استفاده مجدد از آب تولیدی در میادین نفت و گاز ایران
در پژوهشی که محققین انستیتو نفت و دانشکده مهندسی شیمی دانشگاه تهران انجام داده اند، تصفیه آب تولیدی و گزینه های بازیافت و استفاده مجدد از آن را به طور کامل بررسی کرده اند.
به گزارش خبرنگار دانش و فناوری «انرژی امروز»، در خلاصه نتایج این پژوهش آمده است: آب تولیدی در میادین نفت و گاز و چگونگی مدیریت آن از مسائل حائز اهمیت صنعت نفت و گاز می باشد. با توجه به سختگیر بودن قوانین و استانداردهای دفع به محیط زیست و حجم بالای آب تولیدی، سالانه هزینه هنگفتی برای تصفیه و دفع این محصول ناخواسته به صنعت تحمیل می شود. بر اساس میانگین جهانی، مقدار آب تولیدی در روز حدود سه برابر نفت تولیدی است.
امروزه با توجه به کمبود آب و رشد صنعت که مصرف بیش تر آب را به همراه دارد، محققین به دنبال یافتن منابع جدید آبی هستند .تحقیقات اخیر نشان داده است که آب تولیدی تصفیه شده، پتانسیل استفاده در صنایع مختلف را دارا می باشد. در نتیجه می توان از مصرف آب تمیز و باکیفیت در مصارفی که غالبا به کیفیت بالایی نیاز ندارند جلوگیری کرد.
در پژوهشی که محققین انستیتو نفت و دانشکده مهندسی شیمی دانشگاه تهران انجام داده اند، تصفیه آب تولیدی و گزینه های بازیافت و استفاده مجدد از آن را به طور کامل بررسی کرده اند.
آب تولیدی ترکیبی از مواد آلی و معدنی است. عواملی از قبیل مکان جغرافیایی میدان، ساختار زمین شناسی، عمر مخزن و نوع هیدروکربن تولیدی، تعیین کننده خواص فیزیکی و شیمیایی آب هستند. مواد موجود در آب تولیدی، مشابه نفت یا گاز مجاورش در مخزن می باشد و مقدار این مواد در چاه های مختلف می تواند به مقدار زیادی تغییر کند.
با توجه به کمبود آب و امکان استفاده از آب تولیدی در صنایع مختلف که نیازی به آب با کیفیت بالا ندارند، بازیافت و استفاده صحیح از این آب روش مناسبی برای مدیریت این محصول جانبی می باشد. از طرفی با این کار از اتلاف آب تمیز و با کیفیت در مکان هایی که نیاز به این کیفیت نیست جلوگیری می شود. در شرایطی که به دلیل وضعیت بحرانی منابع آب صحبت از شیرین سازی آب دریا و انتقال به داخل کشور است، آب تولیدی پتانسیل بالایی دارد که جهت تأمین در درجه اول نیاز خود صنعت نفت مورد استفاده قرار گیرد و سپس نیاز سایر مصارف مناطق نزدیک به چاه های نفت، اعم از کشاورزی و شهری را تا حدودی مرتفع نماید.
محققان دانشگاه تهران در پژوهش های خود فرایند اسمز معکوس را برای تصفیه آب تولیدی سازندهایی مثل بنگستان که میزان مواد جامد آن برابر 26000 میلی گرم بر لیتر است، پیشنهاد می کنند. برای چاه های مثل آسماری که میزان مواد جامد (TDS) آن بالاتر از 45000 میلی گرم بر لیتر است، فرایندهای حرارتی مثل تقطیر بخار متراکم را پیشنهاد می‌کنند.
همچنین آنها پیشنهاد می کنند که برای کاهش هزینه حمل و نقل، بهتر است مکان استفاده از آب نزدیک چاه باشد . همچنین استفاده از آب تولیدی در مناطق خشک لزوم بیش تری دارد، در نتیجه مکان جغرافیایی تا حدود زیادی تعیین کننده نوع استفاده از آب تولیدی و امکان اقتصادی تصفیه و بازیافت می باشد . کیفیت آب و فاصله تا استانداردهای موجود برای هر کاربرد نیز نقش زیادی در انتخاب نوع استفاده دارد؛ با توجه به مقداری که برای میزان آب تولیدی در ایران برآورد شده است،
برای کاهش هزینه های انتقال بهتر است تا جایی که امکان دارد در مکان تولید یا نزدیکی آن مصرف شود. استفاده از آب تولیدی در سیلاب زنی و حفاری در میدان نفتی یا گازی ، با توجه به حذف هزینه انتقال راهکارهای مناسبی هستند. همان طور که پیش تر گفته شد سازگاری آب تولیدی با مخزن از دیگر مزایای استفاده از این آب برای سیلاب زنی است.
دستاورد تحقیقات محمدحسین صراف زاده، بیژن رضایی و علی نخعی در شماره 54 فصلنامه تخصصی علمی ترویجی فرایند نو به چاپ رسیده است.
