کشور را با سیلابها سازگار کنیم
وزر نیرو معتقد است: لازم است تا تمام سازمانها و وزارتخانهها از موضع فرافکنی فاصله بگیرند و با یک نگاه بینبخشی وضعیت و شرایط کشور را با سیلابها سازگار کنیم.
وزیر نیرو گفت: طی این مدت اخبار متعددی درباره سیل منتشر شد که بعضا همة واقعیت را پوشش نمیداد. به همین دلیل با توجه به اینکه من معتقدم یکی از اصلیترین چالشهای ما در شیوه حکمرانی کشور، نگاه شدیدا بخشیشده در سازمانهای ما است، خود را ملزم میدانم که به عنوان نماینده دولت به این سوال پاسخ دهم.
رضا اردکانیان با بیان اینکه موضوع سیل و کاهش خسارت آن یک کار مربوط به دولت است و این بدین معناست که یک مجموعه کارکردهای بهینه باید وجود داشته باشد تا بتوان این مساله را مدیریت کرد، گفت: طی جلسهای که مقام معظم رهبری در سیزدهم فروردینماه برگزار کردند گزارشهای متعددی از سوی مسئولان در بخشهای مختلف ارائه و در همان جلسه مطرح شد که با توجه به اینکه جامعهای هستیم که هر از چندی با سیلاب مواجه میشویم باید به سمتی برویم که از سیلاب بهره بگیریم، یعنی شرایطی فراهم کنیم که میزان خسارات کاهش یابد و بتوانیم فایده آن را افزایش دهیم. به همین دلیل یکی از مواردی که در این جلسه مورد توجه قرار گرفت مساله مدیریت سیلاب بود.
اردکانیان گفت: سیلابهای فروردین ۹۸ سبب شد توجه به مدیریت سیلاب افزایش یابد. البته باید به این مساله نیز توجه کرد که کشورهایی که مجهزترین و پیشرفتهترین سیستمهای پیشبینی سیلاب را دارند باز هم نمیتوانند میزان خسارات را به میزان خیلی زیاد کاهش دهند. در ضمن، اینکه سیلاب در فروردینماه سبب شود میزان خسارات سیلابهای بعدی به شدت کاهش یابد، تصور درستی نیست. کاهش خسارات سیلاب نیازمند ایجاد زیرساختها، توسعه هماهنگیهای بین سازمانی و مجموعهای از اقدامات میان مردم و دولت است که انجام آنها زمانبر است و به سرعت در ظرف یک سال محقق نخواهد شد. اما حرکت برای رسیدن به چنین تابآوری آغاز شده است.
وزی نیرو با بیان اینکه، ما نباید در پشت واژه تغییر اقلیم مسئولیتها را کاهش دهیم و خودمان را از ظرفیتهایی که میتواند سبب افزایش کیفیت کار شود محروم کنیم ادامه داد: به همین دلیل لازم است تا تمام سازمانها و وزارتخانهها از موضع فرافکنی فاصله بگیرند و با یک نگاه بینبخشی وضعیت و شرایط کشور را با سیلابها سازگار کنیم و همانگونه که کشور ژاپن طی دهههای اخیر برنامههای متعددی را برای سازگاری با مساله زلزله اجرا کرده است ما نیز برای سازگاری با سیلاب و پیامدهای آن خودمان را آماده کنیم.
اردکانیان گفت: به اعتقاد بنده کشور باید آماده زندگی با شرایط حدی باشد، یعنی دور شدن از یک شرایط صرفا معتدل و زندگی در شرایط کرانهای یا حدی بدین معنا که اکنون در وضعیتی قرار گرفتهایم که سالهای بسیار خشک یا سالهای بسیار تر را تجربه میکنیم و لازم است شرایط سازگاری با این وضعیت را در کشور فراهم کنیم.
وزیر نیرو تاکید کرد: با نگاه به آمار و اطلاعات موجود در مییابیم که ایران کشوری است که متوسط بارندگی در آن ۲۵۰ میلیمتر بوده ولی هم اکنون این عدد به ۲۳۰ میلیمتر کاهش یافته، اما باز هم ممکن است که هر سال ۲۳۰ میلیمتر بارش را نداشته باشیم و چند سال خشک و چند سال شدیدا تر را شاهد باشیم به همین دلیل باید با شرایط موجود در کشور سازگار شویم.
این مقام مسوول در ادامه یادآور شد: درخصوص مساله سیلاب اول از همه باید تشخیص دهیم که این موضوع یک حادثه غیرمترقبه نیست و نمیتوانیم با این مساله مقابله کنیم بلکه باید با مسائلی همچون سیل و خشکسالی سازگار شویم. سازگار شدن با مقابله کردن خیلی فرق دارد. زیرساخت ذهنی، فنی، اجتماعی، مدیریتی و هماهنگیهای بینبخشی لازم برای سازگاری با آنچهکه برای مقابله بهکار گرفته میشود متفاوت است.
