صحرای بزرگ آفریقا؛ قلب تپنده انرژی خورشیدی در آینده
صحرای بزرگ آفریقا با وسعت زیاد و ظرفیت دریافت بخش زیادی از انرژی خورشید میتواند به منبع خوبی برای تامین انرژی سراسر جهان تبدیل شود. آفتاب در صحرای آفریقا بسیار شفاف و داغ است. جدای از سرابها، این منطقه پوشش گیاهی اندکی دارد و بیشترین بخش آن از سنگ، ماسه و تپههای ماسهای تشکیل شده است. خورشید صحرای آفریقا بهاندازهای قوی است که بتوان از آن کل انرژی خورشیدی موردنیاز کرهی زمین را تامین کرد.
آمار و ارقام این منطقه شگفتانگیز است. اگر صحرای آفریقا یک کشور بود، رتبهی پنجمین کشور بزرگ جهان را به خود اختصاص میداد (بزرگتر از برزیل و کمی کوچکتر از چین و ایالاتمتحده). براساس تخمینهای ناسا، میانگین سالانهی توان خورشیدی دریافتی در هر مترمربع از صحرای آفریقا بین ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ کیلووات ساعت است. باتوجهبه اینکه مساحت صحرای آفریقا به ۹ میلیون کیلومترمربع میرسد، انرژی کل سالانه (اگر هر سانتیمتر از صحرا با انرژی خورشیدی اشباع شود) بیش از ۲۲ میلیارد گیگاوات ساعت (GWh) خواهد بود. یعنی انرژی یک مزرعهی خورشیدی فرضی به وسعت کل صحرای آفریقا، ۲۰۰۰ برابر بیشتر از انرژی تولیدی بزرگتریننیروگاههای جهان است (تولید ۱۰۰ هزار گیگاوات ساعت، سالیانه). انرژی خروجی چنین مزرعهای برابر با بیش از ۳۶ میلیارد بشکهی نفت در روز است (به ازای هر فرد، پنج بشکه). در چنین سناریویی، صحرای آفریقا میتواند ۷۰۰۰ برابر تقاضای برق اروپا را بدون تولید آلایندههای کربنی، تامین کند. از طرفی فاصلهی نزدیک صحرای آفریقا به اروپا خود یک مزیت است. کوتاهترین مسافت بین آفریقای شمالی و اروپا در تنگهی جبلالطارق، ۱۵ کیلومتر است. اما حتی در فاصلههای طولانیتر، مثل عرض مدیترانه هم میتوان از این انرژی استفاده کرد. از طرفی طولانیترین کابل برقی زیرآب ۶۰۰ کیلومتر است که بین نروژ و هلند کشیده شده است.
دانشمندان در سالهای گذشته، بهدنبال حل مسئلهی تقاضای فزایندهی انرژی در اروپا بودهاند. دیدگاههای علمی در سالهای اخیر به برنامههای اجرایی جدی تبدیل شدهاند. یکی از بزرگترین پروژهها در این زمینه Desertec بود که در سال ۲۰۰۹ معرفی شد و سرمایهگذاری بانکها و سازمانهای انرژی متعددی را به سمت خود جلب کرد اما پس از پنج سال بهدلیل هزینههای زیاد، اغلب سرمایهگذارها کنار کشیدند و پروژه شکست خورد. چنین پروژههایی با موانع سیاسی، تجاری و اجتماعی متعددی مثل عدم توسعهی سریع منطقهای روبهرو هستند. طرحهای پیشنهادی جدیدتر پروژهی TuNur در تونس با هدف تامین توان برای بیش از ۲ میلیون خانوار اروپایی یا نیروگاه خورشیدی نور در مراکش با هدف صادرات انرژی به اروپا را دربر میگیرند.