92 درصد کل ردپای آبی بشر مربوط به محصولات کشاوری است

در بازه زمانی 1996 تا 2005، ردپای آبی بشر در کل دنیا برابر با 9087 میلیارد متر مکعب در سال بود که 74 درصد آب سبز، 11 درصد آبی و 15 درصد آن خاکستری بود. محصولات کشاوری 92 درصد کل این ردپای آبی را از آن خود کرده بودند.

به گزارش خبرنگار توسعه پایدار «انرژی امروز» ردپای آبی، مفهومی است که برای اولین بار توسط یونسکو و در سال 2002 تعریف شد تا بتواند مقدار آب مصرفی اشخاص، گروه ها، یا شرکت ها را در ساخت محصولات یا ارائه خدمات به اجتماع نشان دهد.

این مفهوم در کنار مفهوم ردپای کربن مطرح شد که بیانگر کل گازهای گلخانه ای انتشار یافته توسط سازمان ها، رخ دادها، محصولات یا اشخاص بود. این هر دو از یک مفهوم پایه به نام ردپای اکولوژیکی مشتق شده اند که در دهه 90 میلادی و برای هشدار در مورد اثرات اکولوژیکی صنعتی شدن در دنیا مطرح شد.

آنچه که مسلم است این است که بشر برای انجام هر آنچه که در ذهن می پروراند به آب نیاز دارد، چه بخواهد لباسی بپوشد، چه بخواهد خرید کند، چه بخواهد چیزی بفروشد یا بخواهد چیزی بخورد.

ردپای آب، میزان آب مورد استفاده برای تولید یک محصول یا خدمات را نشان می دهد. می توان این مفهوم را برای یک فرآیند به تنهایی توضیح داد، مثل کشت برنج، یا برای یک محصول مثل تولید یک عدد شلوار جین، یا سوخت مورد نیاز خودروی ما، یا برای کل یک شرکت چنین واژه ای را تعریف کرد.

رد پای آب می تواند مقدار آبی که یک کشور به طور کلی مصرف می کند را روشن سازد یا حتی به صورت جهانی، مقدار آب مصرفی در یک بدنه آبی ویژه مثل رودخانه.

ردپای آب به ما می گوید:

1- در زنجیره تامین یا در عملیات های شرکت های یک کشور، وابسته ترین بخش به آب کجاست؟

2- قوانین و مقررات کشور چقدر حافظ منابع آبی این کشور است؟

3- امنیت غذایی و انرژی کشور در چه حد و حدودی است؟

4- آیا من به عنوان یک فرد می توانم ردپای آبی خود را کاهش دهم و به مردم و طبیعت کمک کنم؟

بر اساس نوع سوالی که به دنبالش هستید، ردپای آبی هم بر حسب مقیاس هایی چون متر مکعب در تن محصول تولیدی، یا در هکتار زمین زیر کشت، یا در واحد هزینه و …. محاسبه می شود.

ردپای آب به فهم این موضوع کمک می کند که کدام فرآیندها منابع آبی ما را محدودتر می سازد، بیشتر مصرف می کند، بیشتر آلوده می کند؟

کمک می کند بفهمیم اثراتی که فرآیندها دارند بستگی به این دارد که آب از کجا برداشت می شود و چه موقع برداشت می شود؟

اگر این آب مورد نیاز فرآیندها، از منابعی تامین می شود که پیش از این هم دچار کمبود آب بوده اند، پس برآیند این برداشت آب آثار منفی تری خواهد داشت.  

رد پای آب به سه بخش تقسیم می شود: سبز؛ آبی؛ خاکستری.

این سه بخش باهم یک تصویر جامع و کامل از آب مصرفی ما به دست می دهد آن هم با مشخص کردن منبع آب مصرفی، هم بارش باران، رطوبت خاک، یا منابع سطحی و زیرزمینی آب، و نیز حجم آب تازه لازم برای جذب آلودگی.

انواع ردپای آبی

ردپای آبی به سه مفهوم مجزا تقسیم بندی می شود.

