خروج تدریجی از برجام؛ قدم در راه بی بازگشت؟
احمد زید آبادی | روزنامه نگار
تصمیم ایران به توقف صادرات آب سنگین و اورانیوم غنی‌شده برای مدت دو ماه، گامی کوچک در جهت خروج از وضعیت بلاتکلیفی و بی‌تصمیمی است، اما ممکن است قدم گذاشتن در راهی بی‌بازگشت هم باشد.
اهمیت فنی تصمیم ایران هنوز مورد کالبدشکافی کارشناسان قرار نگرفته و کشورهای مخاطب ایران نیز تاکنون موضع مشخصی در باره این تصمیم اعلام نکرده‌اند، اما به نظر می رسد اروپایی‌ها به عنوان مخاطبان اصلی تصمیم ایران، ابتدا در صدد کشف نیات واقعی ایران از این تصمیم برآیند و سپس سیاست خود را روشن کنند.
از یک منظر، شاید اروپایی‌ها تصمیم ایران را فرصتی برای مذاکره مجدد بر سر برجام تفسیر کنند و بکوشند تا از این فرصت، از شکاف بین آمریکا و ایران در موردمفاد برجام بکاهند و از این طریق، هم در برجام و هم در تحریم‌های آمریکا تغییراتی به وجود آورند.
این در حالی است که تصور نمی‌شود ایران در این مرحله، آماده مذاکره خارج از چارچوب برجام و یاپذیرش تغییراتی در آن باشد، از این رو اروپایی‌ها ممکن است پس از کشف این موضوع، اوضاع را یک مرحله خطرناک‌تر و تهدیدآمیزتر از گذشته ببینند.
ظاهر بیانیه شورای عالی امنیت ملی و سخنان حسن روحانی نشانگر آن است که آنها می‌خواهند بخصوص اروپایی‌ها را بر سر دو راهی سختی قرار دهند بدین صورت که یا آنها برای حفظ برجام قاطعانه به خنثی‌سازی تحریم‌های نفتی و بانکی آمریکا مبادرت کنند و یا اینکه منتظر خروج تدریجی ایران از برجام باشند.
طبعا اروپا نمی‌خواهد بین این دو گزینه دست به انتخاب بزند زیرا خنثی‌سازی تحریم‌های آمریکا پیش از هر چیز در توان آن نیست و خروج ایران از برجام نیز م تواند به بروز جنگ و ایجاد ناامنی در منطقه و هجوم سیل آوارگان به سرتاسر اروپا منجر شود.
از این رو، اروپا نمی‌خواهد از سیاست بینابین خود دست بردارد اما اگر مجبور به انتخاب شود، بسیار بعید است که برای حفظ برجام پنجه در پنجه آمریکا بیاندازد.
با این حساب، تهدید ایران به خروج تدریجی از برجام در صورت عدم تغییر رویکرد کشورهای اروپا، ممکن است به در بسته بر بخورد به طوری که اروپایی‌ها خود را مجبور به کنار کشیدن از این ماجرا ببینند و حل و فصل موضوع را کلا به آمریکا بسپارند.
در چنان شرایطی، آیا ایران پس از بی‌تفاوتی اروپا در برابر ضرب‌الاجل دو ماهه‌اش، واقعا می‌خواهد تهدید به غنی سازی بالای3 5 درصد را عملی کند؟ اگر چینن شود، طبعا این ورود به راهی بی‌بازگشت است و بخصوص طبل‌های جنگ را از طرف آمریکا و اسرائیل به صدا در می آورد. ایران اما اگر بخواهد در همین حد کنونی متوقف بماند، در آن صورت با تصمیم اخیر خود فقط اروپا را از دور خارج کرده و به ناچار باید بحران مربوط به برجام را فقط از طریق آمریکا و تا حدی روسیه دنبال کند.
