معمای گاز کردستان عراق؛ جای پای روسیه محکم تر می شود

منطقه کردستان عراق با 650 میلیون فوت مکعب استاندارد منابع گازی می تواند به عنوان منبعی برای بهره برداری هر چه بیشتر روسیه مطرح شود.

به گزارش خبرنگار بین الملل «انرژی امروز» نشانه ها حکایت از آن دارد که کردستان عراق منبع عظیمی از گاز طبیعی را در دل خود جا داده است. هفته گذشته، شرکت دانا گاز Dana Gas، اعلام کرد که سهم خود در ذخایر اثبات شده و احتمالی (2P) هیدروکربنی در خور مور و چمچمال کردستان عراق را تا 10 درصد افزایش داده است.

گزارش ها می گویند سهم دانا گاز از 2P خور مور و چمچمال 35 درصد و 4.4 تریلیون فوت مکعب گاز، 136 میلیون بشکه میعانات، 13.3 میلیون تن متریک گاز مایع LPG، و 18 میلیون بشکه نفت است.

از سویی در ماه مارس قرارداد فروش 20 ساله گاز بین شرکت «نفت مروارید» [قطر] و منطقه خودمختار کردستان امضا شد که باعث می شود تولید و فروش 250 میلیون فوت مکعب استاندارد در روز گاز در این منطقه تسهیل شود.

بر اساس برنامه توسعه «نفت مروارید»  تا سال 2022 تولید گاز این منطقه به 650 میلیون فوت مکعب استاندارد گاز می رسد و در سال 2023 این رقم 900 میلیون فوت مکعب استاندارد MMscf day می رسد، در حالی که امروز رقم تولید گاز این شرکت 400 یلیون فوت مکعب استاندارد است.

بنابراین با این اعداد و ارقام به دو نتیجه می توان رسید: اول اینکه، این دو میدان نفتی می توانند به طور کلی بزرگ ترین میادین گازی غیرهمراه نفت عراق باشند و دوم اینکه منطقه کردستان عراق با این میزان منابع گازی می تواند به عنوان منبعی برای بهره برداری هر چه بیشتر روسیه مطرح شود.

وزیر منابع طبیعی کردستان MNR هم در بیانیه ای می گوید که منطقه خودمختار کردستان عراق دارنده حدود 25 تریلیون فوت مکعب منابع گازی اثبات شده و تا 198 تریلیون فوت مکعب منابع گازی اثبات نشده است که حدود 3 درصد کل ذخایر جهانی اثبات شده است.

اویل پرایس می نویسد که این ارقام به نظر واقع گرایانه هستند به طوری که سازمان زمین شناسی ایالات متحده USGS بر این باور است که منابع کشف نشده گازی فقط در «کمربند چین خوردگی زاگروس» در بخش عراق، که بخش بزرگی از آن در کردستان عراق قرار دارد» حدود 54 تریلیون فوت مکعب گاز دارد.

درحال حاضر بخش اعظمی از این منابع گازی غیر همراه نفت در مرکز و نواحی جنوبی منطقه واقع شده اند، به ویژه منابعی که در میادین بینا باوی، خور مور، کورمالا، میران و چمچمال قرار دارند.

نرخ موفقیت در فعالیت های حفاری در منطقه کردستان عراق برابر با 60 درصد است و از این رو تحلیل گران بر این باورند که عملیات های مربوط به استخراج گاز نیز احتمالا درصد موفقیت بالایی داشته باشند.

قبل از به وجود آمدن اختلاف بین کردستان عراق و کنسرسیوم مروارید و توقف موقت عملیات توسعه، به ویژه در میدان خور مور، تحلیل گران مستقل پیش بینی کرده بودند که تا انتهای سال 2025 حدود 1300 میلیون فوت مکعب استاندارد در روز گاز تولید شود و همان موقع هم مسیر انتقال گاز به اروپا از طریق ترکیه تکمیل خواهد شد.

در سال 2013 موافقت نامه ای بین کردستان عراق و دولت ترکیه برای فروش از امضا شد و این مسیر انتقال گاز به کردستان امکان خواهد داد تا این منبع طبیعی را به پول نزدیک کند. هر چند هنوز گاز تولیدی در کردستان عراق مصرف داخلی دارد، اما این موافقتنامه هنوز به قوت خود باقی است و در ماه های اخیر دولت کردستان عراق خواستار اجرایی شدن آن شده است.

در توافق اولیه قرار بود در سال 2017 سالانه 4 میلیارد متر مکعب گاز فروخته شود. در آن زمان گذشته از خط لوله ای که باید از خورمور و از طریق میدان چمچمال و نیروگاه برق بازیان به نیروگاه اربیل می رسید و یک خط لوله ه میدان سامیال را به نیروگاه برق دهوک وصل می کرد، تاسیسات فراوری و خطوط لوله لازم برای انتقال گاز به نیروگاه های و نیز برای صادرات به ترکیه هم باید ساخته می شد.

این کمبود زیرساخت ها مانعی در جهت سرمایه گذاری به حساب می آید و تعدادی از میادین به ویژه میران و بینا باوی را که مجموعا 12 تریلیون فوت مکعب گاز را در خود جا داده است بدون استفاده باقی گذاشته است.

بعد از غوغایی که بر سر رفراندوم سال 2017 در کردستان عراق برپا شد، هنوز هم کردستان عراق به دنبال این است که منبع درآمد دیگری غیر از بودجه ای که دولت مرکزی در بغداد برایش تعیین کرده بیابد.  مخصوصا از زمانی که روس نفت روسیه وارد گود شده است.

اویل پرایس بر اساس گفته ای منابع خود در عراق روسیه می نویسد که شرکت روس نفت بر اساس قراردادی که از نوامبر 2017 با کردستان عراق امضا کرده است توانسته است کنترل صنایع نفت این منقطه را به دست گیرد و بنابراین توسعه فعالیت های این شرکت روسی در حوزه گاز هم کاملا منطقی به نظر می رسد.

از سویی از آنجایی که گازپروم روسیه انحصار صادرات گاز روسیه تا 2020 را در اختیار دارد، بنابراین روس نفت می خواهد موقعیت خود در زمینه تولید و صادرات گاز در خارج از روسیه را استحکام ببخشد.

پیش از این هم کرملین توانسته بود جایگاه خود در کردستان عراق را تقویت کند، حالا جایگاه روس نفت در انتقال گاز از طریق ترکیه و از عراق به سوی اروپا محکمتر شده است.