چشمان نگران صنایع تریلیون دلاری پالایشی، و خودروهای برقی به عناصر کمیاب چین
چین مدتی است که در حال بررسی محدود کردن صادرات عناصر خاکی کمیاب به آمریکا به خاطر بالا گرفتن درگیری‌های تجاری میان دو کشور است.
چین با اختلاف زیادی بزرگترین تولیدکننده این عنصرها است، عنصرهایی که برای خیلی از صنایع آمریکا از جمله بخش‌های رو به رشد اقتصادش مانند ماشین‌های برقی و توربین‌های بادی بسیار مهم است.
سازمان زمین‌شناسی آمریکا سال گذشته این عنصرهای خاکی را برای اقتصاد و امنیت ملی حیاتی قلمداد کرد.
سردبیر روزنامه گلوبال تایمز، متعلق به دولت چین، چند روز پیش در توییتی اعلام کرد که «چین خیلی جدی در حال بررسی محدود کردن صادرات عنصرهای خاکی کمیاب به ایالات متحده است.»
کدام عنصرهای خاکی کمیاب قلمداد می‌شوند؟
عنصرهای خاکی کمیاب به عنصرهای هفده‌گانه‌ای گفته می‌شود که در تولیدات بخش‌های گسترده‌ای از جمله فناوری انرژی‌های تجدیدپذیر، پالایش نفت، الکترونیک، و صنایع شیشه کاربرد دارند.
با این‌که «کمیاب» نامیده می‌شوند، اما بنا به گفته سازمان زمین‌شناسی آمریکا نسبتا به وفور در پوسته زمین یافت می‌شوند.
با این حال، استخراج یا تولید آن‌ها به تنها چند نقطه در دنیا محدود می‌شود.
استخراج این عنصرها هم دشوار است و هم برای محیط زیست زیانبار. معادن چین حدود ۷۰ درصد نیاز جهانی به این عنصرها را تامین می‌کنند. باقی نیاز جهانی هم توسط میانمار، استرالیا، ایالات متحده، و چند کشور دیگری که تولید چندانی ندارند برطرف می‌شود.
اما چین در پالایش این عنصرهای خاکی کمیاب از این هم تسلط بیشتری دارد.
سال گذشته تقریبا ۹۰ درصد فرآوری این عنصرها و تبدیلشان به اکسیدهای کاربردی در چین صورت گرفت، و تقریبا تمامی ۱۰ درصد باقی مانده هم توسط شرکتی استرالیایی که در مالزی فعالیت می‌کند تولید شد.
بنا بر آمارهای رسمی، چین در پنج سال گذشته صادرات اکسیدهای عنصرهای خاکی کمیاب را دو برابر کرده است.
ایالات متحده چقدر به چین وابسته است؟
آمارهای دولت آمریکا نشان می‌دهد که حدود ۸۰ درصد واردات عنصرهای خاکی کمیاب این کشور از چین انجام می‌شود. فرانسه، ژاپن، و استونی هم عنصرهای کمیاب فرآوری‌شده به آمریکا صادر می‌کنند، ولی برای تولید این اکسیدها از سنگ معدن چینی استفاده می‌کنند.
تنها معدن عنصرهای کمیاب فعال در ایالات متحده هم سنگ معدن خود را برای فرآوری به چین می‌فرستد، و همین حالا هم با تعرفه گمرکی ۲۵ درصدی دولت چین روبه‌رو است.
آمریکا می‌تواند از مالزی هم وارد کند، ولی نه به میزانی که همه نیازهایش را برآورده کند. از طرف دیگر، دولت مالزی هم تهدید کرده است که تولید این عنصرها را به خاطر نگرانی‌های زیست‌محیطی متوقف کند.
آیا ایالات متحده می‌تواند صنایع پالایش خودش را راه بیاندازد؟
قطعا ممکن است، اما زمان می‌برد، و اگر چین را حذف کنیم، منابع سنگ معدن هم احتمالا محدود خواهد بود.
جالب این که ایالات متحده تا دهه ۱۹۸۰ بزرگترین تولیدکننده عنصرهای خاکی کمیاب محسوب می‌شد.
چین هم سابقه اعمال محدودیت بر صادرات این عنصرها را دارد. آن‌ها در سال ۲۰۱۰ به خاطر اختلاف ارضی با ژاپن صادرات را به این کشور محدود کردند.
محدودیت صادرات به ایالات متحده، اگر عملی شود، ممکن است به صنایع مهم این کشور که تریلیون‌ها دلار ارزش دارند و به عنصرهای خاکی کمیاب نیاز دارند ضربه شدیدی بزند.
