرفتهاند.
تحلیلگر بلومبرگ راهکار احتمالی دیگر برای تنگتر کردن حلقه محاصره قطر را اعمال فشار بر شرکای بین المللی تجاری و اقتصادی قطر و در اقع شرکتهای بینالمللی عنوان کرد و این راهکار را نیز محکوم به شکست دانست. به اعتقاد او شاید عربستان در این بین بخواهد با تحت فشار قراردادن این شرکتها و به ویژه با استفاده از اهرامهای مالی و سیاسی، قراردادهای امضا شده میان آنها و دوحه را ملغی کند تا آنها حتی با قیمت پایینتری با این چهار کشور وارد معامله شوند و یا به واسطه شرکت نفتی دولتی آرامکو و خرید تسلیحات از شرکتهای بین المللی بر قطر فشار آورد. نویسنده معتقد است که این طرفند نیز عملی نخواهد بود، چرا که کاهش قیمت جهانی نفت موجب شده است کشورهای حلقه محاصره به ویژه مصر که در سراشیبی سقوط اقتصادی نیز قرار دارد نتواند از این ابزار بهرمند شود. چراکه این کشورها در عین حال شدیدا به سرمایه گذاریهای خارجی وابسته هستند. از طرف دیگر، کشورهای اروپایی نیز به هیچ وجه حاضر نخواهند شد زیر بار این فشار عربستان بروند، چرا که اغلب کشورهای اروپایی با قطر قراردادهای اقتصادی دراز مدت دارند. نمونه دیگر شرکت لارسن و توربوی هند است که بیتردید حاضر نخواهد شد با قرارداد سنگینی که با دولت قطر برای ساخت چندین استادیوم برای بازهای جام جهانی فوتبال بسته است کنار بکشد. به اعتقاد این تحلیل گر، یکی دیگر از راهکارهای تشدید فشارهای کشورهای حلقه محاصره شاید این باشد که بخواهند پولهای خود را از بانکها و موسسات مالی و اعتباری قطری خارج کنند، همین اقدام نیز موجب خواهد شد خود آنها از بهرههایی که از کنار این پولها میبردند محروم شوند؛ چون نظام پولی و مالی قطر به سبب قدرت اقتصادی بالای آن از یک نظم خاص برخوردار است، که به راحتی ضربهپذیر نیست. دلیل این مدعا نیز این است که با تحریم این چهار کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس، نرخ رشد سه ماهه بین بانکی قطر در 12 ژوئیه تا 2،47 درصد رشد هم کرده است، میزان رشدی که از سال 2010 تا کنون بیسابقه بوده است. این درحالی است که طبق دادههای اقتصادی بلومبرگ این میزان رشد در سیستم بین بانکی امارات متحده عربی 1،8 درصد و در عربستان 1،55 درصد بوده است.
