فعالیت در حوزه هوش مصنوعی باید جزو سیاست های کلی باشد
محقق فوق دکترای دانشگاه ام‌آی‌تی امریکا در زمینه علوم کامپیوتر و علوم اعصاب شناختی و از پژوهشگران پژوهشگاه رویان پس از سال‌ها تحصیل و تحقیق در انگلستان و آمریکا به ایران بازگشته و اکنون در پژوهشگاه رویان به فعالیت می‌پردازد. وی معتقد است هوش مصنوعی مانند طیفی است که در یک سر آن ممکن است موجودات هوشمند همه چیز را در دست خود بگیرند، کارهای مضر انجام دهند، مشاغلی را که امروز بر عهده انسان است را خودکار انجام دهند و سر دیگر هم ممکن است همه اتفاقات، خوب باشد. واقعیت این است که این طیف بستگی به این دارد که استفاده انسان به کدام لبه نزدیک شود. درواقع هوش مصنوعی مانند یک چاقوی دولبه عمل می‌کند؛ علاوه بر فواید و مخاطراتی که دارد با سرعت بیشتری نسبت به تکنولوژی‌های قبلی پیش می‌رود و کنترل کردن آن پیچیده‌تر است.
دکتر سید مهدی خلیق رضوی با بیان اینکه استفاده بهتر از هوش مصنوعی آینده بهتری برای کشور می‌سازد، گفت: لازم است برای هوش مصنوعی قانون جهانی تعریف شود که همه با آن سازگاری داشته باشند تا تحقیقاتی که انجام می‌شود، همانند تحقیقات هسته‌ای هوش مصنوعی و تحقیقات ژنتیکی حوزه انسان تحت یک چارچوب و کنترل شده باشد.
وی در ادامه با اشاره به جایگزین کردن انسان با هوش مصنوعی، اظهار کرد: در کارهایی مثل وکالت و قضاوت و کارهایی که چند مهارته هستند، به تخصص انسانی نیاز دارند و نیازمند به‌کارگیری همزمان توانمندی‌های ذهنی متفاوت است، هنوز راه طولانی‌ای وجود دارد؛ ولی می‌توانیم مشاغل خطرناک و کارهای تکراری که نیاز به هوشمندی زیادی ندارند را به ربات‌ها واگذار کنیم، در زمینه پزشکی نیز که زمینه‌های تخصصی و حساسی هستند و با جان انسان سر و کار دارند می‌توان از AI assist technology کمک گرفت، به این صورت که تکنولوژی هوش مصنوعی در پایه کار باشد و به متخصص در تشخیص و درمان کمک کند.
این محقق در ادامه چند نمونه ساده و مثبت هوش مصنوعی را نام برد و افزود: یک نمونه هوش مصنوعی طراحی سیستم یکپارچه‌ای است که تمام پرونده سلامت هر فرد را با تمام داروهای مصرفی و جزئیات رفتاری داشته باشد؛ این سیستم می‌تواند خطای پزشکی را کاهش دهد.
وی ادامه داد: برای مثال هنگام مراجعه به پزشک، داروی تجویز شده در سیستم ثبت می‌شود، در صورت ناسازگار بودن با داروهای قبلی این سیستم اطلاع می‌دهد. همچنین در زمینه باز شناسی نیز هنگامی که یک دارو به بدن فردی سازگار نباشد، هشدار می‌دهد. اگر در طول زندگی فعالیت‌های مربوط به سلامت یک فرد را مورد مشاهده قرار دهیم، با استفاده از«Precision medicine » (پزشکی دقیق) و personalize medicine ( پزشکی فردی) می‌توانیم با داده‌های زیاد و تکنیک‌های هوش مصنوعی، روش‌های تشخیصی و درمانی مبنی بر اطلاعات فرد ایجاد کنیم.
وی با اشاره به چند «Activity tracker» مثل ساعت‌های هوشمند که فعالیت‌ها، ضربان قلب فرد، میزان کالری مصرفی و هر موضوعی که مربوط به سلامت فرد می‌شود را تحت نظر دارند، گفت: این داده‌ها به سیستم پزشک نیز متصل است و به تشخیص پزشک کمک می‌کند؛ علاوه بر این می‌توانیم وسیله‌ای از هوش مصنوعی در کنار پزشک قرار دهیم که روند کار پزشک را نیز یاد بگیرد.
