فروش 1.213میلیون بشکه در روز نفت ایران در ماه فوریه
پیش‌بینی افزایش صادرات روزانه نفت ایران در فوریه (دومین ماه میلادی) بر‌اساس اطلاعات منتشر شده از سوی نشریه میس، محقق شد. بر اساس این گزارش، ایران در فوریه (بهمن-اسفند۹۷) روزانه ۳۷ ۱ میلیون بشکه در روز نفت خام و میعانات گازی صادر کرده است. این میزان بالاترین سطح از اکتبر، یعنی یک ماه پیش از آغاز فاز دوم تحریم‌های آمریکا علیه ایران در تاریخ ۵نوامبر ارزیابی شده است. داده‌های منتشر شده نشان می‌دهد چهار مشتری آسیایی نفت ایران، در فوریه مجموعا ۲۱۳ ۱ میلیون بشکه در روز از ایران نفت وارد کرده‌اند که ۴۰۰ هزار بشکه در روز بیش از سطح ژانویه و بالاترین میزان از آگوست گذشته است.
بر اساس گزارش میس، اطلاعات مربوط به حمل و نقل محموله‌های نفت خام ایران نشان می‌دهد روند صادرات نفت در ماه مارس به احتمال قوی مشابه فوریه خواهد بود. این در حالی است که با وجود ثبت رکورد بیشترین میزان صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران در چهار ماه گذشته، احتمالا صادرات در ماه جاری میلادی با کاهش مواجه است.
بر اساس گزارش‌های موجود، خریداران نفت ایران زیر سایه ابهامی که دولت ترامپ در زمینه تمدید معافیتها ایجاد کرده است، مشغول کاهش خرید نفت ایران هستند. مقامات دولت ترامپ با وجود تاکید بر تلاش آمریکا برای صفر کردن خرید نفت ایران و تمدید نکردن معافیتها، به این نکته اشاره می‌کنند که برای تمدید معافیتها شرایط بازار را در نظر می‌گیرند، بنابراین با توجه به وجود نگرانی کمبود عرضه در بازار، ممکن است دستکم معافیت۵ خریدار اصلی نفت خام ایران تمدید شود. چین، هند، کره‌جنوبی، ژاپن و ترکیه ممکن است باردیگر موفق به دریافت مجوز خرید نفت ایران شود. شرایط بازار حالا به گونه‌ای است که هر روز در حال نزدیک شدن به نقطه‌ای است که می‌تواند واکنش اعتراضی ترامپ را در پی داشته باشد.
دولت آمریکا برای افزایش فشار بر خریداران نفت ایران به منظور قطع واردات، به نفت ارزان نیاز دارد. با این حال بازار نفت از ابتدای سال جاری میلادی هر روز از سطوح قیمتی دلخواه ترامپ دورتر شده و شرایط را برای فشار نفتی بر ایران سخت‌تر کرده است. در چنین شرایطی پیگیری هدف تمدید توافق کاهش تولید اوپک از سمت عربستان تا پایان ۲۰۱۹، می‌تواند تحمیل سیاست صفر کردن خرید نفت ایران بر مصرف‌کنندگان نفت را سخت‌تر کند.
قیمت نفت روز گذشته برای نخستین بار در سال جدید میلادی از ۷۱ دلار بر بشکه عبور کرد و به بالاترین سطح در پنج ماه گذشته رسید. شاخص نفت خام برنت در ادامه معاملات با وجود افتی که تجربه کرد، در سطوح نزدیک به ۷۱ دلار بر بشکه باقی ماند.
دونالد ترامپ علاوه بر پیشبرد سیاست‌های خارجی با نفت ارزان، برای تامین سیاست‌های داخلی نیز به قیمت‌های پایین‌تر نیاز دارد. به همین علت به نظر می‌رسد رئیس‌جمهور آمریکا هم‌اکنون بر سر دوراهی کاهش قیمت بنزین در داخل و تشدید تحریم نفتی ایران قرار گرفته است.
