آیا ایران توان تولید ۸ میلیون بشکه نفت خام در هر روز را دارد؟
روز گذشته یک کنگره مهم در تهران برگزار شد؛ پنجمین کنگره راهبردی نفت و نیرو. یکی از نشستهای تخصصی این کنگره موضوع جالبی را بررسی کرد. در نشست «۸ میلیون بشکه تولید نفت، ضرورت؟ رویا یا واقعیت؟» به این موضوع پرداخته شد که آیا ایران میتواند در ظرفیت تولید نفت خام خود تجدید نظر کند و آن را افزایش دهد؟
کارشناسان حاضر در این نشست معتقد بودند که آنچه تعیین میکند ایران توان افزایش ظرفیت تولید نفت خام دارد یا خیر؟ ویژگیهای مخازن نفتی است و بعید است که ایران توان تولید ۸ میلیون بشکه نفت خام در هر روز را داشته باشد.
اما این درحالی است که شرکتهای بینالمللی بعد از برجام و طی مذاکراتی که با مقامهای نفتی داشتند، عنوان کرده بودند که ایران این توان را دارد و فقط کافی است روی موضوع افزایش ضریب بازیافت نفت خام از مخازن بیشتر کار کند. ضمن آنکه ایران میادین توسعه نیافته بیشماری دارد که اگر روی آنها سرمایهگذاری شود، امکان افزایش ظرفیت تولید نسبت به سطح فعلی وجود دارد. البته در یک بازه زمانی مشخص که عملا در کوتاه مدت غیر ممکن است. آمارها نشان میدهد که از ۲۵۸ مخزن نفتی کشف شده در ایران ۱۲۰ مخزن دست نخورده باقی مانده است و از ۱۳۲ مخزن گازی نیز ۱۰۲ مخزن توسعه نیافته است. این موضوع نشان میدهد که امکان افزایش ظرفیت تولید نفت خام از محل میادین جدید وجود دارد. ضمن آنکه در ایران میادین نفت و گاز غیرمتعارف متعددی نیز کشف شده که هنوز برای توسعه آنها اقدام نشده است. چراکه تولید از این میادین هزینه بر است و مانند میادین متعارف ایران که هزینه تولید از آنها کمتر از ۱۰ دلار برای هر بشکه است، نیست.
عراق با تکیه بر این فرصتها توانسته که میزان تولید نفت خام خود را اکنون به نزدیک ۵ میلیون بشکه در روز برساند و برنامه دارد که در آیندهای نزدیک رکورد ظرفیت تولید ۷ میلیون بشکه در روز را نیز بشکند. بیشترین تمرکز عراق که میادینی با رفتار مخزنی نزدیک به مخازن نفتی ایران دارد، روی بحث افزایش ضریب بازیافت نفت از مخازن است.
اما و اگرهای ظرفیت ۸ میلیون بشکهای
اما مساله این است که آیا در شرایطی که ایران تحریم است و توان صادرات نفت خام حتی به میزان ظرفیت تولید موجود ندارد، پرداختن به رویای تولید ۸ میلیون بشکه در هر روز منطقی است؟ هرچند که این ظرفیت است و خود تولید نیست.
ظرفیت تولید نفت خام ایران سالهاست که در نزدیکی ۴ میلیون بشکه در روز بوده است و بالاترین میزان تولید نیز مربوط به سالهای قبل از انقلاب اسلامی است. در دهه ۱۳۵۰ تولید نفت ایران از مرز ۶ میلیون بشکه در روز عبور کرده بود و با این تولید رکورد بینظیری در تاریخ صنعت نفت ایران به جا ماند. چراکه آن زمان چاهها جوان بودند و توان تولید بیشتر بود. اما موضوع دیگر به تولید صیانتی از مخازن مربوط میشود.
در این باره رضا دهقان معاون شرکت ملی نفت ایران در توسعه و مهندسی، میگوید: «امکان افزایش ضریب بازیافت نفت خام و افزایش ظرفیت تولید از این طریق وجود دارد که صیانتی محسوب میشود. اما در برهه کنونی بهدلیل تحریمها شرایط سخت شده است. بعد از برجام میخواستیم با مدل جدید قراردادهای نفتی این فرصت را ایجاد کنیم و سرمایهگذار خارجی به خاطر آنکه نفعش در افزایش صیانتی تولید بود، این کار را برای کشور ما انجام دهد. اما تحریمها اجازه نداد. اکنون میخواهیم این کار را با استفاده از توان شرکتهای داخلی دنبال کنیم. هرچند که مصداق اختراع چرخ از اول است.
