اکتشاف آب‌های ژرف، راه‌حلی وسوسه‌انگیز
چندی‌پیش وزارت نیرو از آغاز پروژه ۲۵۰میلیون‌دلاری برای اکتشاف آب در ذخایر ژرف ایران با مشارکت روس‌ها خبر داد و اعلام کرد مطالعات شناسایی ذخایر جدید آب در مناطق ژرف و عمیق ایران آغاز شده است.
به گزارش «انرژی امروز» علیرضا توکلی، دکترای مهندسی آب، در شرق نوشت:
به گفته مسئولان وزارت نیرو بعد از انجام مطالعات ژئوفیزیک کار حفاری آغاز می‌شود. لازم به ذکر است که حفاری هر حلقه چاه اکتشافی در بلوک‌ها و نقاط عمیق و ژرف به حدود ۳۰ میلیارد تومان اعتبار به صورت سالانه نیاز دارد. از سوی دیگر میزان آب ژرف تجدیدپذیر کشور حداکثر ١.۵ تا دو میلیارد مترمکعب تخمین زده شده است، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد این هدف با واقعیت فاصله زیادی دارد.
باید گفت آنچه باعث پیشبرد این پروژه عظیم در کشوری مانند ایران می‌شود، جذابیت طرح و پرطمطراق‌بودن آن است، همچنان که در گذشته نیز شاهد اجرای چنین طرح‌هایی بوده‌ایم. ورود تکنولوژی حفاری و برداشت آب از طریق چاه در کشور و گسترش سریع و عمیق و عمیق‌ترشدن آن، اپیدمی سدسازی در تمام نقاط کشور و اجرای سیستم‌های آبیاری تحت فشار و توسعه گسترده آن، نمونه‌هایی از این دست هستند.
با ادامه این روند پیش‌بینی می‌شود روزی حفاری چاه‌های آب ژرف نیز گرفتار همین مسیر خواهد شد که برای کشورهای جهان سوم که به‌دنبال رشد فزاینده بدون توجه به زیرساخت‌ها و تکنولوژی و برای این مهم به دنبال راه‌هایی فضایی و نه زمینی هستند، امری طبیعی و گریزناپذیر است. در این نوشتار برآنیم تا به بررسی برخی از پروژه‌های قابل اجرا در وزارت نیرو با هزینه‌ای معادل هزینه طرح اکتشاف آب‌های ژرف بپردازیم.
پروژه‌هایی که می‌تواند جایگزین آب‌های ژرف شوند
چنانچه ذکر شد هزینه اجرای طرح اکتشاف آب‌های ژرف ٢۵٠ میلیون دلار برآورد شده است که با این میزان سرمایه پروژه‌های زیر قابل اجرا هستند: 1- احداث دو واحد تصفیه‌خانه فاضلاب مشابه تصفیه‌خانه جنوب غربی تهران با پوشش جمعیتی بیش از دو میلیون نفر و ظرفیت پساب سالانه ١٩٠ میلیون مترمکعب و به عبارتی روزانه حدود ۵ ٠ میلیون مترمکعب (شایان ذکر است که میزان مصرف روزانه آب شهر تهران حدود سه میلیون مترمکعب است).
2- احداث هشت‌هزارو ٣٠٠ کیلومتر شبکه آب جدید (هدررفت شبکه آب موجود بیش از ٣٠ درصد است) در کشور (طبق آمار شرکت آب و فاضلاب شهری کشور در سال ١٣٩۴ تنها حدود دوهزارو ٣٠۵ کیلومتر شبکه توزیع و انتقال آب اصلاح و بازسازی شده است).
3- احداث نیروگاه بادی یا خورشیدی و با انرژی‌های تجدیدپذیر و تولید حدود ١٢۵ مگاوات برق به صورت روزانه (طبق آمار وزارت نیرو تا ابتدای مرداد ٩۶، کل برق تولیدی با انرژی‌های تجدیدپذیر حدود ٢٩١ مگاوات (حدود ٣٨ ٠ درصد از تولید برق کشور) بوده است).
4- احداث پنج سد و نیروگاه مشابه گتوند و البته نه با کیفیت آن، سدی با حجم دریاچه پنج‌میلیاردو ٨٢ میلیون مترمکعب و مساحت ٩۶.۵ کیلومترمربع که دومین دریاچه مصنوعی کشور بعد از کرخه خواهد بود با طول تاج ٧۵٠ متر، ارتفاع از روی پی ١٨٢ متر، ظرفیت تخلیه سرریز ١٧هزارو ۵٠٠ مترمکعب در ثانیه و تولید دو هزار مگاوات برق.
5- احداث دو سد مشابه کارون٣ با ارتفاع پی ٢٠۵ متر، طول تاج ۴۶٢ متر، حجم مخزن دومیلیاردو ٩٧٠ میلیون مترمکعب و مساحت دریاچه ۴٨.٢ کیلومترمربع.
در انتها به نظر نگارنده، مسئولان امر به جای تعریف چنین پروژه‌هایی بهتر است به طرح‌هایی ضروری‌تر، مفیدتر، سریع‌تر و مطمئن‌تر بیندیشند.