محقق پژوهشگاه رویان نسبت به جدا شدن دانشکده‌های پزشکی و از وجود بعضی دانشگاه‌هایی که فقط فنی مهندسی هستند ابراز تاسف کرد و افزود: این کار باعث شد مهندسی و پزشکی از هم فاصله بگیرد، در حالی که در بهترین جاهای دنیا این طور نیست، دانشگاه MIT یک دانشگاه فنی است، ولی بهترین پژوهشگاه سرطان در این دانشگاه است و با تلفیق مهندسی و پزشکی می‌تواند ابزارهای نسل بعدی را تولید و از آن استفاده کنند؛ بنابراین اگر هریک از این علم‌ها را ایزوله کنیم و هرکدام مسیر خودش را داشته باشد، دستاورد خوبی نخواهیم داشت؛ ولی اگر مهندسان از زیست الهام بگیرند و به مسائل موجود در آن پی ببرند، می‌توانند مسائل واقعی را به جای مسائل ذهنی حل کنند.
به گفته خلیق رضوی، هوش مصنوعی از جنس نرم افزار است و به جای تسهیلات پیچیده، برای پیشرفت کردن نیاز به سیاست‌گذاری دارد.
وی همچنین با بیان به اینکه تحقیقات آکادمی مربوط به هوش مصنوعی در ایران سطح خوبی دارد و از سطح جهانی نیز پایین‌تر نیست، تاکید کرد: تحقیقات آکادمیک همه چیز نیست، این تحقیقات باید همانند کشورهایی چون آمریکا و انگلیس بر اساس نیاز هدایت شود. چیزی که می‌تواند به ایران کمک کند و قدم موثرتری به جلو بردارد، بررسی کردن مشکلات و مسائل است که چگونه آنها را به کمک هوش مصنوعی حل کنیم.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه در پژوهشگاه رویان در چه زمینه‌ای در حال فعالیت هستند، گفت: در پژوهشگاه بیشتر به تلفیق هوش مصنوعی با حوزه سلامت توجه می‌شود و پروژه‌ای که در حال حاضر در حال انجام است، تشخیص زودرس آلزایمر با استفاده از هوش مصنوعی است.
دکتر خلیق رضوی تصریح کرد: ما پایگاه داده‌ای طراحی کردیم که در ipad و گوشی‌های موبایل وجود دارد، به این وسیله فرد خودش را مورد ارزیابی قرار می‌دهد، با افراد مشابه مقایسه می‌شود و اطلاع می‌دهد که این فرد با این خصوصیات و این نتایج تست، چه وضعیتی دارد؛ سالم است، مبتلا یا در مرز خطر؟
وی در ادامه افزود: این پایگاه داده برای مانیتورینگ (تحت نظر داشتن رفتار شخص در طولانی مدت) و غربالگری استفاده می‌شود و کسانی که ریسک بالاتری دارند را برای انجام تست‌های دقیق‌تر به پزشک ارجاع می‌دهد.
خلیق رضوی با بیان اینکه بعد از مشاهده علائم شدید اختلال حافظه برای درمان دیر است و فقط می‌شود از پیشرفت آن جلوگیری کرد، گفت: فایده تشخیص زودتر این بیماری این است که به فرد پیشنهاد می‌دهد تا خواب و برنامه غذایی خود را اصلاح کند و شروع بیماری را تاخیر بیندازد، چون در واقع بعد از ابتلا به این بیماری نورون‌ها از بین می‌رود و نورون جدید جایگزین نمی‌شود. همچنین حوزه امیدوارکننده‌تر تولید داروهایی است که از شروع بیماری جلوگیری می‌کند، تا امروز داروها بیشتر از پیشرفت بیشتر علائم جلوگیری می‌کردند، ولی امروز محققان ما در تلاش برای تولید داروهایی با قابلیت پیشگیری هستند.
این محقق در پایان تاکید کرد: چه در ایران و چه در کشورهای دیگر تسهیلات هر موسسه با موسسه دیگر متفاوت است؛ ولی کار کردن در زمینه هوش مصنوعی و فراهم کردن بودجه مالی، تسهیلات لازم و حتی محیط‌های فکری جهت توسعه در این زمینه باید جزو سیاست‌های کلی یک کشور قرار داشته باشد.