ردپای آبی سبز

ردپای آبی سبز آب حاصل از بارندگی است که در ناحیه ریشه در خاک ذخیره شده و بخار می شود، تعریق می شود یا در خود گیاه می ماند. این نوع ردپای آبی مربوط به کشت و زرع و جنگل داری است.

ردپای آبی آبی

ردپای آبی آبی، آبی است که در منابع سطحی یا زیرزمینی ذخیره شده و تبخیر می شود، در محصولی ذخیره می شود یا از یک بدنه آبی برداشت می شود و به بدنه آبی دیگری می رود یا دوباره به همان بدنه آبی و در زمان دیگری بازمی گردد. کشاورزی، صنعت و شهرنشینی یکپارچه هر کدام می توانند ردپای آبی آبی داشته باشند.

ردپای آبی خاکستری

ردپای آبی خاکستری مقدار آب تازه ای است که برای جذب آلودگی برای رسیدن به استانداردهای کیفی آب مورد نیاز است. این نوع ردپای آبی، آلودگی با منبع نقطه ای است تخلیه شده در منابع آب شیرین که یا به صورت مستقیم توسط لوله صوت می گیرد یا از طریق روان آبها.

چند عدد و رقم از ردپای آبی

1- تولید هر کیلوگرم گوشت گاو تقریبا به 15 هزار لیتر آب نیاز دارد: 93 درصد سبز، 4 درصد آبی، 3 درصد خاکستری.

ردپای آبی هر 150 گرم سویابرگر تولیدی در هلند حدود 160 لیتر است. اما برای برگر گوشت گاو در همین کشور 1000 لیتر آب نیاز است.

2- ردپای آبی چینی ها حدود 1070 متر مکعب برای هر نفر در سال است. حدود 10 درصد از ردپای آبی چینی در خارج از چین بیرون می ریزد.

ردپای آبی ژاپنی ها 1380 متر مکعب برای هر نفر در سال است که 77 درصد آن از کشور خارج می شود.

ردپای آبی هر شهروند ایالات متحده 2840 مترمکعب در سال برای هر نفر است. حدود 20 درصد از این ردپای آبی خارجی است. بزرگترین ردپای خارجی مصرف آب ایالات متحده مربوط به حوزه رودخانه یانگ تسه در چین است.

3- در بازه زمانی 1996 تا 2005، ردپای آبی بشر در کل دنیا برابر با 9087 میلیارد متر مکعب در سال بود که 74 درصد آب سبز، 11 درصد آبی و 15 درصد آن خاکستری بود. محصولات کشاوری 92 درصد کل این ردپای آبی را از آن خود کرده بودند.

ردپای آبی انرژی

آب و انرژی ارتباط بسیار تنگاتنگی باهم دارند. تولید انرژی، مصرف انرژی و انتقال انرژی همگی به آب نیاز دارد. در نیروگاه ها آب برای خنک سازی توربین های تولید برق استفاده می شود.

آمارها می گویند در ایالات متحده آب برداشت شده برای نیروگاه های حرارتی این کشور، معادل 41 درصد کل آب برداشت شده ایالات متحده در سال 2015 بوده است.

به طور کلی آب مورد نیاز برای تولید یک مگاوات ساعت برق، معادل برق مورد نیاز 1000 خانوار از منابع مختلف انرژی برابر است با:

1- حرارتی خورشیدی با سرمایش تر؛ 786 گالن

2- زغال سنگی؛ 687 گالن

3- هسته ای؛ 672 گالن

4- گاز طبیعی؛ 198 گالن

5- صفحات خورشیدی PV؛ 26 گالن

6- بادی؛ صفر گالن

نیروگاه های زغال سنگی، هسته ای و گاز طبیعی مقادیر بسیار زیادی آب برای تولید بخار نیاز دارند. و این خود نشان دهنده مزیت استفاده از انرژی های تجدیدپذیر بادی و خورشیدی برای تولید برق مورد نیاز است.