به گفته اردکانیان، در این بین لازم است تا اقدامات متعددی برای سازگاری با این شرایط صورت گیرد. اول از همه باید بگویم که برنامهریزیها باید متاثر از به رسمیت شناختن این شرایط باشد یعنی اگر میگوییم ۷۵۰۰ کیلومتر رودخانه اصلی در کشور داریم که نیاز به یک برنامهریزی برای تعیین حریم، آزادسازی آن، لایروبی و ساماندهی رودخانه دارد، باید با اولویت این اقدامات توسط تمام سازمانها و وزارتخانهها انجام شود به گونهای که برای چندین سال این موضوع در اولویت قرار گیرد. این در اولویت قرار گرفتن، شامل تحولاتی در سازمانها، رویکردها و البته تخصیص منابع مالی است.
اردکانیان عقیده دارد علاوه بر این در حوزه جاده، معابر و پلها نیز سازگاری با شرایط سیلاب ایجاد شود و همچنین منازلی که در مناطق سیلخیز ساخته میشود شرایط فنی تابآوری در برابر سیلاب را داشته باشند. در شرایط فعلی مهمترین مساله ایجاد شرایطی است که چنین ساختمانهایی ساخته شوند.
اردکانیان توضیح داد از سوی دیگر اگر تاکنون گفته میشد که سدسازی باید با هدف تامین آب شرب، کشاورزی، تولید برق و کنترل سیلاب صورت بگیرد، اکنون باید وارد این مسیر شویم که سدسازی را با هدف کنترل سیلاب انجام دهیم و اینکه گفته میشود بارندگیهای یکساله سدها را پر نکرده و سدسازی بیفایده است! دیگر نباید مانع کار باشد زیرا ما جیره منابع آبیمان را در هر سال دریافت نمیکنیم و ممکن است هر چند سال یکبار این سهمیه در اختیارمان قرار گیرد. به همین دلیل باید ظرفیتهای ذخیرهسازی را در اختیار داشته باشیم.
وزیر نیرو در بخش دیگری از سخنان خود گفت: بهطور مثال سد کارون ۳ در دهه ۸۰ تکمیل و آبگیری شد و در همان دهه نیز به بهرهبرداری رسید و در همان اوان، سیلاب وسیعی در حوزه کارون بزرگ رخ داد و این سد همچون یک مخزن بزرگ توانست سه میلیارد مترمکعب آب شیرین را در خود جای دهد و از خسارات جانی وسیع جلوگیری نماید و همچنین به موجب آن هشت واحد تولید برق ۲۵۰ مگاواتی وارد مدار شد و شاهد توان تولید ۲۰۰۰ مگاوات برق بودیم. امسال نیز در سیستان و بلوچستان توانستیم مدیریت مناسبی داشته باشیم به گونهای که اقدامات موثری در این راستا انجام شد و اگر این اقدامات صورت نمیگرفت قطعا میزان خسارات سیلاب بیش از این میزان بود.
اردکانیان گفت: درخصوص میزان بارشها نیز باید گفت که امسال در استان سیستان و بلوچستان تا پایان دیماه میزان نزولات نسبت به سال قبل ۲۷۲ درصد افزایش داشت و حتی در برخی از ایستگاهها این میزان تا ۴۵ برابر سال قبل نیز ثبت شده است. در واقع مدیریت این حجم بارش کار بسیار سختی بود با این وجود، بر خلاف پنج سیل اخیر استان سیستان و بلوچستان، تلفات جانی به دنبال نداشت و این اولین سیلاب بزرگی بود که حتی یک مورد خسارات جانی نیز در پی نداشت.
به گفته وزیر نیرو، دلیل این مساله استفاده از تجربیات خسارات سیلاب فروردینماه و سیلابهای مشابه بود زیرا از همان زمان برنامههایی را در نظر گرفتیم تا از هر منبع مالی ممکن رودخانه سیستان را به میزان بیشتری لایروبی کنیم همچنین سدها را در وضعیت مناسب برای تسکین سیلاب نگاهداریم.
اردکانیان تصریح کرد: البته این صحبتها به این معنا نیست که بخواهیم از مسئولیت خودمان شانه خالی کنیم. هرچند در عرصههایی همچون مدیریت سیلاب، خشکسالی، مدیریت انرژی و مدیریت مصرف نشان دادهایم که چقدر میتوانیم با همکاری بین سازمانها، کارها را بهتر جلو ببریم. به اعتقاد بنده کنترل سیلابها در مسیر درستی قرار دارد و اقداماتی که برای کاهش خسارات سیلابها و استفاده بهینه از امکانات انجام میشود در مرحلهی مطلوبی است.