لکه نفتی کویت، تبعات زیست محیطی خواهد داشت
عضو هیئت علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی گفت: با توجه به زمان تخلیه طبیعی 3 ساله آب خلیجفارس، اگر آلودگیها به موقع جمعآوری نشوند تبعات زیست محیطی ناگواری برای این منطقه خواهد داشت.
دکتر وحید چگینی، در گفتگو با خبرنگار توسعه پایدار «انرژی امروز» گفت: طبیعتا نشت نفت برای حوزه آبی مثل خلیج فارس، بسیار نگران کننده خواهد بود و میتواند تبعات زیست محیطی ناگواری را به همراه داشته باشد.
وی با تشریح جریانات آبی موجود در خلیج فارس گفت: در خلیج فارس و سایر آبراهها جریانات دریایی منشا مختلفی دارند. در خلیج فارس یکی از مهمترین جریانات جریانان جزر و مدی یا جریانات کشندی است. بر این جریانات جاذبه ماه و خورشید تاثیر گذار هستند. به این صورت که حجم آب از طریق اقیانوسها و دریاها وارد دریای عمان و خلیج فارس شده و بعد خارج میشود. این جریانات از نظر شدت شدیدتر از بقیه جریانات هستند.
وی جریانهای دوم، را جریانهای ناشی از وزش باد دانست و گفت: در اثر وزش باد در سطح دریا جریان ایجاد میشود. به این جریانات آبی، جریانات بادرانده میگوییم.
چگینی در ادامه با تاکید بر اینکه « چگالی دریای عمان و خلیج فارس باهم متفاوت هستند» به تشریح جریانهای سوم پرداخت و گفت: یک جریانی هم ناشی از همین اختلاف چگالی آب به وجود میآید. چگالی دریای عمان و خلیج فارس و همینطور محیطهای خورها مثل اطراف بندر امام که و خور موسی متفاوت است و به علت اختلاف چگالی آب جریانهایی به نام جریانهای چگالیرانده به وجود میآید.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی جریانهای دیگر موجود در این منطقه را جریانهای رودخانهای تعریف کرد که در اروند رود یا رودخانه زهره این جریانها را قابل مشاهده هستند.
بنا به گفته این محقق، برآیند تمام این جریانها یک پدیدهای هست که ما به آن گردش آب میگوییم. اگر به این گردش آب کلی در خلیج فارس توجه کنیم، جهت این گردش آبها همگی پادساعت گرد و در نتیجه جهت حرکت آلودگیها به سمت پایین [جنوب] است.
وی در تشریح نحوه رفتار آلودگیها در خلیج فارس توضیح داد که: خلیج فارس یک دریای نیمه بسته است. هر دو نیم تا سه سال یکبار آب خلیج فارس تخلیه میشود، یعنی یکبار آبی که وارد خلیج فارش شده است بعد از دو نیم تا سه سال از آن خارج میشود. لذا خروج این آلودگیها اگر به موقع جمعآوری نشوند میتواند تبعات زیست محیطی ناگواری را برای این منطقه داشته باشد.
چگینی ادامه داد: خلیج فارس از نظر زیست محیطی منطقه ویژه اعلام شده است و تحت کنوانسیونهای مختلف قرار دارد. در ایران هم سازمان بنادر و دریانوردی بر این حوزه نظارت دارد و همین طور سازمان حفاظت از محیط زیست. نشت نفت برای آبزیان هم میتواند مشکلات زیادی به وجود بیاورد.
به اعتقاد این محقق، گردش آب در خلیج فارس به گونهای است که آب از سمت ایران به سمت جنوب میرود. یعنی ایران در شمال خلیج فارس هست و نحوه گردش آب در خلیج فارس به صورت پادساعتگرد هست یعنی برخلاف حرکت عقربههای ساعت. با این حساب در دراز مدت آلودگی که در کویت اتفاق افتاده است بیشتر به سمت کشورهای عربی جنوب خلیج فارس خواهد رفت. البته کویت از نظر جغرافیایی به خوزستان نزدیک است.
وی در ادامه با اشاره به اینکه «سواحل ایران هم ممکن است متاثر شود و طبیعتا برای موجودات زندهای که در خلیج فارس هستند اعم از آبزیان و یا جانوران کف دریا مثل کفزیها یا بنتوسها، خطرناک باشد و همینطور برای مرجانهایی که ممکن است در آن اطراف باشند بسیار خطرناک هستند» تاکید کرد: نگرانی از آلودگی نفتی در خلیج فارس باید در همه کشورها باید وجود داشته باشد. و باید تلاش کنند با همکاری هم این آلودگی را رفع کنند.
وی ادامه داد: البته سازمانی هست به نام سازمان منطقهای حفاظت محیط زیست دریایی ROPME، که مقرر این سازمان در خود کویت هست. طبیعتا این سازمان در این خصوص بیشتر باید عکسالملل نشان دهد. یک سری اندازهگیریها و پایشها صورت بگیرد. تا میزان خسارت وارد شده به محیط زیست مشخص شود.
چگینی تاکید کرد: این آلودگی جز با جمعآوری از طریق تکنولوژیهای روز دنیا و نیز کمک جریانهای دریایی از بین نخواهد رفت و از منطقه خارج نخواهد شد. این آلودگی تا حدی توسط جزر و مد میتواند خارج شود. این جزر و مد در حالت کلی از تنگه هرمز به صورت مد وارد خلیج فارس میشود و به صورت جزر از آن خارج میشود. و یا از طریق همین گردش کلی آب که در خلیج فارس وجود دارد وارد دریای عمان شود.
در هر صورت بخشی از این آلودگیها تهنشین میشود و در رسوبات باقی مانده و مشکلات بلند مدت برای جانداران محیط زیست خلیج فارس به وجود خواهد آورد.
چگینی به بحث دریافت خسارت در اتفاقاتی از این دست هم اشاره کرد و گفت: در زمان جنگ خلیج فارس که عراقیها چاههای نفت کویت را آتش زدند، و مقادیر زیادی نفت هم وارد خلیج فارس شد، بعد از جنگ سازمان ملل اعلام کرد که میتوان خسارتهایی را پرداخت کرد اما تا چه حد این پرداخت خسارتها انجام شد بنده اطلاعی ندارم.
و در نهایت یادآور شد: مسوولین کشور سوای این مسائل سیاسی که با کشورهای همسایه وجود دارد میتوانند پیگیر دریافت خسارت باشند. از این رو نقش سازمان حفاظت محیط زیست در این زمینه مشخص میشود که باید تشخیص بدهد که آیا این شکایتها باید انجام بگیرد یا نه. از طرفی وزارت خارجه هم در این زمینه دخیل هست. اینجا بحث روابط بین کشورها مطرح میشود. و اینکه آیا کشور قدرت خواهد داشت یک چنین پیگیریهای داشته باشد یا نه.
