بر ایران در ترسالی چه گذشت؟

ناصر کرمی | اقلیم‌شناس

با پشت سر گذاشتن اردیبهشت می توان گفت فصل بارش در ایران به پایان رسیده است. اگر چه روی کاغذ هنوز به صورت محدود در خرداد ماه نیز امکان بارش وجود دارد. ولی بعید است بارش خرداد ماه بتواند تغییر چندانی در بیلان آبی فصل سپری شده بارش داشته باشد.

در اردیبهشت ماه نیز بر خلاف فروردین توفانی و سیل آسا، بارش چندانی در کشور رخ نداد. از این رو می توان نقشه پهنه بندی خشکسالی هواشناسی در استان های کشور که برای دوره یک ساله منتهی به پایان فروردین گذشته ترسیم شده را به عنوان بیلان کلی بارش در نظر گرفت. (شکل ۱). این نقشه که توسط مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران، سازمان هواشناسی کشور، منتشر شده است به واقع پراکنش جغرافیایی بارش ها در سراسر ایران را نشان می دهد. برای اینکه شناخت دقیق تری از این پراکنش داشته باشیم باید به تقسیم بندی ششگانه حوضه های آبریز ایران توجه کنیم. (شکل ۲). همچنین جدول شماره ۱ (سازمان هواشناسی کشور) یک آمار کلی ارائه می دهد از میزان بارش سال آبی کنونی و مقایسه آن با سال قبل و همچنین میانگین یازده ساله و ۵۰ ساله. به طور خلاصه اینکه: در ۵۰ سال گذشته به طور متوسط هر سال در ایران ۲۲۷ میلیمتر باران باریده است. این مقدار اما به طور متوسط در یازده سال گذشته ۱۹۶ میلیمتر بوده است که حکایت از یک دوره طولانی خشکسالی دارد. سال قبل در ایران فقط ۱۵۷ میلی متر بارش رخ داد. یعنی خشکسالی خیلی شدید. امسال اما ۳۲۳ میلی متر بارش داشته ایم، این یعنی ترسالی شدید. ۱۰۵ درصد (بیشتر از دو برابر) سال قبل، ۶۴ درصد بیشتر از میانگین یازده سال گذشته و ۴۲ درصد بیشتر از میانگین ۵۰ ساله.

این آمارها البته کلی هستند و متوسطی هستند ناظر به مجموع بارشها در سراسر کشور. ایران کشور پهناوری است با چشم اندازهای جغرافیایی کاملا متفاوت. بنابراین برای شناخت بیشتر وضعیت بارش ایران در ترسالی شدیدی که پشت سر گذاشته ایم میزان بارش در هر کدام از حوزه های ششگانه آبریز اصلی کشور را مرور می کنیم.