به این معنا که افزایش فشار بر ایران برای قطع فروش نفت، به معنای رشد قیمت نفت خام و افزایش قیمت سوخت در آمریکا و اثرگذاری آن بر رای مردم این کشور خواهد بود؛ اتفاقی که قطعا به زیان کمپین انتخاباتی ترامپ تمام خواهد شد. با توجه به اهمیتی که قیمت نفت خام و متعاقب آن بنزین برای آینده سیاسی ترامپ دارد، باید دید آیا دولت او در دوراهی یاد‌شده سیاست قیمت ارزان سوخت داخلی را پیگیری خواهد کرد یا فشار بیشتر بر ایران؟
این سوال در شرایطی مطرح است که کاخ سفید در یک اقدام غیرقانونی دیگر، روز ۱۹ فروردین سپاه پاسداران ایران را در لیست گروه‌های تروریستی قرار داد. این اقدام آمریکا به معنای تنگ‌تر شدن حلقه تحریم‌ها علیه کشور است و باید دید در این شرایط سرنوشت معافیتها چه خواهد بود. با توجه به سیاست اتخاذ ناگهانی تصمیمات در دولت ترامپ، به نظر می‌رسد مساله تمدید معافیتها تا آخرین روزهای پایان مهلت ۶ ماهه خرید نفت ایران در تاریخ ۴ ماه مه، بدون پاسخ باقی بماند.
این ابهام در شرایطی وجود دارد که برخی مشتریان ایران، روند سفارش‌گذاری برای محموله‌های نفت خام کشورمان را کاهش داده‌اند یا به سمت متوقف کردن آن پیش رفته‌اند. روز گذشته چند منبع آگاه به رویترز اعلام کردند پالایشگران هندی، ثبت سفارش نفت ایران در ماه مه را به حالت تعلیق درآورده‌اند تا موضع واشنگتن در رابطه با تمدید معافیتها مشخص شود.
جغرافیای مشتریان نفت ایران
چین
با وجود تاکید چندباره بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران، بر محرمانه بودن آمار صادرات نفت خام ایران در دوران تحریم، موسسات بین‌المللی مختلف با استفاده از آمار رسمی منتشر شده از سمت کشورهای خریدار نفت ایران یا ردیابی نفتکش‌های حامل نفت ایران، تلاش می‌کنند میزان صادرات نفت خام ایران را تخمین بزنند. اهمیت تخمین صادرات نفت ایران در اثرگذاری آن بر روند قیمت‌ها در بازار است. آن‌طور که میس گزارش می‌دهد چین در فوریه با واردات ۵۰۸ هزار بشکه‌ای در روز جلوتر از هند قرار گرفت. این میزان واردات بالاترین سطح از سپتامبر گذشته تا کنون بوده که به میزان ۱۰۰ هزار بشکه در روز بیش از انتظارات اولیه بوده است. این میزان افزایش واردات می‌تواند ناشی از موفقیت ایران در فروش ۲۰ میلیون بشکه از ذخایر نفت کشور در بندر دالیان در شمال چین باشد که سال گذشته در این منطقه انبار شد.
هند
طبق این گزارش، هند در فوریه ۲۹۶ هزار بشکه در روز خرید نفت ایران را کاهش داده است. توضیحی که در این رابطه می‌تواند وجود داشته باشد این است که هند قصد دارد به تعهد خود مبنی بر خرید ۳۰۰ هزار بشکه در روز طبق آنچه در معافیت این کشور تعیین شده، پایبند باشد. هند احتمالا در ماه مارس کمتر از سطح یاد شده از ایران نفت خریداری کرده است. این اقدام هند ممکن است به این موضوع بازگردد که این کشور قصد دارد پایبندی خود به معافیتها را نشان دهد تا مذاکراتش برای تمدید معافیتها را بهتر پیش ببرد. نمونه این اتفاق در رابطه با کره‌جنوبی رخ داد. این کشور پیش از شروع رسمی تحریم‌های نفتی، خریدش از ایران را به صفر رساند تا با اثبات پایبندی‌اش به سیاست‌های آمریکا، فرصتی برای دریافت معافیت ایجاد کرده باشد. در حال حاضر نیز به نظر می‌رسد بخشی از شرط آمریکا برای تمدید معافیتها این است که کشورهای مستثنی شده، بیش از سقف تعیین شده از ایران نفت وارد نکنند. چین در این میان یک استثنا است زیرا در برخی میادین نفتی ایران فعالیت دارد و مجاز به برداشت نفت است. کشورهای معاف شده در حالی با امید دریافت معافیت دوباره با وسواس خرید نفت از ایران را پیگیری می‌کنند که هنوز مشخص نیست برنامه کاخ سفید در رابطه با این معافیتها چیست.
