ضریب بازیافت و پرسشی که پاسخ آن نزد مدیران ارشد نفتی است

سعید ساویز | کارشناس نفت

چند صباحی پیش و در پی مصاحبه وزیر محترم نفت در خصوص نیاز به حضور شرکت‌های بزرگ بین‌المللی و چند و چون ضریب بازیافت از غرب کارون، جوابیه‌ای به نام جمعی از کارشناسان مناطق نفت خیز جنوب منتشر گردید. که به نظر به جهت مخالفت با نظر وزیر از دیدگاه مهندسی نفت و به رخ کشیدن توان فنی جنوبی‌ها نوشته شده است.

اگر چه جوابیه به نام فنی‌های مناطق نوشته شده است اما به سبب گاف های فنی متعدد بعید می‌دانم فرد نگارنده فرد با تجربه‌ای در زمینه نفت و مخزن باشد.

به جهت بررسی کارشناسی دو سوی این بده بستان بد نیست نگاهی به جزییات آنها بیندازیم.

برای طراحی مدل توسعه یک میدان، مرسوم است که با استفاده از اطلاعات لرزه‌نگاری، زمین‌شناسی و بعدها نمودارگیری که در طی حفر چند چاه اکتشافی و توصیفی بدست می‌آید در ابتدا مدل استاتیک یا ایستا مخزن ساخته شود که شامل توصیفات سنگ و لایه‌ها است و سپس اطلاعات چاه آزمایی، آنالیز کامل سیال و سایر اطلاعات بدست آمده از همان چاه‌ها که مربوط به سیال است به صورت اطلاعات دینامیک با اطلاعات استاتیک همخوان شده و مدل کلی دینامیک میدان بدست می‌آید، این مدل با توجه به وجود و یا عدم وجود اطلاعات می‌تواند دارای حداقل و یا حداکثر عدم قطعیت است.

 اما اگر یک میدان در فرآیند تولید قرار بگیرد، اطلاعاتی از تولید در طول زمان بدست می‌آید که ورای تست‌های انجام شده پیشین خواهد بود و در واقع دید شما را روز به روز نسبت به عمق و پهنای میدان شما افزایش می‌دهد، به آن اطلاعات، تاریخچه تولید گفته می‌شود که می‌تواند فرضیات اولیه شما را اصلاح کند و دید بهتری نسبت به اصلاح مدل بدهد.

در جوابیه مناطق آمده است که وزیر نفت بر اساس مدل ایستا مخزن در خصوص ضریب بازیافت نظر داده است و حال آنکه وزیر باید به اطلاعات خروجی از مدل دینامیک استناد می‌کرده است که با تاریخچه تولید بوجود آمده؛ به صراحت می‌توان گفت که نگارنده فرق مدل استاتیک، دینامیک و تاریخچه تولید را نمی‌داند، زیرا که هیچ مدل استاتیکی خروجی ضریب بازیافت نمی‌دهد، بلکه ضریب بازیافت خروجی مدل دینامیک است، پس آن بخش از مطالعات اینپکس که وزیر بر اساس ان نظر داده است نه مدل استاتیک بلکه مدل دینامیک بوده است که بعدها با تاریخچه تولید تکمیل‌تر می‌گردد.

قطعا بیش از ۸۰ درصد نفت در جا در غرب کارون و همچنین آزادگان در لایه سروک قرار دارد و برای همین است که ضریب بازیافت میادین غرب کارون تلویحا ضریب سروک بیان می‌شود.

از اینرو با عنایت به اینکه جز سروک از لایه‌های کژدمی، گدوان و فهلیان نیز در حال حاضر تولید می‌شود و یا در افق آینده احتمال تولید از ایلام در بخش‌هایی وجود داشته باشد اما باز هم سروک گاو شیری و لایه تولیدی اصلی در اکثر میادین غرب کارون است.

از اینروست که اشاره زنگنه به ضریب بازیافت آزادگان در واقع اشاره به ضریب بازیافت متوسط کل نفت درجا ان بوده است و این اشاره به دلیل عدم اطلاع از وضعیت لایه‌ها نبوده است. میادین بسیاری تحت مدیریت مناطق نفت خیز جنوب اداره می‌شود که از عمر بسیاری از این میادین بیش از نیم قرن می‌گذرد، با احترام به پیچیدگی این میادین، چه روش‌های ازدیاد برداشتی و روش‌های ثانویه و ثالثیه تا کنون در این میادین برای افزایش ضریب بازیافت به اجرا در آمده است؟ جز تزریق آب در آبده و تزریق گاز در کلاهک گازی، کدام سناریو پیشرو مهندسی مخزن تا کنون در مناطق به اجرا در آمده است؟

 از سوی دیگر وزیر محترم نیز باید بپذیرد که روش‌های ازدیاد برداشت آنچنان غولی نیست که اجرای ان به طور حتم به دانش و فناوری دور از دسترس ما نیاز داشته باشد، اما اینکه چرا تا به امروز در عمل شرکت‌های ما اینکاره نبودند، سوالی است که ما از سیاست‌گذارانی چون وزیر و وزیران پیشین می‌پرسیم که چه کردید که کوچک‌ترین انگیزه‌ای از سمت داخلی‌ها برای انجام کارهای پیشرو و وابسته به علم روز وجود ندارد.

مرجع پاسخگو برای این بی‌میلی در انبوه شرکت‌های اکتشاف و تولید داخلی کسی جز مقامات ارشد وزارت نفت نخواهد بود. نفت خبر