چرا در مورد بنزین این قدر نئولیبرال هستیم؟
حامد قدوسی | اقتصاد دان
از من این سوال فراوان می‌شود که: چرا شما که در موضوعات دیگری (مثل سیاست‌های مربوط به بخش آموزش و بهداشت)، فاصله مشخصی با آزادسازی کامل دارید و از حدی از مداخله دولت دفاع می‌کنید، وقتی به بحث بنزین می‌رسیم این قدر شدید طرف‌دار آزادسازی قیمت هستید؟
سوال البته فقط در مورد شخص بنده طرح نمی‌شود. به نظرم اگر اسامی که زیر نامه ۴۰ اقتصاددان جوان بود را هم مرور کنید، دوستان زیادی را خواهید یافت که در مورد موضوعات دیگر همین موضع‌های احتیاطی را دارند ولی در مورد موضوع خاص یارانه بنزین به شدت خواستار اصلاح قیمت و حذف یارانه‌ها و تغییر نظام فعلی هستند. در واقع شاید کم‌تر موضوع سیاستی را بتوان در اقتصاد ایران یافت که این حد از اجماع بین اقتصاددانان طیف‌های مختلف روی آن وجود دارد.
ولی چرا این طور است؟
پاسخ کوتاه و اشاره‌ای به این سوال این است که «به همان دلیل که امثال ما اصرار شدید روی اصلاح قیمت گازوییل نداریم، در حالی که یارانه گازوییل تقریبا با بنزین برابری می‌کند!».
پاسخ کمی فنی‌تر این است که چون ۱) یارانه بنزین به شدت نابرابر است و منفعتی به اقشار محروم نمی‌رساند. ۲) یارانه‌ای نیست که باعث ارتقا بهره‌وری، اثرات خارجی مثبت و رشد در کشور شود (مثلا مثل یارانه تحصیل یا تغذیه مادران باردار نیست).
برعکس، با هدر دادن حجم عظیمی از منابع کشور عاملی برای سرکوب خلاقیت و نوآوری و ارتقا بهره‌وری است. اگر بنزین یارانه‌ای نبود، احتمالا وضعیت صنعت خودروی ما هم از این چیزی که الان هست به‌تر بود. وقتی بنزین را به قیمت واقعی به مردم بفروشید، دیگر نمی‌توانید به سادگی خودرویی با چند برابر مصرف جهانی را به قیمت چند برابر قیمت جهانی به آن‌ها تحمیل کنید.
در این پاسخ، طبعا یک نکته هم پنهان است: ما تحلیل‌هایی که در مورد تورم‌زایی شدید اصلاح قیمت بنزین و فشار به اقشار محروم طرح می‌شود را باور نداریم. به باور ما، در صورت اصلاح قیمت بنزین، باز چند دهک اول برنده خالص خواهند بود.