کره‌جنوبی
کره‌جنوبی به علت ارتباط استراتژیکی که با آمریکا دارد، با وسواس بیش از اندازه به خرید نفت از ایران ادامه می‌دهد. بر‌اساس گزارش میس اگر چه کره‌جنوبی در فوریه محموله‌ای ۲۷۴ هزار بشکه‌ای از ایران خریداری کرده، با این حال میزان وارداتش در ماه مارس را به کمتر از عدد یاد شده کاهش داده است. به نظر می‌رسد پالایشگران کره‌جنوبی با شروع روند کاهشی، قصد دارند تا تاریخ ۴ مه که مهلت ۶ ماهه معافیتها به پایان می‌رسد، خرید نفت از ایران را قطع کنند تا تکلیف تمدید معافیتها روشن شود.
ژاپن
تصویر واردات ماهانه ژاپن از ایران، تصویری پیچیده است. آمار رسمی ژاپن نشان می‌دهد این کشور اواخر فوریه و اوایل مارس در مجموع ۱۳۵ هزار بشکه نفت خام از ایران وارد کرده که ۱۱۷ هزار بشکه از آن شامل نفت خام سنگین می‌شود. این میزان حدود ۳۵ هزار بشکه کمتر از میزانی است که قبلا پیش‌بینی شده بود. در این میان بارگیری یک محموله یک میلیون بشکه‌ای که قرار بوده اواخر فوریه انجام شود، به ماه مارس انتقال پیدا کرده است. بارگیری این محموله که با سایر محموله‌های ماه مارس همزمان شده، به احتمال قوی باعث خواهد شد میزان واردات این کشور در مارس ۳۰۰ هزار بشکه در روز باشد که بالاترین سطح از ۲۰۱۶ به این سو به شمار می‌رود. پیش از این پیش‌بینی شده بود که با نزدیک شدن به مهلت پایان معافیت‌های شش ماهه، مشتریان ایران به منظور استفاده هر چه بیشتر از این فرصت، حداکثر واردات نفت خام ایران را داشته باشند. با این حال ژاپن نیز که خود را در مقابل کره‌شمالی، بسیار به آمریکا وابسته می‌بیند، دقت فراوانی در اثبات پایبندی به تعهداتش به آمریکا دارد. بر اساس اطلاعات میس، ژاپن از ۱۰ مارس، یعنی چیزی حدود یک ماه باقیمانده به پایان مهلت معافیتها، سفارش‌گذاری برای محموله‌های ایران را متوقف کرده است. اطلاعات منتشر شده از سوی رویترز نشان می‌دهد که آخرین محموله نفت خام ایران روز گذشته در شهر بندری چیبا در ژاپن بارگیری شده است. با وجود این شرایط، مقامات ژاپنی با ابراز امیدواری نسبت به تمدید معافیتها اعلام می‌کنند که به محض قطعی شدن تمدید، پالایشگران ژاپنی به سرعت واردات از ایران را از سر خواهند گرفت. به معنای دیگر، توقف این بار خرید نفت ایران از سمت ژاپن، از وقفه قبلی بسیار کوتاه‌ترخواهد بود. ژاپن پیش از شروع رسمی تحریم‌ها، برای سه ماه خرید نفت از ایران را از نوامبر تا ژانویه به صفر رسانده بود. با تمام این تفاسیر، میس با اشاره به گزارش رویترز، میزان صادرات نفت خام ایران در ۲۰ نخست مارس را بین یک تا ۱ ۱ میلیون بشکه در روز عنوان می‌کند.
ترکیه
در کنار چین، هند و کره‌جنوبی که در فوریه روزانه ۲۱۳ ۱ میلیون بشکه در روز از ایران نفت وارد کرده‌اند ترکیه دیگر کشور حاضر در لیست بوده که از ایران نفت خریداری کرده است. طبق آخرین اطلاعات رسمی منتشر شده در دسامبر، میزان واردات این کشور ۲۴ هزار بشکه در روز بوده اما ظاهرا به ۱۰۰ هزار بشکه در روز افزایش یافته است. با وجود استفاده خریداران آسیایی نفت ایران (به استثنای تایوان) از فرصت معافیتها، کشورهای خریدار نفت ایران در اروپا که در لیست کشورهای معاف شده از تحریم‌های نفتی ایران قرار دارند از اکتبر گذشته تا کنون، محموله‌ای از ایران وارد نکرده‌اند.
