امواج گرمایی و پیامدهای آن در نواحی جنوبی ایران
قرارگیری ایران بر روی کمربند بیابانی دنیا و واقع شدن آن در عرضهای جنب حاره باعث گردیده، که نواحی وسیعی از نیمه ای جنوبی ایران، جزء مناطق گرم محسوب شوند.
به گزارش «انرژی امروز» از کالکو در طی دو دهه ای گذشته به علت شدت یافتن گرمایش جهانی، مناطق حساس عرض های جنب حاره همچون نواحی جنوب غربی و جنوب شرق ایران با امواج گرمایی و گرمای کم سابقه یا بی سابقه روبرو بوده و این امر در چند سال گذشته، به صورت مکرار در فصل گرم سال(اردیبهشت تا مهر) تکرار میگردد.
در خردادماه سال جاری دماهای بسیار بالای در استانهای سیستان و بلوچستان، بوشهر و خوزستان ثبت شد. ترکیب دما و رطوبت در این استانهای ساحلی دمای احساسی را افزایش داده و باعث مشکلات عدیدهای برای مردم این مناطق میگردد. موجهای گرما پیامدهای زیانبار اقتصادی، انسانی، جغرافیای- زیست محیطی، امنیتی و … را به دنبال دارند.
با توجه به روند کنونی گرمایش جهانی جنبههای نگران کنندهای این موضوع، افزایش شدت و فروانی وقوع امواج گرمایی در سالهای آینده در این مناطق خواهد بود. این امر توسط مطالعات انجام گرفته در موسسه ای علوم جوی و اقلیم شناسی دانشگاه زوریخ نیز تاییده گردیده و اذعان شده که سواحل خلیج فارس به علت افزایش گرما و رطوبت تا سال 2100 میلادی غیرقابل سکونت خواهد بود. به طور کلی موجهای گرما پیامدهای مخرب زیر را به دنبال دارند :
پیامدهای انسانی : مرگ و میر( برای مثال در خردادماه سال جاری 3 نفر بر اثر شدت گرما در استان سیستان و بلوچستان فوت کردند)، افزایش بیماری های گرمسیری و واگیردار، کاهش کارایی انسان و عدم بازدهی مطلوب در انجام کارهای روزانه، افزایش تندخویی و مشکلات عصبی در جامعه و در نهایت منجر به مهاجرت و کاهش جمعیت می گردد، که این امر نیز به نوبه ای خود مشکلات اقتصادی، اجتماعی و امنیتی به دنبال خواهد داشت.
پیامدهای اقتصادی : افزایش مصرف حامل های انرژی و فرسودگی سیستم تولید و توزیع آنها به علت افزایش مصرف(در خردادماه سال جاری تاسیسات برق استان های مذکور به علت مصرف زیاد مستهلک شده و دچار آتش سوزی و خرابی شدند)، تعطیلی یا کاهش ساعت فعالیت ادارات دولتی و بخشهای خصوصی، آسیبرسانی به محصولات کشاورزی – باغات(آتش سوزی باغات خرما و کاهش شدید محصولات آن)، تاثیر بر صنایع نفت و گاز و افزایش هزینه ای نگهداری تاسیسات و خرابی و مستهلک شدن قطعات، تاثیر بر صنعت حمل و نقل و آسیب رسانی به تاسیساتی همچون جاده های آسفالته، تاثیر بر ماهیگیری و صنایع وابسته به آن و ….
پیامدهای جغرافیای-زیست محیطی : وقوع موجهای گرمای سبب آسیب و نابودی منابع آب و خاک، افزایش شوری و تشدید فرسایش خاک، فعال شدن فرایندهای فرسایشی مخرب آب جاری و باد، نابودی گونه های جانوری – گیاهی و از بین رفتن اکوسیستمها میگردد. این امر به نوبهای خود باعث تشدید شرایط بیابانزایی و افزایش تاثیرات موج گرما در سالهای آینده خواهد شد.
موارد ذکر شده در بالا به عنوان پیامدهای امواج گرمای تبعات، اجتماعی و امنیتی به دنبال دارد. افزایش بیکاری، افزایش مهاجرت و پیامدهای متعدد آن در مناطق مبدا و مقصد و کاهش جمعیت و خالی از سکنه شدن تدریجی نواحی از استانهای ذکر شده میتواند به عنوان یک بحران در آیندهای این مناطق مطرح باشد.
برای کنترل یا کاهش اثرات گرمایش جهانی و امواج گرما در این گونه مناطق تدوین برنامههای جامع و راهبردی در بستر علوم زمین و علوم انسانی همچون رشته های جغرافیای طبیعی وانسانی، آبخیزداری، محیط زیست، زمین شناسی، منابع طبیعی و … میتواند، بسیار موثر و مفید باشد.
